ਜ਼ੈਨਾਬ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗਮ
| ਜ਼ੈਨਾਬ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗਮ | |
|---|---|
| ਤਿਮੁਰਿਦ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਫਰਗਨਾ ਘਾਟੀ ਦੀ ਰਾਣੀ ਪਤਨੀ ਕਾਬੁਲ ਦੀ ਰਾਣੀ ਪਤਨੀ | |
| ਮੌਤ | ਅੰ. 1506–07 |
| ਜੀਵਨ-ਸਾਥੀ | |
| ਘਰਾਣਾ | ਤਿਮੁਰਿਦ (ਜਨਮ ਤੋਂ) |
| ਪਿਤਾ | ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਮਿਰਜ਼ਾ |
| ਮਾਤਾ | ਖਾਨਜ਼ਾਦਾ ਬੇਗਮ |
| ਧਰਮ | ਇਸਲਾਮ |
ਜ਼ੈਨਾਬ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗਮ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਬਾਬਰ ਦੀ ਦੂਸਰੀ ਪਤਨੀ ਵਜੋਂ ਫਰਗਨਾ ਘਾਟੀ ਅਤੇ ਕਾਬੁਲ ਦੀ ਰਾਣੀ ਪਤਨੀ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੀਆਂ ਦੋ ਹੋਰ ਪਤਨੀਆਂ ਆਇਸ਼ਾ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗਮ ਅਤੇ ਮਸੂਮਾ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗਮ ਵਾਂਗ ਬਾਬਰ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਸੀ।[1]
ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਮੁਗਲ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਮ ਪ੍ਰਥਾ ਬਣ ਗਈ, ਜਿਸਦਾ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੁਮਾਯੂੰ, ਦੂਜਾ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ, ਜੋ 1530 ਵਿੱਚ ਬਾਬਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਸੀ, ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।[2]
ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਵੰਸ਼
[ਸੋਧੋ]ਜ਼ੈਨਾਬ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗਮ ਦਾ ਜਨਮ ਤੈਮੂਰਦੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਧੀ ਸੀ, ਜੋ ਬਾਬਰ ਦਾ ਚਾਚਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਮੀਰ ਬੁਜ਼ੁਰਗ ਦੀ ਪੋਤੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਖਾਨਜ਼ਾਦਾ ਬੇਗਮ ਦੇ ਭਰਾ ਦੀ ਧੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਬੂ ਸਈਦ ਮਿਰਜ਼ਾ, ਤੈਮੂਰੀਦ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ।
ਜ਼ੈਨਾਬ ਦੇ ਚਾਚਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫਰਗ਼ਾਨਾ ਘਾਟੀ ਦਾ ਸ਼ਾਸਕ ਉਮਰ ਸ਼ੇਖ ਮਿਰਜ਼ਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਸਹੁਰਾ ਵੀ ਬਣ ਗਿਆ ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸਦੇ ਪਹਿਲੇ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪਤੀ, ਬਾਬਰ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ, ਖਾਨਜ਼ਾਦਾ ਬੇਗਮ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਏਕ ਬੇਗਮ, ਜੋ ਬਾਬਰ ਦੇ ਭਰਾ ਜਹਾਂਗੀਰ ਮਿਰਜ਼ਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀ ਗਈ ਸੀ, ਉਸਦੀ ਭਰਜਾਈ ਬਣੀ।
ਵਿਆਹ
[ਸੋਧੋ]ਬਾਬਰ ਨੇ 1504 ਵਿੱਚ ਕਾਬੁਲ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਪਸੰਦੀਦਾ ਪਤਨੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਮਾਣ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਬਾਬਰ ਦਾ ਪਿਆਰ ਜਿੱਤਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਦਾ ਸਾਲ ਵੀ ਠੀਕ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਸੀ।[3]
ਬਾਬਰ ਨੇ ਸੁਲਤਾਨ ਮਹਿਮੂਦ ਮਿਰਜ਼ਾ ਦੇ ਖਾਨਜ਼ਾਦਾ ਬੇਗਮ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਜੋ ਤਿਰਮਿਜ਼ ਦੇ ਮੀਰ ਦੀ ਧੀ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮਰਹੂਮ ਪਤਨੀ ਦੀ ਭਤੀਜੀ ਖੰਡਜ਼ਾ ਬੇਗਮ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਜਿਸ ਦੁਆਰਾ ਉਸਨੇ ਪੰਜ ਧੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਜਨਮ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਬਾਬਰ ਦੀ ਆਪਣੇ ਚਾਚੇ ਲਈ ਨਫ਼ਰਤ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਈ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਜ਼ੈਨਾਬ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਝਿਜਕ ਗਿਆ। ਇਹ ਬਾਬਰ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਬੇਨਤੀਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੀ ਕਿ ਉਸਨੇ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰ ਲਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਇਸ ਵਿਆਹ ਲਈ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੀਆਂ "ਚੰਗੀਆਂ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ਾਂ" ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ।[4][5] ਬਾਬਰ ਉਸ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਹ "ਬਹੁਤ ਜਮਾਂਦਰੂ ਨਹੀਂ ਸੀ"।[4]
ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਹਾਲਾਂਕਿ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜ਼ੈਨਾਬ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗਮ ਬਾਬਰ ਦੇ ਹਰਮ (ਉਸ ਦੇ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਕਾਰਨ) ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਔਰਤ ਸੀ, ਜਿਸ ਕੋਲ ਇਸਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਸੀ ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਪਸੰਦੀਦਾ ਪਤਨੀ ਨਹੀਂ ਸੀ।[6]
ਮੌਤ
[ਸੋਧੋ]ਜ਼ੈਨਾਬ ਸੁਲਤਾਨ ਬੇਗਮ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਦੋ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਸਾਲ ਬਾਅਦ, ਭਾਵ 1506 ਜਾਂ 1507 ਵਿੱਚ ਬੇਔਲਾਦ ਮਰ ਗਈ।[7] ਸਮਕਾਲੀ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਲਿਖਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਚੇਚਕ ਨਾਲ ਹੋਈ ਸੀ।[8]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000013-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000014-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000015-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ 4.0 4.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000016-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000017-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000018-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000019-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001A-QINU`"'</ref>" does not exist.
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.