ਮੇਲਾਨੋਮਾ
| ਮੇਲਾਨੋਮਾ | |
|---|---|
| ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਸ਼ਬਦ | ਮੈਲੀਗੈਂਟ ਮੇਲਾਨੋਮਾ |
 | |
| A melanoma of approximately 2.5 cਮੀ (1 ਇੰਚ) by 1.5 cਮੀ (0.6 ਇੰਚ) | |
| ਉਚਾਰਨ | |
| ਵਿਸ਼ਸਤਾ | Oncology and dermatology |
| ਲੱਛਣ | Mole that is increasing in size, has irregular edges, change in color, itchiness, or skin breakdown.[1] |
| ਕਾਰਨ | Ultraviolet light (Sun, tanning devices)[2] |
| ਜ਼ੋਖਮ ਕਾਰਕ | Family history, many moles, poor immune function[1] |
| ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ | Tissue biopsy[1] |
| ਸਮਾਨ ਸਥਿਤੀਅਾਂ | Seborrheic keratosis, lentigo, blue nevus, dermatofibroma[3] |
| ਬਚਾਅ | Sunscreen, avoiding UV light[2] |
| ਇਲਾਜ | Surgery[1] |
| Prognosis | Five-year survival rates in US 99% (localized), 25% (disseminated)[4] |
| ਅਵਿਰਤੀ | 3.1 million (2015)[5] |
| ਮੌਤਾਂ | 59,800 (2015)[6] |
ਮੇਲਾਨੋਮਾ, ਨੂੰ ਵੀ ਖਤਰਨਾਕ ਮੇਲਾਨੋਮਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਕੈਂਸਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰੰਗ ਸੰਬਧੀ ਕੋਸ਼ਾਣੂਆਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੇਲਾਨੋਸਾਇਟ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।[1] ਮੇਲਾਨੋਮਾ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਚਮੜੀ ਵਿਚ ਵਾਪਰਦੇ ਹਨ, ਪਰੰਤੂ ਕਦੇ ਵੀ ਮੂੰਹ, ਆਂਤੜੀਆਂ ਜਾਂ ਅੱਖਾਂ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਵਾਪਰਦਾ | ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਲੱਤਾਂ 'ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪਿੱਠ ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਉਹ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮਾਨਕੀਕਰਣ ਤੋਂ ਵਿਕਸਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ, ਅਨਿਯਮਿਤ ਕਿਨਾਰਿਆਂ, ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਵ, ਖਾਰਸ਼, ਜਾਂ ਚਮੜੀ ਵਿਕਾਰ।
ਮੇਲਾਨੋਮਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਚਮਕ ਦੇ ਘੱਟ ਪੱਧਰ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ (ਯੂਵੀ) ਐਕਸਪੋਜਰ ਹੈ।[7] ਯੂਵੀ ਲਾਈਟ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸੂਰਜ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਟੈਨਿੰਗ ਉਪਕਰਨ ਤਕਰੀਬਨ 25% ਮੋਲਿਆਂ ਤੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਹਾਂਮਾਰਗਾਂ ਵਾਲੇ, ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਅਤੇ ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਕਾਰਜ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਜੋਖਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੁਰਲੱਭ ਜੈਨੇਟਿਕ ਨੁਕਸ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ੇਰੋਡਰਮਾ ਪਿੰਮੇਂਟੋਮਸ ਦੇ ਵੀ ਖਤਰੇ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰਦਾ ਹੈ | ਕਿਸੇ ਵੀ ਚਮੜੀ ਦੇ ਜਖਮ ਦੇ ਬਾਇਓਪਸੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦਾ ਨਿਦਾਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਸੰਭਾਵੀ ਕੈਂਸਰ ਹੋਣ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਹਨ।
ਸਨਸਕ੍ਰੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਯੂਵੀ ਲਾਈਟ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਨਾਲ ਮੇਲਾਨੋਮਾ ਰੋਕ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਲਾਜ ਆਮ ਤੌਰ ਟਤੇ ਸਰਜਰੀ ਦੁਆਰਾ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ | ਜਿਹੜੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਵੱਡੇ ਕੈਂਸਰਾਂ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਫੈਲਣ ਲਈ ਨੇੜੇ ਦੇ ਲਸੀਕਾ ਨੋਡਜ਼ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਠੀਕ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੇ ਫੈਲਾਇਆ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਮੇਲਾਨੋਮਾ, ਫੈਲ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਇਮੂਨਾਥੈਰੇਪੀ, ਜੀਵੋਲਿਕ ਥੈਰੇਪੀ, ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਥਰੈਪੀ, ਜਾਂ ਕੀਮੋਥੈਰੇਪੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਬਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।[8] ਇਲਾਜ ਦੇ ਨਾਲ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਜੀਵਣ ਦੀ ਦਰ 98% ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਰੋਗ ਅਤੇ 17% ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।[9] ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਵਾਪਸ ਆ ਜਾਏਗਾ ਜਾਂ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ ਇਹ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੈਲਾਨੋਮਾ ਕਿੰਨੀ ਮੋਟੀ ਹੈ, ਸੈੱਲ ਕਿੰਨੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੰਡ ਰਹੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਓਵਰਲਾਈਨ ਵਾਲੀ ਚਮੜੀ ਟੁੱਟ ਗਈ ਹੈ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।
