ਵੰਦਨਾ ਲੂਥਰਾ
ਵੰਦਨਾ ਲੂਥਰਾ | |
|---|---|
 | |
| ਜਨਮ | 1959 ਭਾਰਤ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਉੱਦਮੀ |
| ਖਿਤਾਬ | ਸੰਸਥਾਪਕ, VLCC |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਮੁਕੇਸ਼ ਲੂਥਰਾ (ਵਿਆਹ 1980–ਵਰਤਮਾਨ) |
| ਬੱਚੇ | ਦੋ ਧੀਆਂ |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਮਹਿਲਾ ਉੱਦਮੀ ਅਵਾਰਡ FICCI ਸਕਸੈਸਫੁਲ ਬਿਜ਼ਨਸ ਵੂਮੈਨ ਅਵਾਰਡ ਐਮਿਟੀ ਵੂਮੈਨ ਅਚੀਵਰਜ਼ ਅਵਾਰਡ ਆਊਟਸਟੈਂਡਿੰਗ ਬਿਜ਼ਨਸ ਵੂਮੈਨ ਅਵਾਰਡ<by>ਰਾਜੀਵ ਗਾਂਧੀ ਵੂਮੈਨ ਅਚੀਵਰ ਅਵਾਰਡ |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | Official website of VLCC |
ਵੰਦਨਾ ਲੂਥਰਾ (ਜਨਮ 12 ਜੁਲਾਈ 1959) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਉੱਦਮੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਸਮੂਹ[1] VLCC ਹੈਲਥ ਕੇਅਰ ਲਿਮਟਿਡ ਦੀ ਸੰਸਥਾਪਕ ਹੈ। VLCC ਹੈਲਥ ਕੇਅਰ ਲਿਮਟਿਡ ਏਸ਼ੀਆ, GCC ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੀ ਹੈ।[2] ਵੰਦਨਾ ਬਿਊਟੀ ਐਂਡ ਵੈਲਨੈੱਸ ਸੈਕਟਰ ਸਕਿੱਲ ਕੌਂਸਲ (B&WSSC) ਦੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕੌਸ਼ਲ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾ ਸਕੀਮ ਅਧੀਨ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਹੈ।
ਉਸਨੂੰ 2014 ਵਿੱਚ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਸੈਕਟਰ ਸਕਿੱਲ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਕੌਂਸਲ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਮਰਥਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਉਦਯੋਗ ਲਈ ਹੁਨਰ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। [3]
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]ਵੰਦਨਾ ਲੂਥਰਾ ਦਾ ਜਨਮ 1959 ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਇੱਕ ਮਕੈਨੀਕਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਇੱਕ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਡਾਕਟਰ ਸੀ ਜੋ ਅਮਰ ਜੋਤੀ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪੌਲੀਟੈਕਨਿਕ ਫਾਰ ਵੂਮੈਨ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸੁੰਦਰਤਾ, ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਯੂਰਪ ਗਈ।[4]
VLCC (ਵੰਦਨਾ ਲੂਥਰਾ ਕਰਲਜ਼ ਐਂਡ ਕਰਵਜ਼)
[ਸੋਧੋ]ਵੰਦਨਾ ਲੂਥਰਾ ਨੇ 1989 ਵਿੱਚ ਸਫਦਰਜੰਗ ਵਿਕਾਸ ਖੇਤਰ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਸੇਵਾ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ VLCC ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਜੋ ਖੁਰਾਕ ਵਿੱਚ ਸੋਧ ਅਤੇ ਕਸਰਤ ਦੇ ਨਿਯਮ-ਅਧਾਰਤ ਭਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸੀ। VLCC ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਉੱਤੇ ਮੌਜੂਦਗੀ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ (ਚਮੜੀ, ਸਰੀਰ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦੇ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਆਗਾਮੀ ਚਮੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਕਾਸਮੈਟੋਲੋਜੀ ਹੱਲ) ਉੱਪਰ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।[5]
VLCC ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਸੇਵਾਵਾਂ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਪੱਧਰ ਉੱਪਰ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਟੋਰ 153 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਦੱਖਣ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਜੀਸੀਸੀ ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ 13 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ 326 ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ। 4,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੋਸ਼ਣ ਸਲਾਹਕਾਰ, ਮੈਡੀਕਲ ਪੇਸ਼ੇਵਰ, ਫਿਜ਼ੀਓਥੈਰੇਪਿਸਟ, ਸ਼ਿੰਗਾਰ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, VLCC ਭਾਰਤੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਮਾਰਕੀਟ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਮੋਹਰੀ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਕੰਪਨੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਹਾਇਕ ਕੰਪਨੀ VLCC ਪਰਸਨਲ ਕੇਅਰ ਲਿਮਟਿਡ ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਥਰਡ ਪਾਰਟੀ ਮੈਨੂਫੈਕਚਰ ਵਿੱਚ GVig ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਇਸਨੇ ਸਤੰਬਰ 2013 ਵਿੱਚ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ, ਇਸਦੇ GMP-ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਨਿਰਮਾਣ ਪਲਾਂਟ ਹਰਿਦੁਆਰ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹਨ। ਕੰਪਨੀ ਘਰੇਲੂ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਵਾਲਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ, ਚਮੜੀ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਵਾਲੇ 170 ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਮਜ਼ਬੂਤ ਭੋਜਨਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਮਾਰਕੀਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਘਰ ਵਿੱਚ ਖਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ (VLCC ਵੈਲਨੈੱਸ ਸੈਂਟਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਇਲਾਜਾਂ ਵਿੱਚ)। ਇਹ ਉਤਪਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 100,000 ਆਊਟਲੇਟਾਂ, GCC ਖੇਤਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ 10,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਊਟਲੇਟਾਂ ਅਤੇ ਈ-ਕਾਮਰਸ ਚੈਨਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਵੀ ਵੇਚੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
