ਰਿਤੂ ਕਰਿਧਾਲ
Dr. Ritu Karidhal Srivastava | |
|---|---|
 Ritu Karidhal at ISRO after Chandrayan mission | |
| ਜਨਮ | 13 ਅਪ੍ਰੈਲ 1975 ਲਖਨਊ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਵਿਗਿਆਨੀ |
| ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਸਾਲ | 1997–ਵਰਤਮਾਨ |
| ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕੰਮ | ਮਾਰਸ ਔਬੁਟਰ ਮਿਸ਼ਨ, ਚੰਦਰਯਾਨ-2 |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਅਵਿਨਾਸ਼ ਸ੍ਰੀਵਾਸਤਵ |
| ਬੱਚੇ | ਆਦਿੱਤਿਆ, ਅਨੀਸ਼ਾ |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | ਇਸਰੋ ਯੰਗ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਅਵਾਰਡ |
ਰਿਤੂ ਕਰਿਧਾਲ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਮਹਿਲਾ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲਖਨਊ ਰਾਜ ਤੋਂ ਹੈ। ਉਹ ਮੰਗਲ ਉਪਗਰਹਿ ਮਿਸ਼ਨ ਅਭਿਆਨਾਂ ਦੀ ਉਪ-ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਇਸਰੋ ਵਿੱਚ ਕਾਰਜ-ਪਦ ਸੰਭਾਲ ਰਹੀ ਹੈ।
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਰਿਤੂ ਲਖਨਊ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਕ ਹਾਲੀਆ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਖਿਆ ਕਿ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਉਹ ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਹੀ ਆਸਮਾਨ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਤੇ ਹੈਰਾਨ ਹੁੰਦੀ। ਉਹ ਆਸਮਾਨੀ ਨਜ਼ਾਰਿਆਂ ਨੂੰਹਮੇਸ਼ਾ ਜਾਨਣ ਦੀ ਇੱਛੁਕ ਸੀ। ਉਹ ਜਾਨਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਆਸਮਾਨੀ ਪਿੰਡਾਂ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਕਿਹੋ ਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[1] ਜਦ ਉਹ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਵੀਨ ਵਿਗਿਆਨਕ ਖੋਜਾਂ ਅਤੇ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਨਣ ਬਾਰੇ ਉਤਸੁਕ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਨਾਸਾ, ਇਸਰੋ ਅਤੇ ਪੁਲਾੜ ਵਿਗਿਆਨ ਬਾਰੇ ਪਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹਰ ਨਵੀਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪੜਦੀ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਪੋਸਟ-ਗਰੈਜੁਏਸ਼ਨ ਮੁੱਕਦੇ ਸਾਰ ਹੀ ਉਸਨੇ ਇਸਰੋ ਲਈ ਅਪਲਾਈ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਸਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲ ਗਈ ਅਤੇ ਇਸਰੋ ਵਿੱਚ 18 ਸਾਲ ਬਿਤਾਉਣ ਮਗਰੋਂ ਉਸਨੂੰ ਮੰਗਲ ਉਪਗਰਹਿ ਅਭਿਆਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾ ਲਿਆ ਗਿਆ।
ਕਰਿਧਾਲ ਨੇ ਆਪਣੀ ਬੀ.ਐਸਸੀ. ਲਖਨਊ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਐਮ.ਐਸਸੀ. ਲਖਨਊ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਫਿਜ਼ਿਕਸ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਕੋਰਸ 'ਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੇ ਉਸੇ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਇਆ। ਉਹ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਲਖਨਊ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਵਿਦਵਾਨ ਰਹੀ। ਉਹ ਏਇਰੋਸਪੇਸ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰਾਂ ਦੀ ਭਾਲ ਕਰਨ ਲਈ ਆਈ.ਆਈ.ਐੱਸ.ਕੇ., ਬੰਗਲੌਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਿਲ ਹੋ ਗਈ।[2][3]
