ਤੁਰਕੀ ਵਿਚ ਧਰਮ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ
ਤੁਰਕੀ ਆਪਣੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਆਰਟੀਕਲ 24 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਧਰਮ-ਨਿਰਪੱਖਤਾ ਮੁਸਤਫਾ ਕਮਲ ਅਟਾਰਟਕ ਦੇ ਛੇ ਤੀਰ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ: ਗਣਤੰਤਰਵਾਦ, ਲੋਕਪ੍ਰਿਅਤਾ, ਲੈਕਸੀ, ਸੁਧਾਰਵਾਦ, ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਅਤੇ ਅੰਕੜਾਵਾਦ। ਤੁਰਕੀ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮੂਹਾਂ 'ਤੇ ਕੁਝ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਸਰਕਾਰੀ ਦਫਤਰਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਸਮੇਤ ਰਾਜ-ਸੰਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
[ਸੋਧੋ]1982 ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਰਾਜ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਪੂਜਾ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੇ ਨਿਜੀ ਪ੍ਰਸਾਰ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕੀਤੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਰਾਜ ਦੀ ਅਖੰਡਤਾ ਲਈ ਹੋਰ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਇਹਨਾਂ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸੰਵਿਧਾਨ ਧਾਰਮਿਕ ਆਧਾਰਾਂ 'ਤੇ ਵਿਤਕਰੇ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।[1] ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਮੁੱਖ ਇਸਲਾਮੀ ਧਾਰਾਵਾਂ ਹਨ ਸੁੰਨੀ ਅਤੇ ਅਲੇਵੀ। ਅਲੇਵੀ ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਘੱਟਗਿਣਤੀ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਭਗ ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਬਾਦੀ ਦਾ 17 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। 1970 ਵਿਆਂ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਟਕਰਾਅ ਕਾਰਨ ਹਿੰਸਕ ਝੜਪਾਂ ਹੋਈਆਂ। ਦਸੰਬਰ 1978 ਵਿੱਚ ਕਾਹਰਮਨਮਰਸ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਸੁੰਨੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਕਸਬੇ ਦੇ ਅਲੇਵੀ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਭੜਕਾਇਆ ਅਤੇ 100 ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ।[2] 2 ਜੁਲਾਈ 1993 ਨੂੰ, ਸਿਵਸ ਵਿੱਚ ਅਲੇਵੀ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ; ਸਿਵਸ ਕਤਲੇਆਮ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 37 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ। ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਆਰਟੀਕਲ 24 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਸੁੰਨੀ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਨ। ਅਲੇਵਿਸ ਨੇ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲਤਾ ਵਿੱਚ ਵਿਤਕਰਾ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ। ਅਕਤੂਬਰ 2007 ਵਿੱਚ, ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਯੂਰਪੀਅਨ ਅਦਾਲਤ (ਈਸੀਐਚਆਰ) ਨੇ ਇੱਕ ਅਲੇਵੀ ਮਾਂ-ਪਿਓ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ ਜਿਸਨੇ 2004 ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਲਾਜ਼ਮੀ ਧਾਰਮਿਕ ਕੋਰਸਾਂ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸਾਲ ਦੀ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕ ਵਿੱਚ ਅਲੇਵਿਜ਼ਮ ਬਾਰੇ 10 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਝਲਕ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ।[3] ਦਸੰਬਰ, 2008 ਵਿਚ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਪਹਿਲੇ ਅਲੇਵੀ ਉਦਘਾਟਨ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਹੋਏ ਪਿਛਲੇ ਦੁੱਖਾਂ ਲਈ ਅਲੇਵਿਸ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ। ਜਨਵਰੀ 2009 ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਧਾਨਮੰਤਰੀ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਦੂਜੇ ਸਾਲ ਇੱਕ ਅਲੇਵੀ ਤੇਜ਼-ਤੋੜ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਵਰਕਸ਼ਾਪਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਅਲੇਵੀ ਦੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਅਤੇ ਉਮੀਦਾਂ ਬਾਰੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਲਈ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ See the Amnesty International report: Prosecution of Religious Activists, published in November 1987 (AI INDEX: EUR 44/74/87) reproduced in a private Wiki, accessed on 21 September 2009
- ↑ Turkey commemorates 15th anniversary of Sivas massacre, undated article in Hürriyet, accessed on 10 November 2009
- ↑ See the 2008 Human Rights Report of the Bureau of Democracy, Human Rights and Labor (US State Department) of 25 February 2009; accessed on 21 September 2009