ਅਲਕਨੰਦਾ

ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀ ਗੰਗਾ ਦੀ ਸਾਥੀ ਨਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਗੰਗਾ ਦੇ ਚਾਰ ਨਾਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਚਾਰ ਧਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਦੇ ਕਈ ਰੂਪ ਅਤੇ ਨਾਮ ਹਨ। ਗੰਗੋਤਰੀ ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਨੂੰ ਗੰਗਾ ਦੇ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੇਦਾਰਨਾਥ ਵਿੱਚ ਮੰਦਾਕਿਨੀ ਅਤੇ ਬਦਰੀਨਾਥ ਵਿੱਚ ਅਲਕਨੰਦਾ। ਇਹ ਉਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਸ਼ਤਪਥ ਅਤੇ ਭਗੀਰਥ ਖੜਕ ਨਾਮਕ ਹਿਮਨਦੋਂ ਵਲੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਥਾਨ ਗੰਗੋਤਰੀ ਕਹਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 229 ਕਿਮੀ ਤੱਕ ਵਗਦੀ ਹੈ। ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗ ਵਿੱਚ ਅਲਕਨੰਦਾ ਅਤੇ ਗੰਗਾ ਦਾ ਸੰਗਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਾਮ ਖ਼ਤਮ ਹੋਕੇ ਕੇਵਲ ਗੰਗਾ ਨਾਮ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਲਕਨੰਦਾ ਚਮੋਲੀ ਟੇਹਰੀ ਅਤੇ ਪੈੜੀ ਜਿਲੀਆਂ ਵਲੋਂ ਹੋਕੇ ਗੁਜਰਦੀ ਹੈ।. ਗੰਗਾ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਗੰਗਾ ਵਲੋਂ ਜਿਆਦਾ ਹੈ। ਹਿੰਦੁਵਾਂਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤੀਰਥਸਥਲ ਬਦਰੀਨਾਥ ਅਲਖਨੰਦਾ ਦੇ ਤਟ ਉੱਤੇ ਹੀ ਬਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਰਾਫਟਿੰਗ ਇਤਆਦਿ ਸਾਹਸਿਕ ਕਸ਼ਤੀ ਖੇਡਾਂ ਲਈ ਇਹ ਨਦੀ ਬਹੁਤ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਿਆਰਾ ਹੈ। ਤੀੱਬਤ ਦੀ ਸੀਮਾ ਦੇ ਕੋਲ ਕੇਸ਼ਵਪ੍ਰਯਾਗ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਇਹ ਆਧੁਨਿਕ ਸਰਸਵਤੀ ਨਦੀ ਵਲੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਕੇਸ਼ਵਪ੍ਰਯਾਗ ਬਦਰੀਨਾਥ ਵਲੋਂ ਕੁੱਝ ਉੱਚਾਈ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਅਲਕਨੰਦਾ ਨਦੀ ਕਿਤੇ ਬਹੁਤ ਡੂੰਘਾ, ਤਾਂ ਕਿਤੇ ਉਥਲੀ ਹੈ, ਨਦੀ ਦੀ ਔਸਤ ਗਹਿਰਾਈ 5 ਫੁੱਟ (1 . 3 ਮੀਟਰ), ਅਤੇ ਅਧਿਕਤਮ ਗਹਿਰਾਈ 14 ਫੀਟ (4 . 4 ਮੀਟਰ) ਹੈ। ਅਲਕਨੰਦਾ ਦੀ ਪੰਜ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਗੜ੍ਹਵਾਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ 5 ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਥਾਨਾਂ ਉੱਤੇ ਅਲਕਨੰਦਾ ਵਲੋਂ ਮਿਲ ਕੇ ਪੰਜ ਪ੍ਰਯਾਗ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ:

ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪ੍ਰਯਾਗ ਜਿੱਥੇ ਧੋਲੀ ਗੰਗਾ ਅਲਖਨੰਦਾ ਵਲੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਨੰਦ ਪ੍ਰਯਾਗ ਜਿੱਥੇ ਨੰਦਾਕਿਨੀ ਅਲਖਨੰਦਾ ਵਲੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਕਰਣ ਪ੍ਰਯਾਗ ਜਿੱਥੇ ਪਿੰਡਾਰੀ ਅਲਖਨੰਦਾ ਵਲੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਰੂਦਰ ਪ੍ਰਯਾਗ ਜਿੱਥੇ ਮੰਦਾਕਿਨੀ ਅਲਖਨੰਦਾ ਵਲੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਦੇਵ ਪ੍ਰਯਾਗ ਜਿੱਥੇ ਗੰਗਾ ਅਲਖਨੰਦਾ ਵਲੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।