ਸਾਲਾਨਾ ਕਨਵੋਕੇਸ਼ਨ 2019 ਦੌਰਾਨ, ਉਸ ਨੂੰ ਲਖਨਊ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਆਨਰਡੀਸ ਕੌਸਾ (ਆਨਰੇਰੀ ਡਾਕਟਰੇਟ) ਡੀ.ਐੱਸ.ਸੀ ਨਾਲ ਨਿਵਾਜਿਆ ਹੈ।[4]
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਕਰਿਧਾਲ 1997 ਤੋਂ ਇਸਰੋ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੰਗਲ ਔਰਬਿਟਰ ਮਿਸ਼ਨ, ਮੰਗਲਯਾਨ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦੀ ਅਗਾਂਹ ਵਧੀਆ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਇਸ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਡਿਪਟੀ ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵੀ ਸੀ।
ਮੰਗਲਯਾਨ ਇਸਰੋ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਮੰਗਲ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਚੌਥਾ ਦੇਸ਼ ਬਣਾਇਆ। ਇਹ 18 ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਟੈਕਸਦਾਤਾਵਾਂ ਲਈ ਸਿਰਫ ਘੱਟ ਖਰਚਾ- 450 ਕਰੋੜ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕੰਮ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦੀ ਅਗਾਂਹ ਦੀ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸੰਕਲਪਿਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਚਲਾਉਣਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਪ-ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਖਰਾਬੀਆਂ ਦਾ ਢੁੱਕਵਾਂ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।
ਉਸ ਨੇ ਮਿਸ਼ਨ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵਜੋਂ ਚੰਦਰਯਾਨ-2 ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤੀ।
ਸਨਮਾਨ
[ਸੋਧੋ]ਕਰਿਧਾਲ ਨੂੰ 2007 ਵਿੱਚ ਇਸਰੋ ਯੰਗ ਸਾਇੰਟਿਸਟ ਪੁਰਸਕਾਰ ਏ.ਪੀ.ਪੀ. ਜੇ ਅਬਦੁੱਲ ਕਲਾਮ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਨਾਲ ਮਿਲੀ ਸੀ।[5]
ਕਰਿਧਾਲ ਨੇ ਮੰਗਲ ਔਰਬਿਟਰ ਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਟੀ.ਈ.ਡੀ. ਅਤੇ ਟੀ.ਈ.ਡੀ.ਐਕਸ. ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ।[6]
ਕਰਿਧਾਲ ਨੂੰ ਲਖਨਊ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਦਾ ਅਲਮਾ ਮਾਟਰ, ਇੱਕ ਸਨਮਾਨਤ ਡਾਕਟਰੇਟ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਜਪਾਲ ਅਨੰਦੀਬੇਨ ਪਟੇਲ ਨੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।[7]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Chronical, Deccan (2016). "India Rocket Women". Deccan Chronical. Deccan Chronical. Retrieved 4 March 2017.
- ↑ India, Press Trust of (2019-07-26). "University of Lucknow to honour Chandrayaan-2 director Ritu Karidhal". Business Standard India. Retrieved 2020-06-01.
- ↑ "Lucknow University Recommends Chandrayaan-2 Director Ritu Karidhal's Name for Highest Honour". www.news18.com. Retrieved 2020-06-01.
- ↑ "ISRO scientist conferred Honoris Causa by Lucknow University". Hindustan Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2019-10-15. Retrieved 2020-06-01.
- ↑ "Ritu Karidhal". WEF (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2019-02-16.
- ↑ TEDx Talks (2016-06-28), The Indian Mars Orbiter Mission Story | Ritu Karidhal | TEDxHyderabad, retrieved 2019-02-16
- ↑ "Chandrayaan-2 Director Ritu Karidhal Srivastava gets honorary doctorate from alma mater Lucknow Uni". The New Indian Express. Retrieved 2019-10-20.