ਸੋਵੀਅਤ ਮੋਂਤਾਜ ਸਿਧਾਂਤ
ਸੋਵੀਅਤ ਮੋਂਤਾਜ ਸਿਧਾਂਤ, ਸਿਨੇਮਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਅਤੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਹੈ ਜੋ ਸੰਪਾਦਨ ਉੱਤੇ ਭਾਰੀ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ (ਮਾਂਟੇਜ ਅਸੰਬਲੀ ਜਾਂ ਸੰਪਾਦਨ ਲਈ ਫ਼ਰਾਂਸੀਸੀ ਸ਼ਬਦ ਹੈ)। ਇਹ ਸੋਵੀਅਤ ਫ਼ਿਲਮ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਗਲੋਬਲ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ, ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ ਇਸਨੇ ਰੂਪਵਾਦ ਲਿਆਂਦਾ।
ਹਾਲਾਂਕਿ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸੋਵੀਅਤ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੇ ਮੋਂਤਾਜ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿੱਚ ਅਸਹਿਮਤੀ ਸੀ, ਸਰਗੇਈ ਆਈਜਨਸਟੀਨ ਨੇ ਫ਼ਿਲਮ ਰੂਪ ਪ੍ਰਤੀ ਇੱਕ ਦੁਅੰਦਵਾਦੀ ਪਹੁੰਚ ਵਿੱਚ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਅਧਾਰ ਰੱਖੇ, ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੋਂਤਾਜ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਨਾੜ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੋਂਤਾਜ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦਾ ਨਿਰਧਾਰਨਾ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨਾ। ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਮਰਸ਼ੀਅਲ, ਅਕਾਦਮਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਤੌਰ ਤੇ ਦੂਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਅਲਫਰੈਡ ਹਿਚਕਾਕ ਸੰਪਾਦਨ (ਅਤੇ ਅਪ੍ਰਤੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਮੋਂਤਾਜ) ਨੂੰ ਢੰਗ ਦੇ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸ਼ਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ, ਅੱਜ ਉਪਲੱਬਧ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਕਥਾਨਕ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਮੋਂਤਾਜ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸੋਵੀਅਤ ਦੌਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਫਿਲਮ ਸਿੱਧਾਂਤਾਂ ਨੇ ਮੋਂਤਾਜ ਵਲੋਂ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਨੂੰ ਭਾਸ਼ਾ, ਇੱਕ ਤਰ੍ਹਾਂ ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਵਿਆਕਰਣ ਦੇ ਵੱਲ ਪੁਨਰਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਉੱਤੇ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਇੱਕ ਸੈਮੀਔਟਿਕ ਸਮਝ, ਸਰਗੇਈ ਆਈਜਨਸਟੀਨ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਭਰਪੂਰ ਟਰਾਂਸਪੋਜੀਸ਼ਨ ਦੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਵੇਂ ਤਰੀਕਿ ਕਰਜਦਾਰ ਹੈ।[1] ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਈ ਸੋਵੀਅਤ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੇਵ ਕੁਲੇਸ਼ੋਵ, ਡਿਜ਼ੀਗਾ ਵੇਰਤੋਵ, ਏਸਫਾਇਰ ਸ਼ੁਬ ਅਤੇ ਵੇਸਵੋਲਦ ਪੁਡੋਵਕਿਨ ਨੇ ਮੋਂਤਾਜ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਗਠਨ ਦੇ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਆਈਜਨਸਟੀਨ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਕਿ ਮੋਂਤਾਜ ਇੱਕ ਵਿਚਾਰ ਹੈ ਜੋ ਆਜਾਦ ਸ਼ਾਟਾਂ ਦੇ ਟਕਰਾਓ ਨਾਲ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰ ਇੱਕ ਲੜੀਵਾਰ ਤੱਤ ਦੂਜੇ ਦੇ ਬਗਲ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਦੂਜੇ ਦੇ ਉੱਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਚਾਰ ਬਹੁਤ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸੋਵੀਅਤ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਲਈ ਫਿਲਮਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ - ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਅਤੇ ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਪਰਿਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਅੰਤਰਗਤ ਉਹ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ - ਅਤਿ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸੀ? ਫਿਲਮਾਂ ਜੋ ਆਮ ਜਨਤਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਉੱਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਸਨ, ਉਹ ਕਾਉਂਟਰ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨਰੀ ਮੰਨੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ, ਲੇਕਿਨ ਮਾਤਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਦੇ ਸਮੂਹੀਕਰਣ ਨੂੰ ਕਮਿਉਨਿਸਟ ਰਾਜ ਦੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਿਕ ਸਾਕਾਰਤਾ ਦੇ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਸੀ। ਕਿਨੋ-ਆਈ ਨੇ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਅਤੇ ਨਿਊਜਰੀਲ ਸਮੂਹ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਜਰੂਰਤਾਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰੀ ਦੇ ਬੁਰਜਵਾ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨਾ ਸੀ। ਕਿਰਤੀ ਅੰਦੋਲਨ, ਜੀਵਨ ਦੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਸੋਵੀਅਤ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਹਰ ਰੋਜ ਦੀ ਜਿੰਦਗੀ, ਕਿਨੋ-ਆਈ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ, ਰੂਪ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕ ਚਰਿਤਰ ਦਾ ਅੰਗ ਸਨ।
