ਜੋਨੰਗ
ਜੋਨੰਗ (ਤਿੱਬਤੀ: ཇོ་ནང་, ਵਾਇਲੀ: Jo-nang) ਇੰਡੋ-ਤਿੱਬਤੀ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਦਾ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਹੈ। ਤਿੱਬਤ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਉਤਪਤੀ 12 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਯੂਮੋ ਮਿਕਿਓ ਦੋਰਜੇ ਤੋਂ ਲੱਭੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ 14 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਡੋਲਪੋਪਾ ਸ਼ੇਰਾਬ ਗਿਆਲਟਸੇਨ ਦੇ ਕੰਮ ਦੁਆਰਾ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੋਨੰਗ ਸਕੂਲ ਦਾ ਮੁੱਖ ਅਭਿਆਸ ਕਲਾਕਕਰ ਤੰਤਰ (ਸਮੇਂ ਦਾ ਪਹੀਆ) ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ੇਨਟੋਂਗ ("ਹੋਰ ਤੋਂ ਖਾਲੀ") ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜੋਨੰਗ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ, ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪੰਜਵੇਂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੇ ਅਧੀਨ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਗੇਲੁਗ ਸਕੂਲ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ ਦੀ ਕੌਸ਼ਿਸ ਕੀਤੀ। ਜੋਨੰਗ ਅਮਦੋ ਵਿੱਚ ਬਚ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਗੋਲੋਕ, ਨਾਖੀ ਅਤੇ ਖਾਮ ਵਰਗੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮੁੜ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ।[1] ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅੱਜ ਤੱਕ ਨਿਰਵਿਘਨ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਜੋਨਾਂਗ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 5,000 ਭਿਕਸ਼ੂ ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ ਭਿਕਸ਼ੂ ਅੱਜ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।[2][3]
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]
ਵਿਕਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਭਿਕਸ਼ੂ ਕੁਨਪਾਂਗ ਟੁਕਜੇ ਸੋਂਡਰੂ (ਵਾਈਲੀ: ਕੁਨ ਸਪੈਂਗਸ ਠੱਗਸ ਆਰਜੇ ਬਰਟਸਨ 'ਗਰੂਸ, 1243–1313) ਨੇ ਯੂ-ਸਾਂਗ (ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਿਗਾਤਸੇ) ਵਿੱਚ ਤਸ਼ਿਲਹੁਨਪੋ ਮੱਠ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 160 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (99 ਮੀਲ) ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਜੋਮੋਨਾਂਗ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੁੰਬਮ ਜਾਂ ਸਤੂਪ-ਵਿਹਾਰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਜੋਨਾਂਗ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਨਾਮ ਇਸ "ਜੋਮੋਨੰਗ" ਮੱਠ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਦੀਆਂ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡੋਲਪੋਪਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।[4]
ਨੋਟਸ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Sheehy, Michael R. (2 February 2007). "Dzamthang Tsangwa Monastery". Jonang Foundation. Retrieved 22 February 2019.
- ↑ Gruschke 2001, p.72
- ↑ Gruschke, Andreas (2002). "Der Jonang-Orden: Gründe für seinen Niedergang, Voraussetzungen für das Überdauern und aktuelle Lage". In Blezer, Henk; Zadoks, A. (eds.). Tibet, Past and Present: Tibetan Studies 1. Proceedings of the Ninth Seminar of the International Association for Tibetan Studies, Leiden 2000. Brill. pp. 183–214. ISBN 978-90-04-12775-3.
- ↑ Buswell, Robert E; Lopez, Donald S, eds. (2013). Princeton Dictionary of Buddhism. Princeton, NJ: Princeton University Press. p. 401. ISBN 9780691157863.
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- Brunnholzl, Karl (2015). When the Clouds Part: The Uttaratantra and Its Meditative Tradition as a Bridge between Sutra and Tantra. Shambhala Publications.
- Dolpopa; Hopkins, Jeffrey (2006). Mountain doctrine: Tibet's fundamental treatise on other-emptiness and the Buddha-matrix. Ithaca, NY: Snow Lion Publ. ISBN 978-1559392389.
- Gruschke, A. (2000). The Jonangpa Order - Causes for the downfall, conditions of the survival and current situation of a presumably extinct Tibetan-Buddhist School. Ninth Seminar of The International Association for Tibetan Studies
- Gruschke, Andreas (2001). The Cultural Monuments of Tibet's Outer Provinces: The Gansu and Sichuan Parts of Amdo, Vol 2. Bangkok: White Lotus Press. ISBN 978-9747534900.
- Mullin, Glenn H. (2001). The fourteen Dalai Lamas : a sacred legacy of reincarnation (1st ed.). Santa Fe, NM: Clear Light Publishers. ISBN 9781574160390.
- Stearns, Cyrus (2010). The Buddha from Dölpo: a study of the life and thought of the Tibetan master Dölpopa Sherab Gyaltsen (Rev. and enl. ed.). Ithaca, NY: Snow Lion Publications. ISBN 978-1559393430.