ਕਾਲਕ੍ਰਮ
_Portrait_de_Joseph_Juste_Scaliger_-_Mus%C3%A9e_du_Louvre.jpg)
ਕ੍ਰੋਨੋਲੋਜੀ (ਲਾਤੀਨੀ ਕ੍ਰੋਨੋਲੋਜੀ ਤੋਂ, ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨੀ χρόνος ਤੋਂ , chrónos, "ਸਮਾਂ"; ਅਤੇ -λογία , -logia) ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਾਪਰਨ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਇੱਕ ਸਮਾਂਰੇਖਾ ਜਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 'ਤੇ ਗੌਰ ਕਰੋ। ਇਹ "ਪਿਛਲੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਅਸਲ ਅਸਥਾਈ ਕ੍ਰਮ ਦਾ ਨਿਰਧਾਰਨ" ਵੀ ਹੈ।[2]
ਕਾਲਕ੍ਰਮ ਪੀਰੀਅਡਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਧਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਸੰਬੰਧਿਤ ਖੇਤਰ
[ਸੋਧੋ]ਕ੍ਰੋਨੋਲੋਜੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ ਹੈ। ਇਹ ਕ੍ਰੋਨੋਮੈਟਰੀ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਟਾਈਮਕੀਪਿੰਗ, ਅਤੇ ਹਿਸਟੋਰਿਓਗ੍ਰਾਫੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਲਿਖਣ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਰੇਡੀਓਕਾਰਬਨ ਡੇਟਿੰਗ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਕਾਰਬਨ ਸਮੱਗਰੀ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ -14 ਆਈਸੋਟੋਪ ਦੇ ਅਨੁਪਾਤ ਨੂੰ ਮਾਪ ਕੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਜੀਵਿਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਡੇਂਡਰੋਕ੍ਰੋਨੌਲੋਜੀ ਸਾਲ-ਦਰ-ਸਾਲ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਾਲ-ਦਰ-ਸਾਲ ਸੰਦਰਭ ਕ੍ਰਮਾਂ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲੱਕੜ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਕਾਸ ਰਿੰਗਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਖਤਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਡੈਨਡਰੋਕ੍ਰੋਨੋਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰੇਡੀਓਕਾਰਬਨ ਡੇਟਿੰਗ ਕਰਵ ਲਈ ਕੈਲੀਬ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸੰਦਰਭ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਨੋਟਸ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Richards, E. G. (1998). Mapping Time: The Calendar and History. Oxford: Oxford University Press. pp. 12–13. ISBN 0-19-286205-7.
- ↑ Memidex/WordNet, "chronology," memidex.com Archived 2019-12-15 at the Wayback Machine. (accessed September 25, 2010).
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- Hegewisch, DH, & Marsh, J. (1837). ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਾਲਕ੍ਰਮ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਬਰਲਿੰਗਟਨ [Vt.]: ਸੀ. ਗੁਡਰਿਚ।
- BE ਤੁਮਾਨੀਅਨ, "ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਅਤੇ ਮੱਧਕਾਲੀ ਅਰਮੀਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਦਾ ਮਾਪ," ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਲਈ ਜਰਨਲ 5, 1974, ਪੀ.ਪੀ. 91-98.
- ਕਜ਼ਾਰੀਅਨ, ਕੇ.ਏ., "ਬੀ.ਈ. ਤੁਮਾਨੀਅਨ ਦੁਆਰਾ ਕਾਲਕ੍ਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ," ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਲਈ ਜਰਨਲ, 4, 1973, ਪੀ. 137
- ਪੋਰਟਰ, ਟੀਐਮ, "ਪ੍ਰਗਤੀ ਦੀ ਗਤੀਸ਼ੀਲਤਾ: ਸਮਾਂ, ਵਿਧੀ ਅਤੇ ਮਾਪ"। ਅਮਰੀਕੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਮੀਖਿਆ, 1991.