ਥੇਲਸ ਥਿਉਰਮ

Thales' theorem: if AC is a diameter, then the angle at B is a right angle.

ਜਿਓਮੈਟਰੀ ਵਿਚ, ਥੇਲਸ ਦੀ ਥਿਊਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇ ਏ, ਬੀ ਅਤੇ ਸੀ ਇੱਕ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਪੁਆਇੰਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਲਾਈਨ ਏਸੀ ਚੱਕਰ ਦਾ ਵਿਆਸ ਹੈ, ਫਿਰ ਕੋਣ ∠ ਏ ਬੀ ਸੀ  ਸਮਕੋਣ ਹੈ। ਥੇਲਜ਼ ਥਿਊਰਮ ਇੱਕ ਅੰਕਿਤ ਕੋਣ ਥਿਊਰਮ ਦਾ ਇੱਕ ਖ਼ਾਸ ਮਾਮਲਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਯੂਕਲਿਡਜ਼ ਐਲੀਮੈਂਟਸ ਦੀ ਤੀਜੀ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ 31 ਪ੍ਰੈਪੋਜੀਸ਼ਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਸਿਹਰਾ  ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਿਲੇਅਟਸ ਦੇ ਥੇਲਸ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਖੋਜ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ  ਕੁਰਬਾਨੀ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਬਲਦ (ਸ਼ਾਇਦ ਦੇਵਤਾ ਅਪੋਲੋ ਨੂੰ) ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਪਰ ਕਈ ਵਾਰੀ ਇਸਦਾ ਸਿਹਰਾ ਪਾਇਥਾਗਾਰਸ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਥੈਲਸ ਦੀ ਲਿਖਤ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੰਮ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਬੌਧਿਕ ਉਸਾਰੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰੈਡਿਟ ਦਿੱਤੇ ਬਿਨਾਂ ਬੁੱਧੀ ਵਾਲੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੀ ਦੇਣ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ - ਇਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਇਥਾਗਾਰਸ ਬਾਰੇ ਸੱਚ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰੈਡਿਟ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਮਫੀਲਾ ਦੇ ਬਿਆਨ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਕਰਦਿਆਂ ਪ੍ਰੋਲਸ ਦੁਆਰਾ ਥੈਲਸ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਡਾਇਓਜਨੀਸ ਲੈਟਰੀਅਸ ਦੁਆਰਾ ਪਮਫ਼ਿਲਾ ਦੇ ਬਿਆਨ ਦਾ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ ਥੈਲਸ।

was the first to inscribe in a circle a right-angle triangle.

ਥੈਲਸ ਨੇ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਬੈਬੀਲੋਨੀਅਨ ਗਣਿਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਾਮਲਿਆਂ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਥੈਲਸ ਨੇ ਇਹ ਸਿੱਧ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਸੈਮੀਕਾਲਕ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਇੱਕ ਕੋਣ ਕੈਲੰਡਰ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਸੀ। ਥਿਊਰੇਮ ਦਾ ਨਾਂ ਥੈਲਸ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸੂਤਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪ੍ਰਮੇਏ ਨੂੰ ਸਾਬਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸਮਰੂਪ ਤ੍ਰਿਕੋਣ ਦੇ ਆਧਾਰ ਕੋਣ ਬਰਾਬਰ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਤਿਕੋਣ ਦੇ ਅੰਕਾਂ ਦੇ ਜੋੜ ਬਰਾਬਰ ਹਨ। 180 °।

o se del mezzo cerchio far si puote:triangol sì ch'un retto non avesse.:Or if in semicircle can be made:Triangle so that it have no right angle.

Dante's Paradiso, Canto 13, lines 101–102. English translation by Henry Wadsworth Longfellow.

ਦਾਂਟੇ ਦਾ ਪੈਰਾਡਿਸੋ (13 ਅੱਖਰਾ, ਲਾਈਨ 101-102) ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਥੈਲਲਜ਼ ਥਰੇਮ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।