ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ

ਨਾਜ਼ ਮੁਖਤਿਆਰ ਧਰੇਜੋ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Naz Mukhtiar Dharejo; ਸਿੰਧੀ : نازُو ڌَاريجو, ਜਨਮ 1976/1977), ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਡੇਰੀ ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਹੈ। ਮਰਦ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉਸਦੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਨੇ ਉਸਦੀ "ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਔਰਤ" ਅਤੇ 2017 ਦੀ ਫਿਲਮ ਮਾਈ ਪਿਓਰ ਲੈਂਡ ਨੂੰ ਵੀ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।^[1]

ਜੀਵਨੀ[ਸੋਧੋ]

ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ ਦੇ ਪਿਤਾ ਹਾਜੀ ਖੁਦਾ ਬਖਸ਼ ਖਾਨ ਧਰੇਜੋ ਇੱਕ ਜ਼ਿਮੀਦਾਰ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰ ਸਨ ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਿੰਧ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਮਾਲਕ ਸਨ। ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ ਉਸਦੀ ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ ਵਡੇਰੀ ਜਮਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਧੀ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਕਾਜ਼ੀ ਅਹਿਮਦ ਦੀ ਇੱਕ ਹਵੇਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।^[2]^[3]

ਹਾਜੀ ਖੁਦਾ ਬਖਸ਼ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਲਈ ਟਿਊਟਰ ਰੱਖੇ, ਇਸ ਲਈ ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ ਨੇ ਸਿੰਧੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵੀ ਸਿੱਖ ਲਈ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਸਿੰਧ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।

ਹਾਜੀ ਖੁਦਾ ਬਖਸ਼ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਧੀਆਂ ਅਤੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਸਿਖਾਇਆ।^[4] ਹਾਜੀ ਖੁਦਾ ਬਖਸ਼ (ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ ਦੇ ਦਾਦਾ) ਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀਆਂ ਚਾਰ ਪਤਨੀਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਹੋਰ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਦਾਦੇ ਦੀ ਮੌਤ ਨੇ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ^[2] ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ ਦੇ ਇਕਲੌਤੇ ਭਰਾ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਕੁਝ ਮਰਦ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਉਸ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਿੱਥੇ ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਭੈਣਾਂ ਨਾਲ ਰਹਿ ਰਹੀ ਸੀ। ਜ਼ਮੀਨ ਦੇਣ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ ਧਰੇਜੋ (ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾ ਹਨ) ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਹਮਲਾਵਰਾਂ 'ਤੇ ਗੋਲੀ ਚਲਾ ਕੇ ਆਪਣਾ ਬਚਾਅ ਕੀਤਾ।

ਫਿਰ ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ ਦੇ ਮਰਦ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਨੇ ਅਗਸਤ 2005 ਵਿਚ ਰਾਤ ਨੂੰ ਫਾਰਮ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਲਈ 200 ਡਾਕੂ ਭਰਤੀ ਕੀਤੇ ^[5] ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਚਾਅ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ, ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਆਪਣੀ ਕਲਾਸ਼ਨੀਕੋਵ ਰਾਈਫਲ ਨਾਲ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਸਟ੍ਰੇਟਸ ਟਾਈਮਜ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ: "ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 'ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲ ਔਰਤ' ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ"। ਇਹਨਾਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੋਈਆਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚ, ਧਰੇਜੋ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਅੱਧਾ ਮਿਲੀਅਨ ਰੁਪਏ (S$6,459) ਜਿੱਤੇ।

ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ ਮੁਖਤਿਆਰ ਨਾਜ਼ੋ ਧਰੇਜੋ ਦੇ ਨਾਮ ਹੇਠ ਪੀਐਮਐਲ-ਐਨ ਪਾਰਟੀ ਨਾਲ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਹੈ। 2013 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਸਿੰਧ ਲਈ ਰਾਖਵੀਆਂ ਸੀਟਾਂ 'ਤੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।^[6]

