ਗਿਗ ਵਰਕਰ
ਗਿਗ ਵਰਕਰ (gig worker) ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਸੁਤੰਤਰ ਠੇਕੇਦਾਰ, ਔਨਲਾਈਨ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਕਾਮੇ , ਕੰਟਰੈਕਟ ਫਰਮਾਂ ਦੇ ਕਾਮੇ , ਆਨ-ਕਾਲ ਕਾਮੇ ,ਅਤੇ ਅਸਥਾਈ ਕਰਮਚਾਰੀ। ਗਿਗ ਵਰਕਰ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਨ-ਡਿਮਾਂਡ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਾਲ ਰਸਮੀ ਸਮਝੌਤੇ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਗਿਗ ਵਰਕਰਾਂ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਰਗੀਕਰਨ 'ਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹਿਸ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਕੰਪਨੀਆਂ ਆਪਣੇ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ "ਸੁਤੰਤਰ ਠੇਕੇਦਾਰ" ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੰਗਠਿਤ ਲੇਬਰ ਐਡਵੋਕੇਟ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ "ਕਰਮਚਾਰੀ" ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਬਿੰਗ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਰਮਚਾਰੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕਰਮਚਾਰੀ ਲਾਭਾਂ ਦਾ ਪੂਰਾ ਸੈਟ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੋਰਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਓਵਰਟਾਈਮ ਲਈ ਡੇਢ ਗੁਣਾਂ ਸਮਾਂ, ਬੀਮਾਰ ਸਮੇਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ, ਰੁਜ਼ਗਾਰਦਾਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ, ਸੌਦੇਬਾਜ਼ੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ, ਅਤੇ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਬੀਮਾ । 2020 ਵਿੱਚ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਵੋਟਰਾਂ ਨੇ 2020 ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਪ੍ਰਸਤਾਵ 22 ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਤੀਜਾ ਵਰਕਰ ਵਰਗੀਕਰਨ ਬਣਾਇਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਗਿਗ-ਵਰਕਰ-ਡਰਾਈਵਰਾਂ ਨੂੰ ਠੇਕੇਦਾਰਾਂ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕੁਝ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਉਜਰਤ, ਮਾਈਲੇਜ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ, ਅਤੇ ਹੋਰ।
ਗਿਗ ਦੀ ਵਿਉਤਪਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਗਿਗ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅਰਥ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕਿਸ਼ਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਾਂਟੇ ਵਾਲਾ ਬਰਛਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੇ ਦੋ ਮੁੱਖ, ਆਧੁਨਿਕ, ਗੈਰ-ਰਸਮੀ ਅਰਥ ਹਨ: ਕੋਈ ਵੀ ਅਦਾਇਗੀ ਨੌਕਰੀ ਜਾਂ ਭੂਮਿਕਾ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਜਾਂ ਕਲਾਕਾਰ ਲਈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਨੌਕਰੀ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਜੋ ਅਸਥਾਈ ਹੈ। ਗਿਗ ਦਾ ਮੂਲ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤ ਹੈ। "ਕਿਸੇ ਵੀ, ਆਮ ਅਸਥਾਈ, ਅਦਾਇਗੀ ਯੋਗ ਨੌਕਰੀ" ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਗ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਵਰਤੋਂ 1952 ਵਿੱਚ ਜੈਕ ਕੇਰੋਆਕ ਦੁਆਰਾ ਦੱਖਣੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਰੇਲਮਾਰਗ ਲਈ ਪਾਰਟ-ਟਾਈਮ ਬ੍ਰੇਕਮੈਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਗਿਗ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਵਰਨਣ ਤੋਂ ਹੈ।
ਪਿਛੋਕੜ
[ਸੋਧੋ]2000 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਸੂਚਨਾ ਅਤੇ ਸੰਚਾਰ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੰਟਰਨੈਟ ਅਤੇ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨਸ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਨ ਆਰਥਿਕਤਾ ਅਤੇ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਡਿਜੀਟਲ ਪਰਿਵਰਤਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਿਕਸਤ ਹੋਇਆ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਆਨ-ਡਿਮਾਂਡ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਨੇ ਨੌਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਹਨ ਜੋ ਪਹੁੰਚਯੋਗਤਾ, ਸਹੂਲਤ ਅਤੇ ਕੀਮਤ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗਤਾ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੁਆਰਾ ਮੌਜੂਦਾ ਔਫਲਾਈਨ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਹਨ।ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, "ਕੰਮ" ਨੂੰ ਲਾਭਾਂ ਸਮੇਤ, ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੰਮ ਦੇ ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਫੁੱਲ-ਟਾਈਮ ਵਰਕਰ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਬਦਲਦੀਆਂ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਅਤੇ ਨਿਰੰਤਰ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਨਾਲ ਕੰਮ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਬਦਲਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ, ਅਤੇ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਨੇ ਸੁਤੰਤਰ ਅਤੇ ਠੇਕੇ ਦੀ ਕਿਰਤ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਿਰਤ ਸ਼ਕਤੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ। Uberisation ਜਾਂ uberization ਇੱਕ ਨਵ-ਵਿਗਿਆਨਕਤਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਮੌਜੂਦਾ ਸੇਵਾ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਵਪਾਰੀਕਰਨ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਨਵੇਂ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੰਪਿਊਟਿੰਗ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੋਬਾਈਲ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨ, ਇੱਕ ਸੇਵਾ ਦੇ ਗਾਹਕਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਾਤਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੁੱਲ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਕਸਰ ਮੌਜੂਦਾ ਵਿਚੋਲਿਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਪਾਸੇ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਖੌਤੀ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਆਰਥਿਕਤਾ. ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਇਸ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਮਾਡਲ ਦੀ ਸੰਚਾਲਨ ਲਾਗਤ ਵੱਖਰੀ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਨਾਮ "ਉਬੇਰ" ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਬਰਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਟੈਕਸਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ੇਅਰਿੰਗ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਰਸਮੀ ਵਰਤੋਂ ਨੇ ਇਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਬਰਾਈਜ਼ਡ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਰਾਹੀਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਟੈਕਸ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਜਵਾਬਦੇਹ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ] ਉਬਰਾਈਜ਼ਡ ਬਿਜ਼ਨਸ ਢਾਂਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੀਅਰ-ਟੂ-ਪੀਅਰ, ਜਾਂ ਅਰਧ-ਪੀਅਰ ਟੂ ਪੀਅਰ ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰੱਥ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲੇ ਡਿਜੀਟਲਾਈਜ਼ਡ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਸੇਵਾ ਦੇ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਅਤੇ ਗਾਹਕ ਵਿਚਕਾਰ ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰਨਾ,। ਇੱਕ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਲਈ ਇੱਕ ਰੇਟਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ। 2018 ਵਿੱਚ, 36% ਅਮਰੀਕੀ ਕਾਮੇ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਜਾਂ ਸੈਕੰਡਰੀ ਨੌਕਰੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਗਿਗ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਰਥਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਆਬਾਦੀ ਦੇ 10 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ, ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ, 14 ਯੂਰੋਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ 9.7 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਬਾਲਗਾਂ ਨੇ 2017 ਵਿੱਚ ਗਿਗ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਗਿਗ ਵਰਕਰ ਦਾ ਆਕਾਰ, ਜੋ ਕਿ ਸੁਤੰਤਰ ਜਾਂ ਗੈਰ-ਰਵਾਇਤੀ ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 20% ਤੋਂ 30% ਹੈ। ਮੈਕਿੰਸੀ ਗਲੋਬਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੁਆਰਾ 2016 ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਹੈ ਕਿ, ਪੂਰੇ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ, ਕੁੱਲ 162 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕ ਸਨ ਜੋ ਕਿਸੇ ਕਿਸਮ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਉਹਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਗਿਗਸ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਡਿਲੀਵਰੀ, ਕਿਰਾਏ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਕੰਮ ਔਨਲਾਈਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਗਿਗ ਵਰਕਰ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ 'ਗ੍ਰਹਿ ਲੇਬਰ ਮਾਰਕੀਟ' ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ।
ਲਾਭ ਤੇ ਹਾਨੀਆਂ
[ਸੋਧੋ]ਗਿਗ ਵਰਕਰਾਂ ਕੋਲ ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਲਚਕਤਾ, ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ, ਕਾਰਜ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਅਤੇ ਜਟਿਲਤਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਗਿਗ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੇ ਕੁਝ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਵੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ। ਪਹਿਲਾ,ਇਹ ਨੌਕਰੀਆਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰਦਾਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੇ ਕੁਝ ਲਾਭ ਅਤੇ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਦੂਜਾ, ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਨੇ "ਕਰਮਚਾਰੀ" ਅਤੇ "ਰੁਜ਼ਗਾਰਦਾਤਾ" ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਧੁੰਦਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜੋ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਨਿਯਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ 1935 ਦੇ ਵੈਗਨਰ ਐਕਟ ਅਤੇ ਫੇਅਰ ਲੇਬਰ ਸਟੈਂਡਰਡਜ਼ ਐਕਟ 1938 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਲਪਨਾਯੋਗ ਨਹੀਂ ਸਨ। ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੀ ਇਹ ਵਿਧੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਘੱਟ ਤਨਖਾਹ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ, ਗੈਰ-ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਅਨਿਯਮਿਤ ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ, ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੰਮ ਕਰਨਾ, ਨੀਂਦ ਦੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਥਕਾਵਟ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਵਰਲਡ ਹੈਲਥ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਲੇਬਰ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ 2021 ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਗਿਗ ਅਰਥਚਾਰੇ ਦੇ ਵਿਸਤਾਰ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਕ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਹਫ਼ਤੇ ਵਿੱਚ 55 ਘੰਟੇ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ (ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਜੋ 35 ਘੰਟੇ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।), 2000 ਵਿੱਚ 600,000 ਮੌਤਾਂ ਤੋਂ 2016 ਵਿੱਚ 750,000 ਤੱਕ ਵਧ ਕੇ। ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ 2016 ਵਿੱਚ, ਦੁਨੀਆ ਦੀ 9% ਆਬਾਦੀ ਨੇ ਹਫਤਾਵਾਰੀ 55 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਇਹ ਚਾਲ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੱਛਮੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਕਾਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਸੀ। ਇਸ ਕੰਮ ਨੇ ਗਿਗ ਵਰਕਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ ਦੇ ਮਾੜੇ ਨਤੀਜਿਆਂ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਵਿਧਾਨ ਸਭਾਵਾਂ ਨੇ ਗਿਗ ਅਰਥਚਾਰੇ ਦੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਕਈ ਨਿਯਮਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ,ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਲਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗਿਗ ਵਰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਲਈ ਰਾਖਵੇਂ ਲਾਭ , ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਆਲੋਚਕਾਂ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਵਧੀਆਂ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਨਤੀਜੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਰੁਜ਼ਗਾਰਦਾਤਾ ਵਧੇ ਹੋਏ ਲਾਭਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਲਈ ਲਗਭਗ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਜਰਤਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਉਜਰਤਾਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਦੀ ਕੋਈ ਛੋਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ,ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗਿਗ ਵਰਕਰਾਂ ਦੀ ਦਸ਼ਾ
[ਸੋਧੋ]ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 2019 ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਤੱਕ ਸੰਗਠਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੀ 1.3 ਕਰੋੜ ਕੱਚੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਭਰਤੀ ਸਨ।ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਮੁਤਾਬਕ 2025 ਤੱਕ ਕੁੱਲ ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਰਗ ਦਾ 10% ਕੱਚੇ ਆਰਜ਼ੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਬਣ ਜਾਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ [1][2][3]ਜੋ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭਰਤੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਏ ਜਾਣੇ ਹਨ।[4]
ਟੈਂਪ ਕੀ ਹੈ ਤੇ ਟੈਂਪ ਦਾ ਰੁਝਾਨ
[ਸੋਧੋ]ਟੈਂਪਿੰਗ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਪੱਕੀ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਤਰਲਤਾ ਦਾ ਟੀਕਾ ਲਗਾਉਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਖੇਪ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਹਿਣ ਲਈ, ਟੈਂਪਿੰਗ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਸਥਾਈ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਭਰਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਮਿਆਦ ਲਈ ਜਾਂ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਭਰਤੀ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਟੈਂਪ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਕਰਮਚਾਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਕਲਾਇੰਟ ਕੰਪਨੀ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇੱਕ ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਸਟਾਫਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਪੇ ਰੋਲ 'ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਟੈਂਪਿੰਗ ਕਲਾਇੰਟ ਕੰਪਨੀ, ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਵਿਕਰੇਤਾ ਅਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਐਸੋਸੀਏਟ ਜਾਂ ਟੈਂਪ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਤਿਕੋਣੀ ਸਮਝੌਤਾ ਹੈ। ਟੈਂਪਿੰਗ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ 2 ਮਾਲੀਆ ਮਾਡਲਾਂ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਟੈਂਪਿੰਗ ਏਜੰਸੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਮਿਹਨਤਾਨੇ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 10-20% ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਤਨਖ਼ਾਹ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਰੱਖੇ ਗਏ ਹਰੇਕ ਕਰਮਚਾਰੀ ਲਈ ਪ੍ਰਤੀ ਮਹੀਨਾ ਇੱਕ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਫੀਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਅਸਥਾਈ ਕਰਮਚਾਰੀ ਗਾਹਕ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਅਸਥਾਈ ਏਜੰਸੀਆਂ ਤੋਂ ਤਨਖਾਹ ਅਤੇ ਲਾਭ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਯੂ.ਐੱਸ. ਬਿਊਰੋ ਆਫ਼ ਲੇਬਰ ਸਟੈਟਿਸਟਿਕਸ ਦੇ ਤਾਜ਼ਾ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ,ਅਸਥਾਈ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦਾ 11% ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਅਸਥਾਈ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਕਟ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ, ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ, ਜਾਂ ਰਣਨੀਤਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਵਾਲ ਸੇਂਟ ਜਰਨਲ ਲੇਖ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਉੱਚ-ਪੱਧਰ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰੀ ਯੂ.ਐਸ. ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ $2,500 ਉਜਰਤ ਤੱਕ ਦੀ ਮੰਗ ਪੁਗਾਉਣ ਤੇ ਮਜਬੂਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।[5]
ਟੈਂਪ ਏਜੰਸੀ ਕੀ ਹੈ
[ਸੋਧੋ]ਅੱਜ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਾਰੋਬਾਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਉੱਚ-ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਮੌਸਮੀ ਜਾਂ ਚੱਕਰੀ ਕੰਮ ਦੇ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮ ਹਨ, ਕੰਮ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਜਾਣਕਾਰ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਨੂੰ ਆਊਟਸੋਰਸ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸਥਾਈ ਏਜੰਸੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਟੈਂਪ ਏਜੈਂਸੀ ( temp agency) ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ , ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ, ਅਸਥਾਈ ਕਾਰਜ ਏਜੰਸੀਆਂ , ਕਾਰੋਬਾਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਿਆਂ 'ਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕੇਸ-ਦਰ-ਕੇਸ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਕਾਰੋਬਾਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲ-ਟਾਈਮ ਸਟਾਫ ਦੀ ਨਿਯੁਕਤੀ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਾਰੋਬਾਰ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਕਿਫਾਇਤੀ ਤਰੀਕਾ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸਿਹਤ ਦੇਖਭਾਲ, ਲੇਖਾਕਾਰੀ, ਤਕਨੀਕੀ ਨੌਕਰੀਆਂ, ਜਾਂ ਸਕੱਤਰੇਤ ਅਹੁਦਿਆਂ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੁਝ ਏਜੰਸੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਬਦਲਵੇਂ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਅਤੇ ਦਿਹਾੜੀਦਾਰ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗਿਗ ਕਾਮਾ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਅਕਾਰ
[ਸੋਧੋ]ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਯੋਗ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 40 ਕਰੋੜ ਵਿੱਚੋਂ 10% ਸੰਗਠਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹਨ ਤੇ 25 ਕਰੋੜ ਦੇ ਕਰੀਬ ਸ੍ਵੈਮਲਕੀਅਤ ਵਿੱਚ ਹਨ।ਬਾਕੀ ਬਚੇ 11 ਕਰੋੜ ਅਸੰਗਠਿਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਰਜ਼ੀ ਤੌਰ ਤੇ ਭਰਤੀ ਹਨ।[5]
ਇੰਡੀਅਨ ਸਟਾਫਿੰਗ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ
[ਸੋਧੋ]ਗਿਗ ਅਰਥਚਾਰੇ ਦੇ ਉਭਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਫਲੈਕਸੀ ਸਟਾਫਿੰਗ ਜਾਂ ਆਰਜ਼ੀ ਕਾਮਿਆਂ ਦੀ ਭਰਤੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਉਛਾਲ ਆਇਆ ਹੈ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਵਧਣ ਕਾਰਨ 2011 ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਸੰਗਠਨ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦੇ ਮੰਤਵ ਨਾਲ 2011 ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਸਟਾਫਿੰਗ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਆਈ। 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਟਾਫਿੰਗ ਕੰਪਨੀਆਂ ਇਸ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ।ਇਹ ਸੰਸਥਾ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਲੈਕਸੀ ( ਆਰਜ਼ੀ) ਕਾਮਿਆਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਇਹ ਸੰਸਥਾ ਸੰਸਾਰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ (World Employment Confedration) ਨਾਲ ਐਫੀਲੀਏਟਡ ਹੈ ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰੁਝਾਨ
[ਸੋਧੋ]ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਅਗਨੀਪਥ ਸਕੀਮ , ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀਆਂ ਵਿਚ ਪੱਕੇ ਦੀ ਥਾਂ ਠੇਕਾ ਆਧਾਰਿਤ ਅਤੇ ਆਰਜ਼ੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵਡੇਰੇ ਰੁਝਾਨ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ (ਪੱਕੀ ਭਰਤੀ ਵਾਲਾ) ਵਰਗ ਦੂਜੇ ਦੋਵੇਂ ਵਰਗਾਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕਿਤੇ ਵਧੀਆ ਤਨਖ਼ਾਹਾਂ ਹਾਸਲ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ (ਬਹੁਤੇ ਪੱਧਰਾਂ ਉਤੇ) ਇਹ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵਧੀਆ ਤਨਖ਼ਾਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ।
ਕੋਈ ਸਮਾਂ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲੇ ਉੱਦਮਾਂ ਦੀ ਆਦਰਸ਼ ਰੁਜ਼ਗਾਰਦਾਤਾ ਬਣ ਕੇ ਦਿਖਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਅਜਿਹੇ ਦਿਨ ਲੱਦ ਗਏ ਹਨ। ਵਿੱਤੀ ਦਬਾਵਾਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਹੋਰ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਜ਼ਾਹਿਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਕ ਹੈ ਅਸਾਮੀਆਂ ਨਾ ਭਰਨ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਜਿਹੜਾ (ਮਿਸਾਲ ਵਜੋਂ) ਡਾਕ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੂਜਾ ਰੁਝਾਨ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਮਾੜਾ ਹੈ ਜੋ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਤਨਖ਼ਾਹ ਨਾ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ; ਕਈ ਵਾਰ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਕਈ ਕਈ ਮਹੀਨੇ ਤਨਖ਼ਾਹ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀ। ਜੇ ਕੋਈ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਰੁਜ਼ਗਾਰਦਾਤਾ ਆਪਣੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਤਨਖ਼ਾਹ ਨਾ ਦਿੰਦਾ ਤਾਂ ਉਸ ਖਿ਼ਲਾਫ਼ ਮੁਕੱਦਮਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਜਦੋਂ ਸਰਕਾਰੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਵੱਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤਨਖ਼ਾਹਾਂ ਨਾ ਮਿਲਣ ਉਤੇ ਮੁਕੱਦਮਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸੀਨੀਅਰ ਅਫਸਰ ਜੱਜਾਂ ਅੱਗੇ ਇਹੋ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਪੈਸਾ ਮੁਹੱਈਆ ਨਹੀਂ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ। ਤਨਖ਼ਾਹ ਕਮਿਸ਼ਨਾਂ ਦਾ ਵੀ ਆਰਜ਼ੀ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੂੰ ਕੋਈ ਫ਼ਾਇਦਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।
ਦੋ ਕਾਰਕਾਂ ਉੱਚ ਲਾਗਤ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੇ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਭਰਤੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਾਸਾ ਵੱਟਣ ਦੇ ਰਾਹ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਮੁਲਕ ਵਿਚ ਮਹਿਜ਼ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਠੇਕਾ ਆਧਾਰਿਤ ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦੁੱਗਣੀ ਵਧ ਕੇ 24.30 ਕਰੋੜ ਤੱਕ ਪੁੱਜ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕੁੱਲ ਸਰਕਾਰੀ ਨੌਕਰੀਆਂ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। [6]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "India – Temporary workers will make up 10% of the total workforce in 10 years". www2.staffingindustry.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Archived from the original on 2023-01-21. Retrieved 2023-01-21.
- ↑ BRAND (2019-04-17). "Need to Institutionalize Temporary Staffing". www.thecitizen.in (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2023-01-21.
- ↑ "India to have 10% temporary workforce by 2025 - Indian Staffing Federation Indian Staffing Federation". www.indianstaffingfederation.org (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Archived from the original on 2023-01-21. Retrieved 2023-01-21.
- ↑ "India: a temporary workforce hotspot". Deccan Herald (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2019-03-11. Retrieved 2023-01-21.
- ↑ 5.0 5.1 "Whatishumanresource.com - Temping - What is tempting the Indian Companies to temp?". www.whatishumanresource.com. Retrieved 2023-01-21.
- ↑ Service, Tribune News (20 July 2022). "ਪੱਕੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੀ 'ਪੱਕੀ' ਸਮੱਸਿਆ". Tribuneindia News Service. Retrieved 2023-01-26.