ਬਿਮਲਾ ਬੁਟੀ
ਬਿਮਲਾ ਬੁਟੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Bimla Buti; ਜਨਮ 1933) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਹੈ। ਉਹ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਾਇੰਸ ਅਕੈਡਮੀ (INSA) ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਫੈਲੋ ਸੀ। 1994 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ INSA-ਵੈਨੂੰ ਬਾਪੂ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਸਿੱਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]ਬੂਟੀ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਬੀਐਸਸੀ (ਆਨਰਜ਼) ਅਤੇ ਐਮਐਸਸੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸੁਬਰਾਮਣੀਅਨ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 1962 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚਡੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।[1]
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬੂਟੀ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਗੋਡਾਰਡ ਸਪੇਸ ਫਲਾਈਟ ਸੈਂਟਰ ਵਿਖੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਵਾਪਸ ਅਮਰੀਕਾ ਚਲੀ ਗਈ।
1968 ਵਿੱਚ ਬੂਟੀ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਅਤੇ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰ ਲਈ। ਭੌਤਿਕ ਖੋਜ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ (ਪੀਆਰਐਲ) ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਨੇ ਬੂਟੀ ਨੂੰ ਪੀਆਰਐਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਬੂਟੀ ਨੇ 1970 ਤੋਂ 1993 ਤੱਕ ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਸੀਨੀਅਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਫੈਕਲਟੀ ਦੇ ਡੀਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।
PRL ਵਿਖੇ, ਬੂਟੀ ਨੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਭਾਗ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ, ਇਸ ਸਮੂਹ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਹੇਠ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਰਿਸਰਚ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
1985-2003 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਬੁਟੀ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਥਿਓਰੇਟਿਕਲ ਫਿਜ਼ਿਕਸ, ਟ੍ਰਾਈਸਟੇ, ਇਟਲੀ ਵਿਖੇ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸੀ।
ਬੂਟੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਚਾਰ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। 1977-83 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਉਹ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਸਾਇੰਸ, ਯੂਐਸਏ 'ਤੇ ਆਈਈਈਈ ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਐਸੋਸੀਏਟ ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਪਲਾਜ਼ਮਾ ਸਾਇੰਸ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1992-1993 ਦਰਮਿਆਨ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ
[ਸੋਧੋ]ਬੂਟੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਰੀਅਰ ਦੌਰਾਨ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਹਨ-
- ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਵਿਕਰਮ ਸਾਰਾਭਾਈ ਅਵਾਰਡ (1977)
- ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਜਨਮ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਲੈਕਚਰਸ਼ਿਪ ਅਵਾਰਡ, 1993
- INSA-ਵੈਨੂ ਬਾਪੂ ਅਵਾਰਡ ਫਾਰ ਐਸਟ੍ਰੋਫਿਜ਼ਿਕਸ, 1994
- ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਅਮਰੀਕਾ (1996) ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਲ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਸਿਟੇਸ਼ਨ ਅਵਾਰਡ
- ਨਾਨਲਾਈਨਰ ਵੇਵਜ਼ ਐਂਡ ਕੈਓਸ (2010) ਦੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਬੁਨਿਆਦੀ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਯੂਐਸ ਮੈਡਲ
- TWAS ਦੇ ਫੈਲੋ
- ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸਜ਼ (ਭਾਰਤ) ਦੇ ਫੈਲੋ
- ਅਮਰੀਕਨ ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਫੈਲੋ
- ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਕੈਡਮੀ ਦੇ ਫੈਲੋ [2]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Buti, Bimla (31 October 2008). "A woman scientist in a field dominated by men". Lilavati's Daughters: The Women Scientists of India. http://www.ias.ac.in/womeninscience/LD_essays/63-66.
- ↑ "Indian Fellow". Indian National Science Academy. 2016. Archived from the original on 12 August 2016. Retrieved 13 May 2016.