ਤਵਾ ਸਰੋਵਰ
| ਤਵਾ ਸਰੋਵਰ | |
|---|---|
| ਸਥਿਤੀ | ਇਟਾਰਸੀ, ਨਰਮਦਾਪੁਰਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ |
| ਗੁਣਕ | 22°33′44″N 77°58′38″E / 22.56222°N 77.97722°E |
| Type | Artificial, Created by the Government of Madya Pradesh, India (Tawa Dam) |
| Catchment area | 5,982.9 km2 (2,310.0 sq mi) |
| Basin countries | India |
| Surface area | 225 km2 (87 sq mi) |
| Water volume | 1.944 km3 (1,576,000 acre⋅ft) |
| Settlements | ਇਟਾਰਸੀ, ਨਰਮਦਾਪੁਰਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ |
| ਤਵਾ ਸਰੋਵਰ |
|---|
ਗ਼ਲਤੀ: ਅਕਲਪਿਤ < ਚਾਲਕ।
ਤਵਾ ਸਰੋਵਰ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਵਾ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਨਰਮਦਾਪੁਰਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਇਟਾਰਸੀ ਵਿੱਚ, ਬੈਤੁਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਰੋਵਰ ਤਵਾ ਡੈਮ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 1958 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ 1978 ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਡੈਮ ਨਰਮਦਾਪੁਰਮ ਅਤੇ ਹਰਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹਜ਼ਾਰ ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮਾਨਸੂਨ ਦੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਵੇਲੈ ਇਹ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਆਕਰਸ਼ਣ ਵੀ ਹੈ। ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਡੈਮ ਅਤੇ ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਵਾਲਿਆਂ ਲਈ ਕਰੂਜ਼ ਕਿਸ਼ਤੀ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਤਵਾ ਸਰੋਵਰ ਸਤਪੁਰਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਅਤੇ ਬੋਰੀ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਸੈਂਚੁਰੀ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਸੀਮਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਤਵਾ ਡੈਮ ਨੂੰ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਤਵਾ ਨਦੀ 'ਤੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਰਾਜ ਦੇ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਅਤੇ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਇਹ ਡੈਮ ਸਵਰਗੀ ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਨੈ ਕੁਮਾਰ ਦੀਵਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਹ ਲੋਕ ਭਲਾਈ ਲਈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਦੇਨਵਾ ਕੇ ਗਾਂਧੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਲਗਭਗ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜਨ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀ ਵਜੋਂ ਵਿਧਾਇਕ ਰਹੇ। ਪਰ, ਜਦੋਂ ਡੈਮ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਬੇਘਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। 75 - 150 ਇੱਕ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਲਈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਵਾਦਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਲੋੜੀਂਦੀ ਸਪਲਾਈ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਉੱਚੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਮੁੜ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। [1] ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਬਾਹਰਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮੱਛੀ ਫੜਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਗੁਆ ਦਿੱਤੇ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਅਣਮਿੱਥੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਖੋਹ ਲਏ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸੈਕਟਰ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਹੱਕ ਖੋਹ ਲਿਆ ਅਤੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਨੋਂ ਮਾਰਨ ਦੀਆਂ ਧਮਕੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੁਨਾਫੇ ਨੂੰ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਨਾਲ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜੀਆਂ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਭਾੜੇ ਦੇ ਬਾਡੀਗਾਰਡਾਂ ਨਾਲ ਭੰਡਾਰ ਦੀ ਪੁਲਿਸ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਲਈ, ਬਾਹਰਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਸਵੈ-ਸਹਾਇਤਾ ਸਹਿਕਾਰੀ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਇਸਨੂੰ ਤਵਾ ਮਤਸਿਆ ਸੰਘ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। [2] ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮੱਛੀ ਫੜਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਲਈ ਥੋੜਾ ਜਿਹਾ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਤਬਾਹ ਕੀਤੀ ਗਈ ਮੱਛੀ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਇਆ।