ਪਰਤਵੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ

ਪਰਤਵੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾ ਉਹ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹਨ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਠੀਕ ਹਾਲਤਾਂ ਅੰਦਰ, ਉਤਪਾਦ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਕਿਰਿਆ ਕਰ ਕੇ ਪਹਿਲੇ ਵਾਲਾ ਅਭਿਕਾਰਕ ਮੁੜ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਮੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਿਰਿਆ ਪਰਤਵੀ ਹੈ।

$aA+bB\rightleftharpoons cC+dD$

ਪਤਲੇ ਤੇਜ਼ਾਬ ਅਤੇ ਖਾਰ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਪਰਤਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ, ਕਾਰਬੋਨਿਕ ਤੇਜ਼ਾਬ: H₂CO_{3 (l)} + H₂O_(l) ⇌ HCO⁻_{3 (aq)} + H₃O⁺_(aq).

ਇਤਿਹਾਸ

ਪਰਤਵੀ ਕਿਰਿਆ ਦਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵਿਚਾਰ 1803 ਵਿੱਚ ਕਲਾਓਡ ਲਾਓਸ ਬਰਥੋਲੈਟ ਨੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਲੂਣ ਦੀ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਸੋਡੀਅਮ ਕਾਰਬੋਨੇਟ ਦਾ ਬਣਦਾ ਹੋਇਆ ਦੇਖਿਆ।

2NaCl + CaCO₃ → Na₂CO₃ + CaCl₂

ਪਰਤਵੀ ਕਿਰਿਆ:

Na₂CO₃ + CaCl₂→ 2NaCl + CaCO₃

ਜਿਵੇਂ ਨਾਈਟਰੋਜਨ ਡਾਈ ਆਕਸਾਈਡ ਅਭਿਕਾਰਕ ਤੋਂ ਨਾਈਟਰੋਜਨ ਮੌਨੋਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਆਕਸੀਜਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਠੰਡੇ ਹੋ ਕਿ ਬਾਪਸ ਮਿਲ ਕੇ ਨਾਈਟੋਜਨ ਡਾਈ ਆਕਸਾਈਡ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਿਰਿਆ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਿਸੇ ਨੂੰ ਅਗੇਤਰੀ ਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਪਿਛੇਤਰੀ ਕਿਰਿਆ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।