ਜ਼ੁਬੈਦਾ
Zubeida (actress) | |
|---|---|
 Master Vithal and Zubeida in Alam Ara, 1931. | |
| ਜਨਮ | Zubeida Begum 1911 |
| ਮੌਤ | September 1988 |
| ਪੇਸ਼ਾ | Film actor |
| ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਸਾਲ | 1922-1949 |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | Maharaj Narsingir Dhanrajgir Gyan Bahadur |
| ਬੱਚੇ | Humayun Dhanrajgir (Son) Dhurreshwar Dhanrajgir (Daughter) |
ਜ਼ੁਬੈਦਾ ਬੇਗਮ ਧੰਨਰਾਜਗੀਰ (1 911-19 88) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ਿਲਮ ਅਦਾਕਾਰਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਆਵਾਜ਼ ਫ਼ਿਲਮ ਆਲਮ ਆਰਾ (1931)।[1] ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਅਰੰਭਿਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿਚੋਂ 'ਦੇਵਦਾਸ' (1937), ਅਤੇ ਸਾਗਰ ਮੂਵੀਟੋਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਆਵਾਜ਼ ਫ਼ਿਲਮ, 'ਮੇਰੀ ਜਾਨ' ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਜ਼ੁਬਾਦਾ ਮੁਸਲਿਮ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸੀ ਜਿਸ ਦਾ ਜਨਮ ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੁਜਰਾਤ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਸੂਰਤ ਵਿਚ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਸਚਿਨ ਰਾਜ ਦੇ ਨਵਾਬ ਸਿਦੀ ਇਬਰਾਹੀਮ ਮੁਹੰਮਦ ਯਾਕੁਤ ਖਾਨ ਅਤੇ ਫਾਤਿਮਾ ਬੇਗਮ ਦੀ ਧੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਭੈਣਾਂ ਸਨ। ਸੁਲਤਾਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਜ਼ਾਦੀ, ਦੋਵੇਂ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਕੁ ਕੁੜੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜੋ ਅੱਲ੍ਹੜ ਉਮਰ ਦੌਰਾਨ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਿਲ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਇਹ ਉਹ ਸਮਾਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਫ਼ਿਲਮਾਂ 'ਚ ਜਾਣਾ ਚੰਗਾ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਕੈਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਜੁਬੈਦਾ ਸਿਰਦ 12 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ "ਕੋਹਿਨੂਰ" ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਨੇ ਸੁਲਤਾਨਾ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰਦੇ 'ਤੇ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਤੱਕ, ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਔਰਤਾਂ ਬਣ ਗਈਆਂ ਸਨ। 1924 ਵਿੱਚ, ਦੋਹਾਂ ਭੈਣਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ "ਕਲਿਆਨ ਖਜੀਨਾ" ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ੁਬੈਦਾ ਦੇ ਪਹਿਲੀ ਬਲਾਕਬਸਟਰ "ਵੀਰ ਅਭਿਮਨਿਊ" ਨੂੰ ਇਸ ਤੋਂ ਦੋ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਬੇਗਮ ਵੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਰਹੀ ਸੀ।
1925 ਵਿੱਚ ਜ਼ੁਬੈਦਾ ਦੀਆਂ ਨੌਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈਆਂ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੋਂ "ਕਾਲਾ ਚੋਰ", "ਦੇਵਦਾਸੀ" ਅਤੇ "ਦੇਸ਼ ਕਾ ਦੁਸ਼ਮਨ" ਸ਼ਾਮਿਲ ਸਨ। ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ, ਬੁਲਬੁਲ-ਏ-ਪਰਿਸਟਨ ਵਿੱਚ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ। 1927 ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਫ਼ਿਲਮਾਂ "ਲੈਲਾ ਮਜਨੂੰ", ਨਨੰਦ ਭੋਜਾਈ ਅਤੇ ਨਵਲ ਗਾਂਧੀ ਦੇ "ਸੈਕਰੀਫਾਈਸ" ਨਾਲ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸੀ ਜੋ ਇਸ ਸਮੇਂ ਬਹੁਤ ਸਫ਼ਲ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਸਨ। ਇਹ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦੀ 'ਬਲੀਦਾਨ' 'ਤੇ ਅਧਾਰਿਤ, ਸੁਲੋਚਨਾ ਦੇਵੀ, ਮਾਸਟਰ ਵਿਥਲ ਅਤੇ ਜਲ ਖਮਬੱਤਾ ਨੇ ਵੀ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਕੁਝ ਕਾਲੀ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਬਲੀ ਦੇਣ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾਟੋਗ੍ਰਾਫ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸ "ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਅਤੇ ਸੱਚਮੁੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ਿਲਮ" ਦੁਆਰਾ ਸੁੱਰਖਿਅਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ ਲਈ ਵਿਦੇਸ਼ ਭੇਜਿਆ ਜਾਵੇ।
