ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ 219 (ਚੀਨ)
ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜ ਮਾਰਗ 219, ਜਿਸਨੂੰ ਤਿੱਬਤ-ਸ਼ਿੰਜਿਆਂਗ ਰਾਜ ਮਾਰਗ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਚੀਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਿਤ ਇੱਕ ਰਾਜ ਮਾਰਗ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੀਮਾ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਸ਼ਿੰਜਿਆਂਗ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਕਾਰਗਿਲਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਸ਼ਿਗਾਤਸੇ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਲਹਾਤਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਇਸਦੀ ਕੁਲ ਲੰਬਾਈ 2,743 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਉਸਾਰੀ ਸੰਨ 1951 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਸੜਕ 1957 ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ। ਇਹ ਰਾਜ ਮਾਰਗ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਕਸਾਈ ਚਿੰਨ੍ਹ ਇਲਾਕੇ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਪਰ ਚੀਨ ਨੇ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਬਜਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਸਨੂੰ ਲੈ ਕੇ 1962 ਦਾ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਲੜਾਈ ਵੀ ਭੜਕ ਗਈ ਸੀ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
1954 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੇ ਤਿੱਬਤ ਉੱਤੇ ਕਬਜਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੌਰਾਨ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉੱਥੇ ਬਗ਼ਾਵਤ ਭੜਕਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਤਿੱਬਤ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਰਸਤਾ ਨੂੰ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਠਾਨੀ। ਭਾਰਤ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੌਜੀ ਗਸ਼ਤ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ ਹਿੰਦੀ-ਚੀਨੀ ਭਾਈ-ਭਾਈ ਦੇ ਨੀਤੀ ਜੋਰਾਂ ਉੱਤੇ ਸੀ। 1957 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਸੜਕ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਚੀਨੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਤਾਵਾਸ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਸਤੰਬਰ 1957 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਚੇਤੰਨ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਲੱਦਾਖ਼ ਵਿੱਚ ਭਿਆਨਕ ਸਰਦੀ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਜੁਲਾਈ 1958 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੋ ਦਸਤੇ ਸੜਕ ਦਾ ਮੁਆਇਨਾ ਕਰਨ ਭੇਜੇ। ਪਹਿਲਾ ਦਸਤਾ ਸੜਕ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਅਕਤੂਬਰ 1958 ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਅੱਪੜਿਆ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਖ਼ਬਰ ਦਿੱਤੀ। ਦੂਜਾ ਦਸਤਾ ਸੜਕ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਗ ਦਾ ਮੁਆਇਨਾ ਕਰਨ ਗਿਆ ਪਰ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਪਰਤਿਆ।
ਵੇਰਵਾ[ਸੋਧੋ]
ਤੱਬਤ-ਸ਼ਿੰਜਿਆਂਗ ਰਾਜਮਾਰਗ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਆਦਰਯੋਗ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਹਾੜ ਅਤੇ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਝੀਲ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਤੋਂ ਗੁਜ਼ਰਦੀ ਹੈ। (ਦੱਖਣ ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਚੱਲਦੇ ਹੋਏ) ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਤਿੱਬਤ ਦੇ ਰੁਤੋਗ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਅਦਭੁੱਤ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਕਸਾਈ ਚਿੰਨ੍ਹ ਦੇ ਕੋਨੇ ਉੱਤੇ ਚੀਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਦੋਮਰ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਖੇਮਾਂ ਅਤੇ ਚੂਨੇ ਦੇ ਮਕਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਬਸਤੀਆਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਬਹੁਤ ਹੀ ਕਾਫੀ ਸੁੰਨਾ ਇਲਾਕਾ ਹੈ। ਮਜ਼ਾਰ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯਾਤਰੀ ਕਰਾਕੋਰਮ ਪਰਬਤਾਂ ਅਤੇ ਕੇ.2 ਪਹਾੜ ਵੱਲ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਪਾਂਗੋਂਗ ਤਸੋ ਝੀਲ ਦੇ ਕੋਲ ਤੋਂ ਵੀ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਕੁੱਝ ਭਾਗ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੱਦਾਖ਼ ਜਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।