ਚੰਪਾ ਦੀ ਕਲਾ
ਚੰਪਾ ਗ੍ਰੇਟਰ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀਕ੍ਰਿਤ ਸਭਿਅਤਾ ਸੀ ਜੋ 500 ਅਤੇ 1500 ਈਸਵੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਦੀ ਮਿਆਦ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਕੇਂਦਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਦੇ ਤੱਟਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਧੀ। ਮੂਲ ਚਾਮਸ ਸ਼ਾਇਦ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਟਾਪੂਆਂ ਦੇ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵਪਾਰ, ਸ਼ਿਪਿੰਗ ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਡਾਕੂਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਿੱਤਾ ਵਜੋਂ ਅਪਣਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਭਾਰਤ, ਚੀਨ ਅਤੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆਈ ਟਾਪੂਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਪਾਰਕ ਮਾਰਗਾਂ 'ਤੇ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਸਨ। ਚੰਪਾ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਜਾਵਾ ਦੇ ਲੋਕਾਂ, ਕੰਬੋਡੀਆ ਵਿੱਚ ਅੰਗਕੋਰ ਦੇ ਖਮੇਰ ਅਤੇ ਵੀਅਤਨਾਮ ਦੇ Đại Việt (Annam) ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਰੁਕ-ਰੁਕ ਕੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦਾ ਇੱਕ ਸੀ ਜੋ ਹੁਣ ਉੱਤਰੀ ਵਿਅਤਨਾਮ ਹੈ। ਇਹ ਦਾਈ ਵਿਅਤ ਲਈ ਸੀ ਕਿ ਚੰਪਾ ਆਖਰਕਾਰ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਗੁਆ ਬੈਠੀ।
ਭਾਰਤੀ ਚੱਟਾਨ-ਕੱਟ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੂਰਤੀਆਂ ਨੂੰ, ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਕੰਬੋਡੀਅਨ, ਅੰਨਾਮੀਜ਼ (ਚੈਂਪਾਨ, ਸੰਪਾਨ) ਅਤੇ ਜਾਵਨੀਜ਼ ਮੰਦਰਾਂ ਦਾ ਭਾਰਤੀੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1][2][3][4]ਚੰਪਾ ਦੀ ਕਲਾਤਮਕ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੇਤਲੇ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ - ਦੋਵੇਂ ਗੋਲ ਅਤੇ ਰਾਹਤ ਮੂਰਤੀ - ਅਤੇ ਇੱਟਾਂ ਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ। ਕੁਝ ਧਾਤ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸਜਾਵਟੀ ਵਸਤੂਆਂ ਵੀ ਬਚੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਕੀ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਲਾ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਟੁਕੜੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਜਾਵਟੀ ਹੁੰਦੇ, ਹੋਰਾਂ ਨੇ ਚਾਮਸ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਜ ਕੀਤੇ ਹੋਣਗੇ, ਜੋ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ (ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸੈਵਵਾਦ), ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਦੇ ਤੱਤਾਂ ਦਾ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Group of Monuments at Mahabalipuram". UNESCO.org. Retrieved 23 October 2012.
- ↑ "Advisory body evaluation" (PDF). UNESCO.org. Retrieved 23 October 2012.
- ↑ "The Rathas, monolithic [Mamallapuram]". Online Gallery of British Library. Retrieved 23 October 2012.
- ↑ Bruyn, Pippa de; Bain, Keith; Allardice, David; Shonar Joshi (18 February 2010). Frommer's India. John Wiley & Sons. pp. 333–. ISBN 978-0-470-64580-2. Retrieved 7 February 2013.