ਰਜ਼ਾ ਨਕਵੀ ਵਾਹੀ

ਰਜ਼ਾ ਨਕਵੀ ਵਾਹੀ

ਰਜ਼ਾ ਨਕਵੀ ਵਾਹੀ (ਜਨਮ ਸਈਅਦ ਮੁਹੰਮਦ ਰਜ਼ਾ ਨਕਵੀ ; 19 ਜਨਵਰੀ 1914 – 5 ਜਨਵਰੀ 2002) ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਉਰਦੂ -ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕਵੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਵਾਹੀ ਦੇ ਤਖੱਲੁਸ (ਕਲਮ ਨਾਮ) ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ।

ਰਚਨਾਤਮਕ ਯਾਤਰਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ

• 1928 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਸ਼ਾਇਰ (ਕਵਿਤਾ) ਦੀ ਰਚਨਾ।
• 1932 ਵਿੱਚ ਪੋਸਟ (ਗ਼ਜ਼ਲ) ਦੀ ਰਚਨਾ।
• 1939 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਪੋਸਟ (ਗ਼ਜ਼ਲ) ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਹੋਇਆ।
• 1935 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਕਵਿਤਾ ਦੀ ਰਚਨਾ।
• ਪਹਿਲੀ ਕਵਿਤਾ 1936 ਵਿੱਚ ਅਖਬਾਰ 'ਅਦਬ ਲਤੀਫ' ਵਿੱਚ ਛਪੀ, ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਸੀ "ਆਜ ਕੁਛ ਖਾ ਨਹੀਂ"।
• ਪਹਿਲੀ ਜ਼ਰੀਫਾਨਾ (ਹਾਸੋਹੀਣੀ) ਕਵਿਤਾ 1950 ਵਿਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿਰਲੇਖ ਸੀ 'ਵਿਧਾਇਕ'।
• 1957 ਵਿੱਚ ਛਪਿਆ ਪਹਿਲਾ ਲੇਖ ‘ਬਿਹਾਰ ਮੈਂ ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ’।

ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ (ਉਰਦੂ)

• 1950 ਵਿੱਚ ਵਹਿਯਾਤ (ਸਵਰਗੀ ਕਯੂਮ ਅੰਸਾਰੀ ਨੇ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲਈ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ)।
• ਨਿਸ਼ਤਰ-ਓ-ਮਰਹਮ 1968 ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਦਾ ਦਲਾਨ ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ।
• 1972 ਵਿੱਚ ਕਲਾਮ-ਏ-ਨਰਮ-ਓ-ਨਾਜ਼ੁਕ, ਡਾ. ਮੋਨਾਜ਼ੀਰ ਆਸ਼ਿਕ ਹਰਗਨਵੀ ਨੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਸੰਕਲਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਨਸੀਮ ਕਿਤਾਬ ਡਿਪੋਰਟ, ਲਖਨਊ ਦੇ ਤਹਿਤ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ।
• ਨਾਮ-ਬਾਹ-ਨਾਮ (ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਵੀਆਂ ਨੂੰ ਕਵਿਤਾ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੱਤਰਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 1974 ਵਿੱਚ ਪੀਕੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਟਰੀਟ, ਦਰਿਆਗੰਜ ਗੰਜ, ਦਿੱਲੀ ਨੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।
• ਮਾਤਾ-ਏ-ਵਾਹੀ 1977 ਵਿੱਚ ਬਿਹਾਰ ਉਰਦੂ ਅਕਾਦਮੀ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲਈ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫੰਡ ਦਿੱਤਾ।
• 1983 ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਆਰਿਸਤਾਨ-ਏ-ਵਾਹੀ, ਬਿਹਾਰ ਉਰਦੂ ਅਕਾਦਮੀ ਨੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਲਈ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫੰਡ ਦਿੱਤਾ।
• 1992 ਵਿੱਚ ਮੰਜ਼ੂਮਤ-ਏ-ਵਾਹੀ, ਜੇਟੀਐਸ ਪ੍ਰਿੰਟਰਜ਼ ਪਟਨਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ।
• ਤਰਕਸ਼-ਏ-ਵਾਹੀ 1995 ਵਿੱਚ ਆਈ ਸੀ।
• 1971-72 ਵਿੱਚ ਛਪਟੀ ਨਜ਼ਮੇਂ ਮਕਤਬ-ਏ-ਤਹਿਰੀਕ, ਦੇਵ ਨਗਰ ਦਿੱਲੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ। (ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ)

ਖਾਕਾ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਨ

• 1944 ਜ਼ੁਬੈਰ ਅਹਿਮਦ ਤਮਮਾਨੀਆ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ) ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਕਵੀਆਂ 'ਤੇ ਇਕ ਕਵਿਤਾ ਰਚੀ ਅਤੇ "ਐਂਥੋਲੋਜੀ ਬਨਾਮ ਈਸ਼ਾਰਾਹ" ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ।
• 1951-52 ਉਸਨੇ ਮਰਹੂਮ ਅੱਲਾਮਾਹ ਜਮੀਲ ਮਜ਼ਹਰੀ 'ਜਮੀਲ' ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ "ਨਕਸ਼ ਜਮੀਲ" ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।
• 1956-57 ਉਸਨੇ ਮਰਹੂਮ ਅੱਲਾਮਾਹ ਜਮੀਲ ਮਜ਼ਹਰੀ ਦੀਆਂ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਸੰਕਲਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਕਰ-ਏ-ਜਮੀਲ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।
• 1965 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਨੌਜਵਾਨ ਕਵੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਸਵਰਗੀ ਅਖਤਰ ਔਰੇਨੋਏ ਦੀ ਸ਼ਖ਼ਸੀਅਤ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਲਾ ਉੱਤੇ 600 ਪੰਨਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ।