ਲਾਹੌਰ ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ
ਲਾਹੌਰ ਪ੍ਰਸਤਾਵਨਾ, (ਉਰਦੂ : قرارداد لاہور, ਕਰਾਰਦਾਦ - ਏ - ਲਾਹੌਰ ; ਬੰਗਾਲੀ : লাহোর প্রস্তাব, ਲਾਹੋਰ ਪ੍ਰੋਸ਼ਤਾਬ), ਸੰਨ 1940 ਵਿੱਚ ਸਰਬ ਭਾਰਤੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਲੀਗ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਇੱਕ ਆਧਿਕਾਰਿਕ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੰਕਲਪਨਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਮੁਸਲਿਮਲੀਗ ਦੇ 22 ਤੋਂ 24 ਮਾਰਚ 1940 ਵਿੱਚ ਚੱਲੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਲਾਹੌਰ ਸਤਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦੁਆਰਾ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਾਲਾ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਤੌਰ ਉੱਤੇ, ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਲਈ ਆਜਾਦ ਰਿਆਸਤਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਇਕਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਸਵਾਇੱਤਤਾ ਅਤੇ ਸੰਪ੍ਰਭੁਤਾ ਯੁਕਤ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਵੀ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਉਪਰੰਤ, ਇਹ ਸੰਕਲਪਨਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਵੱਖ ਆਜਾਦ ਨਿੱਜੀ ਮੁਲਕ ਬਣਾਉਣ ਕੀਤੀ ਮੰਗ ਕਰਣ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਿਤ ਹੋ ਗਿਆ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਮ ਨੂੰ ਚੌਧਰੀ ਚੌਧਰੀ ਰਹਮਤ ਅਲੀ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਸੰਨ 1933 ਤੱਕ ਮਜਲੂਮ ਹੱਕ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਜਿਨਹਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਨੇਤਾ ਹਿੰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਏਕਤਾ ਦੇ ਸਿੱਧਾਂਤ ਉੱਤੇ ਦ੍ਰਿੜ ਸਨ, ਪਰ ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਗਾਤਾਰ ਫੈਲਾਈਆ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਗਲਤਫਹਮੀਆਂ ਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਅਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਦਵੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਜਗਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਇਹਨਾਂ ਪਰਿਸਥਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਖੜੇ ਹੋਏ ਅਤਿਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਰਾਜਨੀਤਕ ਮਾਹੌਲ ਨੇ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਉਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਬੜਾਵਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
ਇਸ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਕੀਤੀ ਪੇਸ਼ੀ ਦੇ ਯਾਦ ਵਜੋਂ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 23 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਯੌਮ - ਏ - ਪਾਕਿਸਤਾਨ ( ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਿਨ ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਿਛੋਕੜ
[ਸੋਧੋ]23 ਮਾਰਚ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਮਿੰਟਾਂ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡਿਆ ਮੁਸਲਮਾਨ ਲੀਗ ਦੇ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਸਲਾਨਾ ਬੈਠਕ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਸੰਕਲਪ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਲੀਗ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਦੀਪ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਵੱਖ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਲਈ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਸੱਤ ਸਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਮੰਗ ਪੂਰੀ ਕਰਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਰਹੀ।
ਉਪ ਮਹਾਦੀਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿਟੁਸ਼ ਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਸੱਤਾ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਸੌਂਪਣ ਕੀਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ 1936 / 1937 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਆਮ ਚੋਣ ਹੋਏ ਸਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਮਾਨ ਲੀਗ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹਾਰ ਸਹਿਣੀ ਪਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਇਸ ਦਾਵੇ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਨੀਵਾਂ ਪਹੁੰਚੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਉਪ ਮਹਾਦੀਪ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਇੱਕਮਾਤਰ ਪ੍ਰਤਿਨਿੱਧੀ ਸਭਾ ਹੈ। ਇਸਲਈ ਮੁਸਲਮਾਨ ਲੀਗ ਅਗਵਾਈ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦਾ ਮਨੋਬਲ ਟੁੱਟ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਅਜਬ ਬੇਬਸੀ ਦਾ ਆਲਮ ਸੀ।