ਮੇਲਾਨੋਮਾ ਚਮੜੀ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ, 2012 ਵਿੱਚ, ਇਹ ਨਵਾਂ 232,000 ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ । ਸਾਲ 2015 ਵਿਚ 3.1 ਮਿਲੀਅਨ ਦੀ ਸਰਗਰਮ ਬਿਮਾਰੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ 59,800 ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿੱਚ ਮੇਲਾਨੋਮਾ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਦਰ ਹੈ | ਉੱਤਰੀ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉੱਚੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਏਸ਼ੀਆ, ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਘੱਟ ਆਮ ਹੈ। ਮੇਲਾਨੋਮਾ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲੋਂ ਮਰਦਾਂ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਮ ਹੈ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸਮੇਂ ਮੇਲਾਨੋਮਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਆਮ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਜਿਆਦਾਤਰ ਸਫੈਦ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਭਰੀ ਹੋਈ ਹੈ।[2][10]
ਚਿੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਲੱਛਣ[ਸੋਧੋ]
ਮੇਲਾਨੋਮਾ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੰਕੇਤਾਂ ਮੌਜੂਦਾ ਮੌਲ ਦੇ ਆਕਾਰ ਜਾਂ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਹਨ ਜਾਂ, ਨਾਈਸਲਰ ਮੇਲਾਨੋਮਾ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ, ਚਮੜੀ ਤੇ ਕਿਤੇ ਵੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਾਂਟੇ ਦਾ ਆਕਾਰ | ਬਾਅਦ ਦੇ ਪੜਾਅ 'ਤੇ, ਮਾਨਕੀਕਰਣ ਖੁਜਲੀ, ਅਲਸੀਲੇਟ ਜਾਂ ਖੂਨ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ।[11] ਮੈਲਾਨੋਮਾ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸੰਕੇਤਾਂ ਨੂੰ ਸਧਾਰਣ "ਏ ਬੀ ਸੀ ਡੀ" ਦੁਆਰਾ ਸੰਖੇਪ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:
- ਅਸਮਾਨਤਾ
- ਬੌਰਡਰ (ਕੋਨੇ ਅਤੇ ਕੋਨੇ ਦੇ ਨਾਲ ਅਨਿਯਮਿਤ)
- ਰੰਗ (ਭਿੰਨ ਭਿੰਨ)
- ਵਿਆਸ (6 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਤੋਂ ਵੱਧ (0.24 ਇੰਚ), ਪੈਨਸਿਲ ਐਰਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਬਾਰੇ)
- ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ
ਇਹ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੇਲਾਾਨੋਮਾ, ਨੋਡਲਰ ਮੇਲਾਨੋਮਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਰੂਪ ਤੇ ਲਾਗੂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਹਨ:
- ਚਮੜੀ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠਿਆ
- ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਫਰਮ
- ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ
References[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 "Melanoma Treatment–for health professionals (PDQ®)". National Cancer Institute. June 26, 2015. Archived from the original on 4 July 2015. Retrieved 30 June 2015.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 World Cancer Report 2014 (PDF). World Health Organization. 2014. pp. Chapter 5.14. ISBN 978-9283204299. Archived (PDF) from the original on 2014-05-30.
- ↑ Goldstein BG, Goldstein AO (April 2001). "Diagnosis and management of malignant melanoma". American Family Physician. 63 (7): 1359–68, 1374. PMID 11310650.
- ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedSEER2019 - ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedGBD2015Pre - ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedGBD2015De - ↑ "Ultraviolet radiation and melanoma". Semin Cutan Med Surg. 30 (4): 222–28. December 2011. PMID 22123420. doi:10.1016/j.sder.2011.08.003.
- ↑ Syn, Nicholas L; Teng, Michele W L; Mok, Tony S K; Soo, Ross A (2017). "De-novo and acquired resistance to immune checkpoint targeting". The Lancet Oncology. 18 (12): e731–41. PMID 29208439. doi:10.1016/s1470-2045(17)30607-1.
- ↑ "SEER Stat Fact Sheets: Melanoma of the Skin". NCI. Archived from the original on 2014-07-06.
- ↑ Azoury, SC; Lange, JR (October 2014). "Epidemiology, risk factors, prevention, and early detection of melanoma". The Surgical Clinics of North America. 94 (5): vii, 945–62. PMID 25245960. doi:10.1016/j.suc.2014.07.013.
- ↑ "MelanomaWarningSigns.com". Archived from the original on 2015-08-01.