ਹਮਦਰਦੀ
_2.jpg)
ਹਮਦਰਦੀ ਜਾਂ ਦਇਆ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਭਾਵਨਾ ਹੈ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੂਜਿਆਂ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੇ ਸਰੀਰਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਜਾਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਦਰਦਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਂ ਉਸ ਮਾਨਸਿਕ ਜਾਂ ਸਰੀਰਕ ਕਸ਼ਟ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਹਮਦਰਦੀ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਪਹਿਲੂਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਨਿਰਪੱਖਤਾ, ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਨਿਰਭਰਤਾ ਵਰਗੀਆਂ ਧਾਰਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਰਕਸ਼ੀਲ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਹਮਦਰਦੀ ਵਿੱਚ "ਦੂਸਰੇ ਲਈ ਭਾਵਨਾ" ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਹਮਦਰਦੀ ਹੋਰਾਂ ਲਈ ਭਾਵਨਾ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ (ਹਮਦਰਦੀ ਦੇ ਉਲਟ, "ਦੂਜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਭਾਵਨਾ" ਦਾ ਪੂਰਵਗਾਮੀ ਹੈ। ਆਮ ਬੋਲੀ ਵਿੱਚ, ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਦਇਆ ਜਾਂ ਹਮਦਰਦੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਹੈ।[1]
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ[ਸੋਧੋ]
ਹਮਦਰਦੀ ਬਾਰੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ[2]। ਹਮਦਰਦੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਪਛਾਣ ਕਰਕੇ ਜੁੜਨ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ। ਹਮਦਰਦੀ ਰਾਹੀਂ ਦੂਜਿਆਂ ਨਾਲ ਇਹ ਪਛਾਣ ਦੂਜਿਆਂ ਦੇ ਦੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਕਰਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਹਮਦਰਦੀ ਤਿੰਨ ਅੰਦਰੂਨੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਸਦਭਾਵਨਾ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵਿਕਸਤ ਕਾਰਜ ਹੈ: ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਟੀਚੇ-ਅਤੇ-ਡਰਾਈਵ ਪ੍ਰਣਾਲੀ, ਅਤੇ ਖਤਰੇ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਆਦਿ। ਪੌਲ ਗਿਲਬਰਟ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮੂਹਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਮਦਰਦੀ/ਦਇਆ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਨਿਯਮਿਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਜੋਂ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।[3]
ਨਿਊਰੋਬਾਇਓਲੋਜੀ[ਸੋਧੋ]
ਓਲਗਾ ਕਲੀਮੇਕੀ (ਏਟ ਅਲ.), ਨੇ ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਦਿਆ ਤਰਸ ਆਦਿ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਵੱਖਰੇ (ਗੈਰ-ਓਵਰਲੈਪਿੰਗ) ਐਫਐਮਆਰਆਈ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸਰਗਰਮੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ ਲੱਭੇ: ਹਮਦਰਦੀ ਐਮਓਐਫਸੀ, ਪ੍ਰੀਜੈਨਲ ਏਸੀਸੀ, ਅਤੇ ਵੈਂਟਰਲ ਸਟ੍ਰਾਈਟਮ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਤਰਸ, ਐਂਟੀਰੀਅਰ ਇਨਸੁਲਾ ਅਤੇ ਐਂਟੀਰੀਅਰ ਮਿਡਸਿੰਗੂਲੇਟ ਕੋਰਟੈਕਸ (ਏਐਮਸੀਸੀ) ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਭਾਵਨਾ ਹੈ।[4]
ਧਰਮ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ[ਸੋਧੋ]
ਇਸਾਈਅਤ[ਸੋਧੋ]
ਕੁਰਿੰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮਸੀਹੀ ਬਾਈਬਲ ਦੀ ਦੂਜੀ ਚਿੱਠੀ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਨੂੰ "ਦਇਆ ਦਾ ਪਿਤਾ" (ਜਾਂ "ਦਇਆ") ਅਤੇ "ਸਾਰੇ ਦਿਲਾਸੇ ਦਾ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ" ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।[5]
ਇਸਲਾਮ[ਸੋਧੋ]
ਮੁਸਲਿਮ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿਚ, ਅੱਲਾਹ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹਮਦਰਦੀ ਅਤੇ ਦਇਆ ਹੈ, ਅਰਬੀ, ਰਹਿਮਾਨ ਅਤੇ ਰਹੀਮ ਦੀ ਕੈਨੋਨੀਕਲ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ. ਕੁਰਾਨ ਦੇ 114 ਅਧਿਆਇਾਂ ਵਿਚੋਂ ਹਰੇਕ, ਇਕ ਅਪਵਾਦ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ''ਅੱਲ੍ਹਾ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਦਇਆਵਾਨ, ਦਇਆਵਾਨ'' ਆਇਤ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ[ਸੋਧੋ]
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ, ਦਇਆ ਇੱਕ ਗੁਣ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰੰਗ ਹਨ, ਹਰੇਕ ਛੰਦ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮਝਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਤਿੰਨ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਸ਼ਬਦ ਦਯਾ (ਦਯਾ), ਕਰੂਣਾ (), ਅਤੇ ਅਨੁਕਾਮਪਾ ( ਅਨੂਕਾਮਪਾ ) ਹਨ। ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਦਇਆ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਕਰੁਣਿਆ, ਕ੍ਰਿਪਾ ਅਤੇ ਅਨੁਕਰੋਸ਼ਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਸ਼ਬਦ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਇਆ ਦੇ ਸੰਕਲਪ, ਇਸਦੇ ਸਰੋਤਾਂ, ਇਸਦੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Lopez, Shane J., ed. (2009). "Compassion". Encyclopedia of Positive Psychology. Malden, MA: Wiley-Blackwell. ISBN 978-1-4051-6125-1. OCLC 226984639.
- ↑ Jazaieri, Hooria; Jinpa, Geshe Thupten; McGonigal, Kelly; Rosenberg, Erika L.; Finkelstein, Joel; Simon-Thomas, Emiliana; Cullen, Margaret; Doty, James R.; Gross, James J. (25 July 2012). "Enhancing Compassion: A Randomized Controlled Trial of a Compassion Cultivation Training Program". Journal of Happiness Studies (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 14 (4): 1113–1126. CiteSeerX 10.1.1.362.5161. doi:10.1007/s10902-012-9373-z. ISSN 1389-4978. S2CID 17669639.
- ↑ Gilbert, Paul (21 February 2014). "The origins and nature of compassion focused therapy". British Journal of Clinical Psychology (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 53 (1): 6–41. doi:10.1111/bjc.12043. PMID 24588760. S2CID 22650614.
- ↑ Klimecki, O.M.; Leiberg, S.; Ricard, M.; Singer, T. (2014). "Differential pattern of functional brain plasticity after compassion and empathy training". Social Cognitive and Affective Neuroscience. 9 (6): 873–879. doi:10.1093/scan/nst060. PMC 4040103. PMID 23576808.
- ↑ "οἰκτιρμός (oiktirmos)". Strong's G3628.