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

↑ "Story of Pakistani woman who faced down 200 armed men now bidding for Oscars glory". Straits Times. 25 November 2017. Retrieved 16 January 2019. A five-year legal battle over the land eventually saw her foes pay half a million rupees (S$6,459) in compensation and offer a public apology - an act of utmost disgrace in rural Pakistan...She persuaded her father to allow her and her sisters to study English, which paved the way for her to gain her Bachelor of Arts in economics at Sindh University, where she could study at home and appear in public only for the exams...Soon neighbours began to speak of her as "Waderi", a new feminine version of the male honorific "Wadera" meaning something akin to a feudal "Lady".
↑ ^2.0 ^2.1 Imtiaz, Saba (17 June 2012). "Meet Nazo Dharejo: The toughest woman in Sindh". The Express Tribune. Retrieved 16 January 2019. He dressed the girls in men's clothing and gave them male names — Nazo's was Mukhtiar — and taught them how to use the guns he owned.
↑ "Ms Mukhtar Naz Dharejo Interview". Rights Now Pakistan. 2011. Retrieved 17 January 2019. She is considered a local legend due to her bold stance on dealing with her ongoing battle to protect her land from people who are attempting to grab her agricultural land; She is always armed with a single Kalashnikov for her safety, whenever she makes rounds on her land. In the two decades she is looking after her land whilst supervising her workforce, making sure that land is productive and profitable. She is also taking part in politics and supports PML-N. Her long term goal is to become the Chief Minister of Sindh.
↑ Iqbal, Nosheen (2017-09-07). "'Anything is possible in Pakistan – but everything is impossible': Sarmad Masud on filming My Pure Land". The Guardian (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). ISSN 0261-3077. Retrieved 2019-01-31.
↑ "British Council Film: My Pure Land". film.britishcouncil.org. Retrieved 2019-01-31.
↑ Chandio, Ramzan (5 April 2013). "PML-N women workers burst against 'nepotism' in selections". NAWAIWAQT GROUP OF NEWSPAPERS. The Nation. Retrieved 3 September 2015.

[StraitsTimes-1] "Story of Pakistani woman who faced down 200 armed men now bidding for Oscars glory". Straits Times. 25 November 2017. Retrieved 16 January 2019. A five-year legal battle over the land eventually saw her foes pay half a million rupees (S$6,459) in compensation and offer a public apology - an act of utmost disgrace in rural Pakistan...She persuaded her father to allow her and her sisters to study English, which paved the way for her to gain her Bachelor of Arts in economics at Sindh University, where she could study at home and appear in public only for the exams...Soon neighbours began to speak of her as "Waderi", a new feminine version of the male honorific "Wadera" meaning something akin to a feudal "Lady".

[ExTrib-2] 2.0 ^2.1 Imtiaz, Saba (17 June 2012). "Meet Nazo Dharejo: The toughest woman in Sindh". The Express Tribune. Retrieved 16 January 2019. He dressed the girls in men's clothing and gave them male names — Nazo's was Mukhtiar — and taught them how to use the guns he owned.

[intervw-3] "Ms Mukhtar Naz Dharejo Interview". Rights Now Pakistan. 2011. Retrieved 17 January 2019. She is considered a local legend due to her bold stance on dealing with her ongoing battle to protect her land from people who are attempting to grab her agricultural land; She is always armed with a single Kalashnikov for her safety, whenever she makes rounds on her land. In the two decades she is looking after her land whilst supervising her workforce, making sure that land is productive and profitable. She is also taking part in politics and supports PML-N. Her long term goal is to become the Chief Minister of Sindh.

[4] Iqbal, Nosheen (2017-09-07). "'Anything is possible in Pakistan – but everything is impossible': Sarmad Masud on filming My Pure Land". The Guardian (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). ISSN 0261-3077. Retrieved 2019-01-31.

[5] "British Council Film: My Pure Land". film.britishcouncil.org. Retrieved 2019-01-31.

[PML-N-6] Chandio, Ramzan (5 April 2013). "PML-N women workers burst against 'nepotism' in selections". NAWAIWAQT GROUP OF NEWSPAPERS. The Nation. Retrieved 3 September 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]