ਮੋਂਤਾਜ
[ਸੋਧੋ]ਮੋਂਤਾਜ ਥਿਊਰੀ, ਆਪਣੇ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿਚ, ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਜਟਿਲ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲੜੀ ਤੋਂ ਕਸੀਦਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ, ਜਦੋਂ ਇਹ ਇੱਕਠੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕ ਤਾਕਤ ਦੀ ਸਮੁੱਚਤਾ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਇੱਕ ਸ਼ਾਟ ਦੀ ਸਮਗਰੀ ਦੀ ਬਜਾਇ ਸ਼ਾਟਾਂ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਗਠਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਜੇ ਵੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਮੋਂਤਾਜ ਉਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਿਨੇਮਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੀਡੀਆ ਤੋਂ ਅੱਡਰਾ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਵੇਸੇਵੋਲਡ ਇਲਾਰੀਓਨੋਵਿਚ ਪਡੋਵਕਿਨ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸ਼ਬਦ ਥੀਮਕ ਤੌਰ ਤੇ ਨਾਕਾਫੀ ਸੀ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਮੂਕ ਸਿਨੇਮਾ ਨੇ ਅੰਤਰ-ਟਾਈਟਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਟਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਿਰਤਾਂਤਕ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ। [2] ਸਟੀਵ ਓਡਿਨ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਦੇ ਸਮਾਂਤਰ ਐਕਸ਼ਨ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਨ ਲਈ ਚਾਰਲਸ ਡਿਕਨਜ਼ ਦੀ ਇਸ ਸੰਕਲਪ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਮੋਂਤਾਜ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ।[3]
ਪਿਛੋਕੜ
[ਸੋਧੋ]ਸੋਵੀਅਤ ਵਿਸਥਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ, ਯੂਐਸਐਸਆਰ ਦੇ ਫਿਲਮ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰਾਂ ਨੇ ਅਰਥ ਦੇ ਸਵਾਲਾਂ ਵੱਲ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਧਿਆਨ ਦਿੱਤਾ। ਇਸਦੀ ਬਜਾਏ, ਲਿਖਾਈ ਨੇ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਥਿਊਰੀ ਦੀ ਪਰਾਕਸਿਸ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਹਿਰਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੈਗਮੈਟਿਕ ਅਤੇ ਇਨਕਲਾਬੀ ਕਾਰਜਾਂ ਦਾ ਪੱਛਮੀ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਹੀ ਸਮੇਂ ਰੂਪਮਾਨ ਹੋ ਰਹੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਨਾਲ ਤਿੱਖਾ ਟਕਰਾ ਹੈ। ਸੋਸ਼ਲਿਸਟ ਯਥਾਰਥਵਾਦ ਨੇ ਕਮਿਊਨਿਜ਼ਮ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਲਾ ਦੇ ਉਭਾਰ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸੂਤਰਬੱਧ ਕੀਤਾ। ਭਵਿੱਖਵਾਦ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸਥਾਰ, ਰਚਨਾਵਾਦ ਨੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਦੀ ਪੂਰਵ-ਆਧੁਨਿਕ ਏਕਤਾ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ। ਸੋਵੀਅਤ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਇੱਕ ਸਪਸ਼ਟ ਕਾਰਜ ਸੀ: ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਕਾਜ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿਧਾਂਤ ਸਿਰਜਣਾ। ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਭੇ ਗਏ ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਹੋਂਦਮੂਲਕ ਪਾਸਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪਾਸੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਦੂਰ ਦੁਰਾਡੇ ਸੋਵੀਅਤ ਖੇਤਰਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਸਾਖਰਤਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੀ, ਤਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਰੱਖਿਆ। ਫ਼ਿਲਮ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਔਜਾਰ ਸੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਰਾਜ ਪ੍ਰੋਲੇਤਾਰੀ ਦੀ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਕੋਈ ਹੈਰਾਨੀ ਵਾਲੀ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਸੋਵੀਅਤ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਬਹੁਤੇ ਸਿਧਾਂਤਕਾਰ ਵੀ ਫ਼ਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸਨ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000006-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000007-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Odin, Steve (1989). "The Influence Of Traditional Japanese Aesthetics On The Film Theory Of Sergei Eisenstein". Journal of Aesthetic Education.
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.