ਸ਼ਸਤਰ ਵਿਦਿਆ
| ਹੋਰ ਨਾਮ | ਸਨਾਤਨ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿਦਿਆ |
|---|---|
| ਟੀਚਾ | ਸਟਰਾਈਕ |
| ਸਖ਼ਤੀ | ਪੂਰਾ-ਸੰਪਰਕ ਖੇਡ, ਅਰਧ-ਸੰਪਰਕ, ਲਾਈਟ-ਸੰਪਰਕ |
| ਮੂਲ ਦੇਸ਼ | ਭਾਰਤ |
| ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਭਿਆਸੀ | ਨਿਦਰ ਸਿੰਘ ਨਿਹੰਗ (ਅਸਲ ਨਾਮ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਬੈਂਸ) |
ਸ਼ਸਤਰ ਵਿਦਿਆ (ਪੰਜਾਬੀ: ਸ਼ਸਤਰ-ਵਿਦਿਆ ) ਇੱਕ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਭਾਰਤੀ ਜੰਗੀ ਕਲਾ ਹੈ ਜੋ "ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ" ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਦੀ ਹੈ।[1][2]
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਲੜਾਈ ਦੀ ਕਲਾ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਇਸਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[3] 16ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਤੋਂ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਿੱਖ ਕਬੀਲੇ ਇਸ ਲੜਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਰਖਵਾਲੇ ਅਤੇ ਮਾਲਕ ਬਣ ਗਏ।[4] ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਕਲਾ ਸਾਰੀਆਂ ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟਸ ਦੀ ਪਿਤਾਮਾ ਹੈ।
ਐਂਗਲੋ-ਸਿੱਖ ਯੁੱਧਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਵੇਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕਲਾ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।[5]
ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ਸਤਰ ਵਿਦਿਆ ਦਾ ਆਧਾਰ ਪੰਜ-ਪੜਾਅ ਵਾਲੀ ਲਹਿਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀ ਉੱਤੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ; ਉਸ ਦੇ ਫਲੈਂਕ ਨੂੰ ਮਾਰਨਾ, ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਝਟਕਿਆਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣਾ, ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਪੋਜੀਸ਼ਨ ਲੈਣਾ ਅਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨਾ। ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਲੜਾਈ ਮਾਰਸ਼ਲ ਆਰਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤਲਵਾਰਾਂ, ਡੰਡੇ, ਲਾਠੀਆਂ, ਬਰਛੇ, ਖੰਜਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨਿਹੱਥੇ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਲੜਾਈ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[6]
ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ਸਤਰ ਵਿਦਿਆ ਇੱਕ ਸੂਖਮ ਕਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਲੜਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਾਂਗ ਤੰਦਰੁਸਤੀ, ਲਚਕਤਾ ਜਾਂ ਤਾਕਤ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇਹ ਰਣਨੀਤਕ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਮਕੈਨਿਕਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ।[7][8]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Hegarty, Stephanie (2011-10-30). "The only living master of a dying martial art" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 2019-04-11.
- ↑ Myrvold, Kristina (2011). Sikhs in Europe: Migration, Identities, and Representations. Routledge. p. 241. ISBN 9781317055068.
- ↑ "British Sikhs revive deadly art banned by the Raj". Reuters (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2009-07-23. Retrieved 2019-04-11.
- ↑ "Ancient but deadly: the return of shastar vidiya". The Independent (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2009-05-05. Retrieved 2019-04-11.
- ↑ "Ancient but Deadly: 8 Indian Martial Art Forms and Where You Can Learn Them". The Better India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2017-01-10. Retrieved 2019-04-11.
- ↑ Mitra, Rohit (2018-10-21). "Sanatan Shastar Vidiya: Ancient Indian Battlefield Art". indomitableindia (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Archived from the original on 2019-04-11. Retrieved 2019-04-11.
- ↑ "Ancient Indian Battlefield Secrets Revealed: Sanatan Shastra Vidya, the Original Art of War". myIndiamyGlory (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). 2017-09-30. Retrieved 2019-04-11.
- ↑ "WATCH: Nidar Singh Nihang Revives The Deadly Sikhs Martial Art Of Shastar Vidya Banned By The British Raj". www.darpanmagazine.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2019-04-11.