"ਆਲਮ ਆਰਾ" ਉਸ ਦੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੋੜ ਸਾਬਤ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ੁਬੈਦਾ ਨੇ ਸਾਈਲੈਂਟ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹਿੱਟ ਰਹੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਚਾਨਕ ਉਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੰਗ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਫ਼ਿਲਮ ਇੰਡਸਟਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਔਰਤ ਲਈ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣਾ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਸੀ।
'30 ਵਿਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ '40 ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਉ ਸਨੇ ਜਲ ਮਰਚੈਂਟ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹਿੱਟ ਟੀਮ ਬਣਾਈ ਅਤੇ ਸੁਭਦਰਾ, ਉੱਤਰਾ ਅਤੇ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਵਰਗੇ ਕਿਰਦਾਰ ਨਿਭਾਉਂਦੀਆਂ ਕਈ ਸਫ਼ਲ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਅਜ਼ਰਾ ਮੀਰ ਦੀ ਜ਼ਰੀਨਾ ਵਰਗੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨਾਲ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਫਲ ਰਹੀ ਸੀ ਜਿਸ 'ਚ ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਜੀਵੰਤ, ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਵਾਲੀ ਸਰਕਸ ਕੁੜੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਸੈਂਸਰਸ਼ਿਪ 'ਤੇ ਗਰਮ ਬਹਿਸ ਛੇੜ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਜ਼ੁਬੈਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੁਝ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਚੁੱਪੀ ਦੇ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਟਾਕੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਫ਼ਲ ਤਬਦੀਲੀ ਕੀਤੀ।
1934 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਨਨੂਭਾਈ ਵਕੀਲ ਨਾਲ ਮਹਾਲਕਸ਼ਮੀ ਮੂਵੀਟੋਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਗੁਲ-ਏ-ਸੋਨੋਬਾਰ ਅਤੇ ਰਸਿਕ-ਏ-ਲੈਲਾ ਵਿੱਚ ਬਾਕਸ-ਆਫਿਸ ਦਾ ਬੋਨਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ। 1949 ਤੱਕ ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਰਹੀ। "ਨਿਰਦੋਸ਼ ਅਬਲਾ" ਉਸ ਦੀ ਆਖਰੀ ਫ਼ਿਲਮ ਸੀ।
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਜ਼ੁਬੈਦਾ ਨੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜ ਨਰਸਿੰਗੀਰ ਧਨਰਾਜਗੀਰ ਗਿਆਨ ਬਹਾਦਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। ਉਹ ਹੁਮਾਯੂੰ ਧਨਰਾਜਗੀਰ ਅਤੇ ਧੁਰੇਸ਼ਵਰ ਧਨਰਾਜਗੀਰ ਦੀ ਮਾਂ ਹੈ। ਧੁਰੇਸ਼ਵਰ, ਮਾਡਲ ਰੀਆ ਪਿਲਾਈ ਦੀ ਵੀ ਮਾਂ ਹੈ।
ਮੌਤ[ਸੋਧੋ]
ਜ਼ੁਬੈਦਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਬੰਬੇ ਪੈਲੇਸ, ਧਨਰਾਜ ਮਹਲ ਵਿਖੇ ਬਿਤਾਏ। 1988 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਪੋਤੇ-ਪੋਤੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਛਤਰਪਤੀ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਮਾਰਗ, ਅਪੋਲੋ ਬਾਂਡਰ, ਕੋਲਾਬਾ, ਦੱਖਣੀ ਮੁੰਬਈ ਵਿਖੇ ਸੌੰਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਉਸ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੁਮਾਯੂੰ ਅਤੇ ਪੋਤੇ-ਪੋਤੀਆਂ ਨਿਖਿਲ ਧਨਰਾਜਗੀਰ, ਅਸ਼ੋਕ ਧਨਰਾਜਗੀਰ, ਰੀਆ ਪਿਲਾਈ ਅਤੇ ਕੈਰਨ ਨੀਨਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬੇਟੇ ਜੇਮਸ ਮਾਈਕਲ ਹਨ।
ਫ਼ਿਲਮੋਗ੍ਰਾਫ਼ੀ[ਸੋਧੋ]
- ਅਲਮਾ ਆਰਾ (1931)
- ਜ਼ਰੀਨਾ (1932)
- ਰਸ਼ਿਕ-ਏ-ਲੈਲਾ (1934)
- ਦੇਵਦਾਸ (1937)
- ਨਿਰਦੋਸ਼ ਅਬਲਾ (1949)
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ First Talkie Actress - Rani Zubieda Archived 2014-10-20 at the Wayback Machine. www.downmelodylane.com.