ਜਾਪਾਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ

ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਇਤਹਾਸ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਨਿਸ਼ਚੇਆਤਮਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਾਪਾਨੀ ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਨਿਰਮਾਤਾ ਨੇ ਸੂਰਜ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਚੰਦਰ ਦੇਵੀ ਨੂੰ ਵੀ ਰਚਿਆ। ਫਿਰ ਉਸਦਾ ਪੋਤਾ ਕਿਊਸ਼ੂ ਟਾਪੂ ਉੱਤੇ ਆਇਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਔਲਾਦ ਹੋਂਸ਼ੂ ਟਾਪੂ ਉੱਤੇ ਫੈਲ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਲੋਕ-ਕਥਾ ਹੈ ਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਸੱਚਾਈ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਤਾਨੁਸਾਰ ਜਿੰਮੂ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਸਮਰਾਟ 960 ਈਪੂਃ ਵਿੱਚ ਰਾਜਸਿੰਘਾਸਨ ਉੱਤੇ ਬੈਠਾ ਅਤੇ ਉੱਥੋਂ ਹੀ ਜਾਪਾਨ ਦੀ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਹਾਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਤੀਜੀ ਜਾਂ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਯਯਾਤੋਂ ਨਾਮਕ ਜਾਤੀ ਨੇ ਦੱਖਣੀ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪੈਰ ਜਮਾਏ ਤੇ 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਅਤੇ ਕੋਰੀਆ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਵਧਣ ਉੱਤੇ ਚੀਨੀ ਲਿਪੀ, ਚਿਕਿਤਸਾਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਜਾਪਾਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ। ਜਾਪਾਨੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਸ਼ਾਸਨ-ਨੀਤੀ ਚੀਨ ਤੋਂ ਸਿੱਖੀ ਪਰ ਸੱਤਾ ਪਰਿਵਰਤਨ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਤੱਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਰਿਹਾ। 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਰਾਜਧਾਨੀ ਨਾਰਾ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕਯੋਟੋ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜੋ 1868 ਤੱਕ ਰਹੀ।

ਮਿਨਾਮੋਤੋ ਜਾਤੀ ਦੇ ਇੱਕ ਨੇਤਾ ਯੋਰਿਤੋਮੇਂ ਨੇ 1192 ਵਿੱਚ ਕਾਮਾਕੁਰਾ ਵਿੱਚ ਫੌਜੀ ਸ਼ਾਸਨ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਸਾਮੰਤਸ਼ਾਹੀ ਦਾ ਉਦੈ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਲਗਭਗ 600 ਸਾਲ ਚੱਲਿਆ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਸਨ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਹੱਥ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ, ਰਾਜਾ ਨਾਂ-ਮਾਤਰ ਹੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।

1274 ਅਤੇ 1281 ਵਿੱਚ ਮੰਗੋਲ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀਨ ਸੰਗਠਨ ਨੂੰ ਧੱਕਾ ਲੱਗਿਆ, ਇਸ ਤੋਂ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਗ੍ਰਹਿ-ਯੁੱਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ। 1543 ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਪੁਰਤਗਾਲੀ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਬਾਅਦ ਸਪੇਨੀ ਵਪਾਰੀ ਜਾਪਾਨ ਪਹੁੰਚੇ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੰਤ ਫਰਾਂਸਿਸ ਜੈਵੀਅਰ ਨੇ ਇੱਥੇ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।

1590 ਤੱਕ ਹਿਦੇਯੋਸ਼ੀ ਤੋਯੋਤੋਮੀ ਦੇ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਏਕਤਾ ਸਥਾਪਤ ਹੋਈ। 1603 ਵਿੱਚ ਤੋਗੁਕਾਵਾ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਜੋ 1868 ਤੱਕ ਸਥਾਪਿਤ ਰਿਹਾ। ਇਸ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਇਦਾਂ (ਵਰਤਮਾਨ ਟੋਕੀਓ) ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ, ਬਾਹਰਲੇ ਸੰਸਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਵਧਾਏ ਅਤੇ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦੀ ਮਾਨਤਾ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। 1639 ਤੱਕ ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਡੱਚ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੋ ਗਈ। ਅਗਲੇ 250 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਉੱਥੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਸੁਵਿਵਸਥਾ ਰਹੀ। ਘਰ ਦੀ ਉਦਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਨਤੀ ਹੋਈ।

1885 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕਮਾਂਡਰ ਮੈਥਿਊ ਪੇਰਾਂ ਦੇ ਆਗਮਨ ਤੋਂ ਜਾਪਾਨ ਬਾਹਰਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਅਮਰੀਕਾ, ਰੂਸ, ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਨੀਦਰਲੈਂਡ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੰਧੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋਇਆ। ਲਗਭਗ 10 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੱਖਣ ਜਾਤੀਆਂ ਨੇ ਸਫਲ ਬਗ਼ਾਵਤ ਕਰਕੇ ਸਮਰਾਟਤੰਤਰ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ, 1868 ਵਿੱਚ ਸਮਰਾਟ ਮੀਜੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੰਪ੍ਰਭੁਤਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ।