ਰਾਜਮ ਪੁਸ਼ਪਵਨਮ
ਰਾਜਮ ਪੁਸ਼ਪਵਨਮ, ਸੰਗੀਤ ਵਿਦਵਾਨ ਮਦੁਰਾਈ ਪੁਸ਼ਪਵਨਮ ਅਈਅਰ ਦੀ ਧੀ ਸੀ, ਜੋ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਾਰਨਾਟਿਕ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਸੀ।[1] ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਮਦੁਰਾਈ ਮਨੀ ਅਈਅਰ ਦਾ ਚਚੇਰਾ ਭਰਾ ਰਾਜਮ ਪੁਸ਼ਪਵਨਮ ਇੱਕ ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸੀ।
ਮੁਢਲਾ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਮਦੁਰਾਈ ਪੁਸ਼ਪਵਨਮ ਅਈਅਰ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਥਮਲ ਦੇ ਘਰ 1918 ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਲਗਭਗ ਦੋ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਅਤੇ ਦਾਦਾ-ਦਾਦੀ ਦੁਆਰਾ ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ, ਉਸ ਨੇ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗਾਇਕਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਣ ਲੱਗੀ। ਉਸ ਨੇ 1930 ਵਿੱਚ ਕੋਲੰਬੀਆ ਰਿਕਾਰਡਜ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਐਲ. ਪੀ. ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਸਿਰਫ 12 ਸਾਲ ਦੀ ਸੀ।[2][3] ਕੈਚੇਰੀਸ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਇਸ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਉਹ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1940 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਰੰਭ ਤੱਕ ਇੱਕ ਸਫਲ ਗਾਇਕਾ ਸੀ।
ਉਸ ਨੇ 1939 ਵਿੱਚ 4550 ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ ਖਰੀਦਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਇਲਾਪੁਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੰਗਲਾ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਵੇਲੇ ਉਹ 21 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ।
ਪੁਸ਼ਪਵਨਮ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸੀ।[4] ਸੰਨ 1937 ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਫਿਲਮ, ਰਾਜਸੇਕਰਨ ਲਈ ਸੰਗੀਤ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਐਮ. ਆਰ. ਰਾਧਾ ਨੇ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ।[5]
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
22 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਸਵਾਮੀਨਾਥ ਅਈਅਰ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਜੋ ਕਿ ਦੀਵਾਨ (ਰਾਮਨਾਦ ਰਾਜ ਦੇ ਮੰਤਰੀ) ਸਨ। ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ, ਸ੍ਰੀਨਿਵਾਸਨ ਦਾ ਜਨਮ 1942 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। 1944 ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਬਾਹਰ ਸੀ, ਉਹ (ਨੌਜਵਾਨ ਪੁੱਤਰ) ਨਮੂਨੀਆ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਦਮ ਤੋਡ਼ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਉਹ ਇਸ ਗੱਲ ਤੋਂ ਦੁਖੀ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਸੰਗੀਤ ਕੈਰੀਅਰ ਲਈ ਦੂਰ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ।[6]
ਉਸ ਦਾ ਧਿਆਨ ਹੁਣ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵੱਲ ਬਦਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਚਾਰ ਹੋਰ ਬੱਚੇ ਹੋਏ। ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ 1950 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਜਦੋਂ ਉਹ 30 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ, ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ ਲਈ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਪਡ਼੍ਹਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੱਕ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ।
ਮੌਤ[ਸੋਧੋ]
ਉਹ ਆਪਣੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਪੁੱਤਰ ਨਾਲ ਰਹੀ ਅਤੇ 1991 ਵਿੱਚ ਸਿਕੰਦਰਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦੂਜੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਘਰ ਚਲੀ ਗਈ। 8 ਦਸੰਬਰ 1991 ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਵਿਰਾਸਤ[ਸੋਧੋ]
ਭਾਰਤ ਕਲਾਚਰ, ਚੇਨਈ ਵਿਖੇ ਉਸ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ, "ਬਾਲਾ ਗਿਆਨ ਕਲਾ ਭਾਰਤੀ" ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਪੁਰਸਕਾਰ 14 ਦਸੰਬਰ, 2019 ਨੂੰ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਦੇ ਰਾਜਪਾਲ ਡਾ. ਤਮਿਲਿਸਾਈ ਸੁੰਦਰਰਾਜਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਸੇਲਵੀ ਸੂਰਿਆਗਾਯਤਰੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[7][8]
ਉਸ ਦੇ ਗੀਤ[ਸੋਧੋ]
ਉਸ ਦੇ ਕੁਝ ਗੀਤ ਯੂਟਿਊਬ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਰਨਾਟਿਕਾ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਦੁਰਲੱਭ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Sruti. P.N. Sundaresan. 2006. Retrieved 30 July 2018.
... Those who understand carnatic music know the value of Rajam Pushpavanam's records. Not only has she a superb voice 'with beauty of tone and delicacy of expression' and style but in addition a great charm which comes through well on her ...
- ↑ Npedia Technology PVT LTD. "Rajam Pushpavanam [256]". Sruti.com. Archived from the original on 3 April 2015. Retrieved 28 March 2015.
- ↑ "Winding back to the yore". The New Indian Express. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 28 March 2015.
- ↑ "They set the trend..." The Hindu. 21 July 2011. Retrieved 5 October 2018.
- ↑ "இப்படித்தான் வளர்ந்தது தமிழ் சினிமா.. இதோ சில 'முதல்கள்'!". 25 June 2015.
- ↑ "Rajam Pushpavanam".
- ↑ "Bharat Kalachar Award Function".
- ↑ "Kuldeep M Pai". YouTube (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2019-12-17.