VLCC ਵੋਕੇਸ਼ਨਲ ਟਰੇਨਿੰਗ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਵੀ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ VLCC ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਬਿਊਟੀ ਐਂਡ ਨਿਊਟ੍ਰੀਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵੰਦਨਾ ਦੇ ਭਾਰਤ ਦੇ 55 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ 73 ਕੈਂਪਸਾਂ ਦੇ BWSSC ਦੇ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਸਿਖਲਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੋਕੇਸ਼ਨਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਅਕੈਡਮੀਆਂ ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਲੜੀ ਬਣ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਸੰਸਥਾਨ ਹਰ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 10,000 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੋਰਸ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਪਰਉਪਕਾਰ
[ਸੋਧੋ]ਵੰਦਨਾ ਲੂਥਰਾ ਖੁਸ਼ੀ NGO ਦੀ ਵਾਈਸ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਹੈ। ਇਹ NGO ਟੈਲੀਮੇਡੀਸਨ ਸੈਂਟਰ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ 3,000 ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਖਾਣੇ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਉਪਚਾਰਕ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਵਾਲਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਹੈ। ਉਹ ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਯੋਗਾ ਸੰਸਥਾਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਕੌਸ਼ਲ ਵਿਕਾਸ ਯੋਜਨਾ ਤਹਿਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੁਨਰ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਉੱਦਮਤਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੁਆਰਾ ਗਠਿਤ ਸਟੀਅਰਿੰਗ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਉਪ-ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।
ਉਹ ਅਮਰ ਜਯੋਤੀ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਟਰੱਸਟ ਦੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਨਰਸਰੀ ਤੋਂ ਅੱਠਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਬਰਾਬਰ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਅਪੰਗਤਾ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਬਿਨਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਣ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਟਰੱਸਟ ਦੇ ਦੋ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁਣ 800 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਚੇ ਹਨ।
ਇਨਾਮ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ
[ਸੋਧੋ]ਵੰਦਨਾ ਲੂਥਰਾ ਨੇ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ 2013 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ (ਭਾਰਤ ਦਾ ਚੌਥਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨਮਾਨ) ਸਮੇਤ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉੱਦਮਤਾ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਹਨ।[6] ਹੋਰ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:
- 2012 ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਅਨ ਬਿਜ਼ਨਸ ਲੀਡਰਜ਼ ਫੋਰਮ ਟ੍ਰੇਲਬਲੇਜ਼ਰ ਅਵਾਰਡ
- 2010 ਵਿੱਚ ਦ ਐਂਟਰਪ੍ਰਾਈਜ਼ ਏਸ਼ੀਆ ਵੂਮੈਨ ਐਂਟਰਪ੍ਰੀਨਿਓਰ ਆਫ ਦਿ ਈਅਰ ਅਵਾਰਡ[7]
- ਵੰਦਨਾ ਲੂਥਰਾ ਨੂੰ APAC ਖੇਤਰ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਆ, ਆਸਟ੍ਰੇਲੀਆ ਅਤੇ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ) ਦੀਆਂ 50 ਪਾਵਰ ਬਿਜ਼ਨਸ ਵੂਮੈਨਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਾਲਾਨਾ ਫੋਰਬਸ ਏਸ਼ੀਆ 2016 ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ 26ਵਾਂ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 50 ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 8 ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਸਨ।[8]
- ਉਹ 2011 ਤੋਂ 2015 ਤੱਕ - ਲਗਾਤਾਰ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਫਾਰਚੂਨ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦੀ 'ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਾਰੋਬਾਰ ਵਿੱਚ 50 ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਔਰਤਾਂ' ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਹੈ।
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ
[ਸੋਧੋ]ਵੰਦਨਾ ਲੂਥਰਾ ਨੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਅਤੇ ਤੰਦਰੁਸਤੀ 'ਤੇ ਦੋ ਕਿਤਾਬਾਂ, ਕੰਪਲੀਟ ਫਿਟਨੈਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ [9] ਅਤੇ ਏ ਗੁੱਡ ਲਾਇਫ਼,[10] ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ।
- Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000C-QINU`"'</ref>" does not exist.
- Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000D-QINU`"'</ref>" does not exist.
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "VLCC". VLCC. 2014. Retrieved 19 October 2014.
- ↑ "BBC Interview of VLCC Founder & Mentor Vandana Luthra". BBC World News - YouTube video. 18 October 2013. Retrieved 19 October 2014.
- ↑ "Anti-Obesity Entrepreneur Vandana Luthra Debuts On Asia's Power Businesswomen 2016 List". dropout dudes (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2017-11-27. Retrieved 2020-05-07.
- ↑ "The queen of wellness in India – Dr Vandana Luthra". Inventiva.
- ↑ "After-hours with the boss: Vandana Luthra". Live Mint.
- ↑ "Padma 2013". 26 January 2013. Retrieved 10 October 2014.
- ↑ "Hall of Fame 2010 | APEA - Asia Pacific Enterprise Awards" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2018-08-10. Retrieved 2021-11-29.
- ↑ Scott, Mary E. "Asia's 50 Power Businesswomen 2016". Forbes (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2017-12-01.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000017-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000018-QINU`"'</ref>" does not exist.