ਗ੍ਰਹਿ

ਸਾਡੇ ਸੌਰਮੰਡਲ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ - ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਵਲੋਂ ਖੱਬੇ - ਬੁੱਧ, ਸ਼ੁਕਰ, ਧਰਤੀ, ਮੰਗਲ, ਬ੍ਰਹਸਪਤੀ, ਸ਼ਨੀ, ਯੁਰੇਨਸ ਅਤੇ ਨੇਪਚੂਨ

ਸੂਰਜ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਤਾਰੇ ਦੇ ਚਾਰੇ ਪਾਸੇ ਪਰਿਕਰਮਾ ਕਰਣ ਵਾਲੇ ਖਗੋਲ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਹਿ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ । ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖਗੋਲੀ ਸੰਘ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸਾਡੇ ਸੌਰ ਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਗ੍ਰਹਿ ਹਨ - ਬੁੱਧ , ਸ਼ੁਕਰ , ਧਰਤੀ , ਮੰਗਲ , ਬ੍ਰਹਸਪਤੀ , ਸ਼ਨੀ , ਯੁਰੇਨਸ ਅਤੇ ਨੇਪਚੂਨ . ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਤਿੰਨ ਬੌਣੇ ਗ੍ਰਹਿ ਅਤੇ ਹਨ - ਸੀਰੀਸ , ਪਲੂਟੋ ਅਤੇ ਏਰੀਸ । ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਖਗੋਲਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਨੇ ਤਾਰਾਂ ਅਤੇ ਗਰਹੋਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੀਤਾ - ਰਾਤ ਵਿੱਚ ਅਕਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਚਮਕਣ ਵਾਲੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਪਿੰਡ ਹਮੇਸ਼ਾ ਪੂਰਬ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਲੋਂ ਉਠਦੇ ਹਨ , ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਰਫ਼ਤਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਅਸਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂੱਜੇ ਦੇ ਸਾਪੇਖ ਵੀ ਕੋਈ ਤਬਦੀਲੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ । ਇਸ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਤਾਰਾ ਕਿਹਾ ਗਿਆ । ਉੱਤੇ ਕੁੱਝ ਅਜਿਹੇ ਵੀ ਪਿੰਡ ਹਨ ਜੋ ਬਾਕੀ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਸਾਪੇਖ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਅੱਗੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਕਦੇ ਪਿੱਛੇ - ਯਾਨੀ ਕਿ ਉਹ ਘੁਮੱਕੜ ਸਨ । Planet ਇੱਕ ਲੈਟਿਨ ਦਾ ਸ਼ਬਦ ਹੈ , ਜਿਸਦਾ ਮਤਲੱਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਏਧਰ - ਉੱਧਰ ਘੁੱਮਣ ਵਾਲਾ । ਇਸਲਿਏ ਇਸ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਨਾਮ Planet ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰਹਿ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ । ਸ਼ਨੀ ਦੇ ਪਰੇ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦੂਰਬੀਨ ਦੇ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹੈ , ਇਸਲਈ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਪੰਜ ਗਰਹੋਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਸੀ , ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਗ੍ਰਹਿ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ।

ਜੋਤੀਸ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਗ੍ਰਹਿ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਵੱਖ ਹੈ । ਭਾਰਤੀ ਜੋਤੀਸ਼ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਨੌਂ ਗ੍ਰਹਿ ਗਿਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ , ਸੂਰਜ , ਚੰਦਰਮਾ , ਬੁੱਧ , ਸ਼ੁਕਰ , ਮੰਗਲ , ਗੁਰੂ , ਸ਼ਨੀ , ਰਾਹੂ ਅਤੇ ਕੇਤੁ ।