ਸਿੰਗਾਪੁਰ

ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਗਣਰਾਜ
*Republik Singapura* (Malay)
新加坡共和国 (Chinese)
சிங்கப்பூர் குடியரசு (Tamil)
ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਗਣਰਾਜ Republik Singapura (Malay); 新加坡共和国 (Chinese); சிங்கப்பூர் குடியரசு (Tamil)
ਝੰਡਾ	ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਮੋਹਰ
	ਮਾਟੋ: ; "Majulah Singapura" (Malay); "Onward, Singapore"
	ਐਨਥਮ: Majulah Singapura; "Onward, Singapore";
	Location of ਸਿੰਗਾਪੁਰ (green) in ASEAN (dark grey) – [Legend]
	Location of ਸਿੰਗਾਪੁਰ (red)
ਰਾਜਧਾਨੀ	Singapore (city-state)
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ town	Bedok; 1°19′24.97″N 103°55′38.43″E / 1.3236028°N 103.9273417°E
ਅਧਿਕਾਰਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ	English; Malay; Mandarin; Tamil;
Official scripts	Roman (Latin); Simplified Chinese; Tamil;
ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ	74.1% Chinese; 13.4% Malay; 9.2% Indian; Eurasians and others;
ਵਸਨੀਕੀ ਨਾਮ	Singaporean
ਸਰਕਾਰ	Unitary parliamentary ; constitutional republic
• President	ਟੋਨੀ ਟੈਨ
• Prime Minister	Lee Hsien Loong
• Speaker of Parliament	Halimah Yacob
• Chief Justice	Sundaresh Menon
ਵਿਧਾਨਪਾਲਿਕਾ	Parliament
Formation
• Temasek	ਅੰ. 14th century
• Kingdom of Singapura	1299
• British colonisation	6 February 1819
• Self-government	3 June 1959
• Independence from; United Kingdom	31 August 1963
• Merger with Malaysia	16 ਸਤੰਬਰ 1963
• Expulsion from Malaysia	9 ਅਗਸਤ 1965
ਖੇਤਰ
• ਕੁੱਲ	719.1 km2 (277.6 sq mi) (190th)
ਆਬਾਦੀ
• 2015 ਅਨੁਮਾਨ	5,535,000 (113ਵਾਂ)
• ਘਣਤਾ	7,697/km2 (19,935.1/sq mi) (3rd)
ਜੀਡੀਪੀ (ਪੀਪੀਪੀ)	2014 ਅਨੁਮਾਨ
• ਕੁੱਲ	$452.686 billion
• ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ	$82,762 (3rd)
ਜੀਡੀਪੀ (ਨਾਮਾਤਰ)	2014 ਅਨੁਮਾਨ
• ਕੁੱਲ	$308.051 billion (36ਵਾਂ)
• ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ	$56,319
ਗਿਨੀ (2014)	46.4; ਉੱਚ · 30th
ਐੱਚਡੀਆਈ (2014)	0.912; ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ · 11th
ਮੁਦਰਾ	Singapore dollar (SGD)
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ	UTC+8 (SST)
ਮਿਤੀ ਫਾਰਮੈਟ	dd/mm/yyyy
ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਸਾਈਡ	left
ਕਾਲਿੰਗ ਕੋਡ	+65
ਆਈਐਸਓ 3166 ਕੋਡ	SG
ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਟੀਐਲਡੀ	.sg; .新加坡; .சிங்கப்பூர்;
	↑ by resident population ;

ਸਿੰਗਾਪੁਰ (ਅੰਗਰੇਜੀ: Singapore ਸਿੰਗਪੋਰ, ਚੀਨੀ: 新加坡 ਸ਼ੀਂਜਿਆਪੋ, ਮਲਾ: Singapura ਸਿੰਗਾਪੁਰਾ, ਤਮਿਲ: சிங்கப்பூர் ਚਿੰਕਾੱਪੂਰ) ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ ਅਤੇ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਖਣ ਏਸ਼ਿਆ ਵਿੱਚ ਮਲੇਸ਼ਿਆ ਅਤੇ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ਿਆ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਵੱਡੇ ਵਪਾਰਕ ਕੇਂਦਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸੈਰ ਸਪਾਟੇ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਉਭਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।^[13]

ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਯਾਨੀ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਪੁਰ। ਯਾਨੀ ਇਸਨੂੰ ਸਿੰਘਾਂ ਦਾ ਸ਼ਹਿਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕਈ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ, ਵੱਖਰਾ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ, ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਲੋਕ ਇੱਕਜੁਟ ਹੋ ਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇੱਥੇ ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜੀ ਦੋਨਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਹਨ। ਸਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁੰਬਈ ਵਲੋਂ ਥੋੜ੍ਹੇ ਛੋਟੇ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਸਨੇ ਵਾਲੀ ਲਗਭਗ 35 ਲੱਖ ਦੀ ਜਨਸੰਖਿਆ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ, ਮਲਾ ਅਤੇ 8 ਫੀਸਦੀ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਤਕਰੀਬਨ ਪੰਜ ਸੌ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਅਰਸੇ ਤਕ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ‘ਪੁਰਾਤਨ ਸਿੰਘਾਪੁਰ’ ਵਜੋਂ ਹੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਜਿਸ ਦਾ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਇਤਿਹਾਸ ਦਰਜ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਰ 1819 ਵਿੱਚ ਇਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਬਸਤੀ ਵਜੋਂ ਸਥਾਪਤ ਹੋਇਆ। ਦੂਜੀ ਆਲਮੀ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਜਾਪਾਨੀਆਂ ਨੇ 1942 ਵਿੱਚ ਇਸ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ (ਅੱਠ ਫਰਵਰੀ ਤੋਂ 15 ਫਰਵਰੀ 1942 ਦੇ ਜਪਾਨੀ ਫ਼ੌਜ ਦੇ ਭਾਰੀ ਹਮਲੇ ਨੇ ਕਾਫ਼ੀ ਤਬਾਹੀ ਮਚਾਈ), ਪਰ 1945 ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਆਲਮੀ ਜੰਗ ਦੇ ਖ਼ਾਤਮੇ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1959 ਤਕ ਇਹ ਫਿਰ ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਹੇਠ ਰਿਹਾ। 1959 ’ਚ ਹੋਈਆਂ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਦੀ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਬਣੀ, ਪਰ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਦੇ ਹੱਥ ਹੀ ਰਹੀ। 1963 ਤਕ ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਚਲਦੀ ਰਹੀ।

1963 ਤੋਂ 1965 ਤਕ ਫੈਡਰਲ ਸੰਧੀ ਤਹਿਤ ਇਹ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਨਾਲ ਬੱਝਿਆ ਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਖ਼ੁਦਮੁਖ਼ਤਾਰੀ ਹਾਸਲ ਸੀ। ਫਿਰ ਇੱਥੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਐਕਸ਼ਨ ਪਾਰਟੀ (ਪੀਏਪੀ) ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਈ। ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਨਾਲ ਅੰਦਰਖਾਤੇ ਚਲਦੀ ਖਿੱਚੋਤਾਣ ਕਾਰਨ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੂਲ-ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਨੂੰ ਅਲੱਗ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੌਂ ਅਗਸਤ 1965 ਨੂੰ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਆਜ਼ਾਦ ਮੁਲਕ ਬਣਿਆ। ਉਦੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਅਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਦੀਆਂ ਦੋ ਵੱਡੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਹੱਲ ਲਈ 1965 ਤੋਂ 1970 ਤਕ ਨਿਰਮਾਣ ਸਨਅਤ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਕੰਪਲੈਕਸ ਉਸਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਸਿੱਖਿਆ ’ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਖਰਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

1990ਵਿਆਂ ਤਕ ਇਹ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਮੰਡੀ ਵਾਲੇ ਮੁਲਕ ਵਜੋਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਗਿਆ ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸੰਸਾਰ ਪੱਧਰੀ ਵਪਾਰਕ ਸੰਪਰਕ ਬਣ ਗਏ। ਇਸ ਦੀ ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਪੈਦਾਵਾਰ ਏਸ਼ੀਆ ’ਚ ਜਪਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋ ਗਈ।^[13]

ਆਧੁਨਿਕ ਸਿੰਗਾਪੁਰ

ਦੱਖਣ-ਪੂਰਵ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ, ਨਿਕੋਬਾਰ ਟਾਪੂ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 1500 ਕਿ.ਮੀ. ਦੂਰ ਇੱਕ ਛੋਟਾ, ਸੁੰਦਰ ਅਤੇ ਵਿਕਸਿਤ ਦੇਸ਼ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਪਿਛਲੇ ਵੀਹ ਸਾਲਾਂ ਵਲੋਂ ਸੈਰ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉੱਭਰਿਆ ਹੈ। ਆਧੁਨਿਕ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸੰਨ‌ 1819 ਵਿੱਚ ਸਰ ਸਟੇਮਫੋਰਡ ਰੇਫਲਸ ਨੇ ਕੀਤੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਈਸਟ ਇੰਡਿਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਸਥਿਤ ਤਤਕਾਲੀਨ ਵਾਇਸਰਾਏ ਦੁਆਰਾ ਕੰਪਨੀ ਦਾ ਵਪਾਰ ਵਧਾਉਣ ਹੇਤੁ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੱਜ ਵੀ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਡਾਲਰ ਅਤੇ ਸੇਂਟ ਦੇ ਸਿੱਕਾਂ ਉੱਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਨਾਮ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਅਤੇ ਪੁਰਾਨਾ ਨਾਮ ਸਿੰਗਾਪੁਰਾ ਅੰਕਿਤ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਸੰਨ‌ 1965 ਵਿੱਚ ਮਲੇਸ਼ਿਆ ਵਲੋਂ ਵੱਖ ਹੋਕੇ ਨਵੇਂ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਉਦਏ ਹੋਇਆ। ਅਫਵਾਹ ਹੈ ਕਿ ਚੌਦਵੀਂ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਵਿੱਚ ਸੁਮਾਤਰਾ ਟਾਪੂ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਜਦੋਂ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੇਤੁ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਟਾਪੂ ਉੱਤੇ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਸਿੰਹਾਂ ਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਉਸਨੇ ਉਕਤ ਟਾਪੂ ਦਾ ਨਾਮਕਰਣ ਸਿੰਗਾਪੁਰਾ ਅਰਥਾਤ ਸਿੰਹਾਂ ਦਾ ਟਾਪੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਤ

ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਨੇ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਚਮਤਕਾਰ ਦੀ ਸੰਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦੇ ਸਾਰੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੰਸਾਧਨ ਇੱਥੇ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਹੀ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਪਾਣੀ ਮਲੇਸ਼ਿਆ ਵਲੋਂ, ਦੁੱਧ, ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜੀਆਂ ਨਿਊਜੀਲੈਂਡ ਅਤੇ ਆਸਟਰੇਲਿਆ ਵਲੋਂ, ਦਾਲ, ਚਾਵਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੈਨਿਕ ਵਰਤੋ ਦੀਵਸਤੁਵਾਂਥਾਈਲੈਂਡ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ਿਆ ਆਦਿ ਵਲੋਂ ਆਯਾਤ ਦੀ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸੈਰ

ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦਰਸ਼ਨੀਕ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਥੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਅਜਾਇਬ-ਘਰ, ਜੂਰੋਂਗ ਬਰਡ ਪਾਰਕ, ਰੇਪਟਾਇਲ ਪਾਰਕ, ਜੂਲਾਜਿਕਲ ਗਾਰਡਨ, ਸਾਇੰਸ ਸੇਂਟਰ ਸੇਂਟੋਸਾ ਟਾਪੂ, ਪਾਰਲਿਆਮੇਂਟ ਹਾਉਸ, ਹਿੰਦੂ, ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਬੋਧੀ ਮੰਦਿਰ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨੀ ਬਾਗ ਦੇਖਣ ਲਾਇਕ ਹਨ। ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਮਿਊਜਿਅਮ ਵਿੱਚ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਆਕਰਸ਼ਕ ਥਰੀ - ਡੀ ਵੀਡੀਓ ਸ਼ੋ ਦੁਆਰਾ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀਆਂ ਦਾ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਯੋਗਦਾਨ ਸੀ।

600 ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ 8000 ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾਪਕਸ਼ੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਿਹ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁਰੋਂਗ ਬਰਡ ਪਾਰਕ ਏਸ਼ਿਆ - ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪੰਛੀ ਪਾਰਕ ਹੈ।

ਆਵਾਜਾਈ

ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਦਾ ਜਨਤਕ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਨੈੱਟਵਰਕ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ (ਐਮਆਰਟੀ ਅਤੇ ਐਲਆਰਟੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ), ਬੱਸਾਂ ਅਤੇ ਟੈਕਸੀਆਂ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਛੇ ਐਮਆਰਟੀ ਲਾਈਨਾਂ ਹਨ (ਉੱਤਰ-ਦੱਖਣੀ ਐਮਆਰਟੀ ਲਾਈਨ, ਪੂਰਬ-ਪੱਛਮੀ ਐਮਆਰਟੀ ਲਾਈਨ, ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਐਮਆਰਟੀ ਲਾਈਨ, ਸਰਕਲ ਐਮਆਰਟੀ ਲਾਈਨ, ਡਾਊਨਟਾਊਨ ਐਮਆਰਟੀ ਲਾਈਨ ਅਤੇ ਥੌਮਸਨ-ਈਸਟ ਕੋਸਟ ਐਮਆਰਟੀ ਲਾਈਨ), ਤਿੰਨ ਐਲਆਰਟੀ ਲਾਈਨਾਂ ਬੁਕਿਟ ਪੰਜਾਂਗ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਚੋਆ ਚੁ ਕਾਂਗ (ਬੁਕਿਤ ਪੰਜਾਂਗ ਐਲਆਰਟੀ ਲਾਈਨ), ਸੇਂਗਕਾਂਗ (ਸੇਂਗਕਾਂਗ ਐਲਆਰਟੀ ਲਾਈਨ) ਅਤੇ ਪੁੰਗਗੋਲ (ਪੁੰਗਗੋਲ ਐਲਆਰਟੀ ਲਾਈਨ), ਕੁੱਲ ਮਿਲਾ ਕੇ ਲਗਭਗ 241 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (150 ਮੀਲ) ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੱਸ ਰੂਟ ਸੰਚਾਲਨ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਟੈਕਸੀਆਂ ਆਵਾਜਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰੂਪ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਰਾਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਕਿਫਾਇਤੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਕਾਰਾਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੀਆਂ ਹਨ।

ਜੋਹੋਰ-ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਕਾਜ਼ਵੇ (ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਨੂੰ ਜੋਹੋਰ ਬਾਹਰੂ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ) ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਅਸਤ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੈਂਡ ਬਾਰਡਰ ਕ੍ਰਾਸਿੰਗ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲਗਭਗ 350,000 ਯਾਤਰੀ ਵੁੱਡਲੈਂਡਜ਼ ਚੈਕਪੁਆਇੰਟ ਅਤੇ ਸੁਲਤਾਨ ਇਸਕੰਦਰ ਬਿਲਡਿੰਗ ਦੋਵਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦੀ ਚੌਕੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ (ਸਾਲਾਨਾ ਕੁੱਲ 128 ਮਿਲੀਅਨ ਦੇ ਨਾਲ। ਯਾਤਰੀ)

ਲੈਂਡ ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਅਥਾਰਟੀ (LTA) ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਰੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ।

ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ

ਫੋਟੋ ਗੈਲਰੀ

ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੈਨੀਜ਼ ਚਿਕਨ ਚੌਲ
ਆਇਸਕ੍ਰੀਮ ਸੈਂਡਵਿਚ
ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਵਿੱਚ ਓਸਟਰ ਆਮਲੇਟ
ਚੀਨੀ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਦੌਰਾਨ ਖਾਦੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਟੌਸ
ਬਾਕ ਕੁਟ ਟੇਹ (ਸਿੰਗਾਪੁਰ)
ਸਿੰਗਾਪੁਰ ਦੀ ਕਲਾ
ਚਾਇਨਜ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਟਸ
ਕੁਦਰਤੀ ਅਰਕਿਡ ਸੋਨਾ ਹੱਥ ਦੀ ਕਲਾਕਾਰੀ

ਹਵਾਲੇ

↑ "Singapore Residents by Planning Area/Subzone, Age Group and Sex, June 2000 – 2015". Statistics Singapore. Statistics Singapore. Archived from the original (XLS) on 25 ਦਸੰਬਰ 2018. Retrieved 7 January 2016. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000002D-QINU`"'</ref>" does not exist.
↑ Sabrizain
↑ Abshire 2011, p. 19
↑ Tsang & Perera 2011, p. 120
↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000002E-QINU`"'</ref>" does not exist.
↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000002F-QINU`"'</ref>" does not exist.
↑ ^8.0 ^8.1 ^8.2 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named LOC2
↑ ^9.0 ^9.1 "Statistics Singapore – Latest Data – Population & Land Area (Mid-Year Estimates)". Statistics Singapore. June 2014. Archived from the original on 29 ਨਵੰਬਰ 2015. Retrieved 25 September 2014. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
↑ ^10.0 ^10.1 "Singapore". International Monetary Fund. Retrieved 6 July 2015.
↑ "Distribution of family income – Gini Index". CIA. 2015. Archived from the original on 25 ਦਸੰਬਰ 2018. Retrieved 30 September 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
↑ "2015 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2015. Retrieved 14 December 2015.
↑ ^13.0 ^13.1 ਡਾ. ਅਜੀਤਪਾਲ ਸਿੰਘ (2019-07-07). "ਸਿੰਗਾਪੁਰ: ਜੋ ਸੁਣਿਆ, ਉਹ ਤੱਕਿਆ". Punjabi Tribune Online. Archived from the original on 2019-07-07. Retrieved 2019-07-07.

ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.

[2] y resident population

[statssing-1] "Singapore Residents by Planning Area/Subzone, Age Group and Sex, June 2000 – 2015". Statistics Singapore. Statistics Singapore. Archived from the original (XLS) on 25 ਦਸੰਬਰ 2018. Retrieved 7 January 2016. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)

[3] Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000002D-QINU`"'</ref>" does not exist.

[harvnb|Sabrizain-4] Sabrizain

[5] Abshire 2011, p. 19

[Tsang_2011_120-6] Tsang & Perera 2011, p. 120

[7] Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000002E-QINU`"'</ref>" does not exist.

[8] Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000002F-QINU`"'</ref>" does not exist.

[LOC2-9] 8.0 ^8.1 ^8.2 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named LOC2

[singstat2015pop&land-10] 9.0 ^9.1 "Statistics Singapore – Latest Data – Population & Land Area (Mid-Year Estimates)". Statistics Singapore. June 2014. Archived from the original on 29 ਨਵੰਬਰ 2015. Retrieved 25 September 2014. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)

[imf-11] 10.0 ^10.1 "Singapore". International Monetary Fund. Retrieved 6 July 2015.

[CIA-12] "Distribution of family income – Gini Index". CIA. 2015. Archived from the original on 25 ਦਸੰਬਰ 2018. Retrieved 30 September 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)

[HDI-13] "2015 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2015. Retrieved 14 December 2015.

[:0-14] 13.0 ^13.1 ਡਾ. ਅਜੀਤਪਾਲ ਸਿੰਘ (2019-07-07). "ਸਿੰਗਾਪੁਰ: ਜੋ ਸੁਣਿਆ, ਉਹ ਤੱਕਿਆ". Punjabi Tribune Online. Archived from the original on 2019-07-07. Retrieved 2019-07-07.

[1]

[lower-alpha 1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]