ਸਾਵਿਤਰੀ ਸਾਹਨੀ
ਸਾਵਿਤਰੀ ਸਾਹਨੀ (19 ਸਤੰਬਰ 1902 – 26 ਅਪ੍ਰੈਲ 1985), ਜਨਮੀ ਸਾਵਿਤਰੀ ਸੂਰੀ, 1949 ਤੋਂ 1969 ਤੱਕ ਬੀਰਬਲ ਸਾਹਨੀ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਪਾਲੀਓਸਾਇੰਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ।
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਸਾਵਿਤਰੀ ਸੂਰੀ ਦਾ ਜਨਮ 1902 ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਇੰਸਪੈਕਟਰ ਰਾਏ ਬਹਾਦਰ ਸੁੰਦਰ ਦਾਸ ਸੂਰੀ ਦੀ ਧੀ ਸੀ।[1][2][3] ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਰੁਚੀ ਰਾਮ ਸਾਹਨੀ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਸਾਥੀ ਸਨ।[4]
ਕਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਸਾਹਨੀ ਆਪਣੇ ਬਨਸਪਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪਤੀ ਨਾਲ ਹਿਮਾਲਿਆ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀਆਂ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਇਕੱਠੀਆਂ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ। 1949 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਅਚਾਨਕ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਲਖਨਊ ਵਿਖੇ ਨਵੇਂ ਬੀਰਬਲ ਸਾਹਨੀ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਪੈਲੀਓਸਾਇੰਸਜ਼ ਦੀ ਮੁਖੀ ਬਣ ਗਈ,[5] ਅਤੇ 1969 ਤੱਕ ਵੀਹ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣੀ ਰਹੀ[6] ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਾਲੀਓਬੋਟੈਨੀਕਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵੀ ਸੀ।[1] ਉਹ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸਿਜ਼ ਦੀ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ।[7]
ਸਾਵਿਤਰੀ ਸਾਹਨੀ ਨੂੰ ਵਿਗਿਆਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ 1969 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[6][8]
ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਸਾਵਿਤਰੀ ਸੂਰੀ ਨੇ 1920 ਵਿੱਚ ਪਾਲੀਬੋਟੈਨਿਸਟ ਬੀਰਬਲ ਸਾਹਨੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ[3][9] 1949 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਸਾਹਨੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਉਹ ਵਿਧਵਾ ਹੋ ਗਈ ਸੀ,[10][11] ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਿਰਫ਼ ਚਿੱਟਾ ਰੇਸ਼ਮ ਪਹਿਨਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਵਿਧਵਾਪਣ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸੀ।[3]
ਸਾਵਿਤਰੀ ਸਾਹਨੀ ਦੀ ਮੌਤ 1985 ਵਿੱਚ 82 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਲਖਨਊ ਵਿਖੇ ਹੋਈ।[6] ਉਸਦਾ ਘਰ, ਅਮਰੀਕੀ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਵਾਲਟਰ ਬਰਲੇ ਗ੍ਰਿਫਿਨ ਦੁਆਰਾ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ,[12] ਇੱਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਬਣ ਗਿਆ; ਉਸਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਲਖਨਊ ਵਿੱਚ ਬੀਰਬਲ-ਸਾਵਿਤਰੀ ਸਾਹਨੀ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਇੱਕ ਲੈਕਚਰ ਲੜੀ, ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਲਈ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪਾਂ, ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਲਈ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਲਈ ਫੰਡ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ।[1][13]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 Chattopadhyay, Anjana (2018). Women Scientists in India: Lives, Struggles & Achievements (PDF) (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). National Book Trust, India. ISBN 978-81-237-8144-0. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name ":0" defined multiple times with different content - ↑ "Sahni, Birbal (1891-1949)". International Organisation of Palaeobotany (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2020-10-17.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Shakti M. Gupta (1978). Birbal Sahni. pp. 64–67.
- ↑ Sheikh, Majid (2018-09-16). "Harking Back: Old maps tell us stories of past and also a way forward". DAWN.COM (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-10-17.
- ↑ "Mrs. Savitri Sahni". Birbal Sahni Institute of Palaeosciences. Retrieved 2020-10-17.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 Sharma, Chhaya (December 1985). "Madam Savitri Sahni (1902–1985)". Grana (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 24 (3): 137–138. doi:10.1080/00173138509431000. ISSN 0017-3134. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name ":2" defined multiple times with different content - ↑ Proceedings Of The National Academy Of Sciences. 1957. p. 430 – via Internet Archive.
- ↑ Johri, Brij Mohan; Bhattacharyya, Bharati (2006-06-06). History of Biological Science (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Allied Publishers. p. 221. ISBN 9798177649825.
- ↑ Sahni, Ruchi Ram, 1863-1948 (2017). A memoir of pre-partition Punjab : Ruchi Ram Sahni, 1863-1948. Burra, Neera, 1951- (First ed.). New Delhi. ISBN 978-0-19-947400-4. OCLC 966908405.
{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link) - ↑ Raman, C. V.; Ranjan, Shri; Iyengar, M. O. P.; Rao, A. R.; Sadasivan, T. S. (1949). "OBITUARY: PROFESSOR BIRBAL SAHNI, M.A., D.Sc., Sc.D., F.R.S. 1891-1949". Current Science. 18 (5): 158–165. ISSN 0011-3891. JSTOR 24212139.
- ↑ Chowdhury, H. P. (26 April 1949). "Indian Pioneer in Palaeobotany". The Bombay Chronicle. p. 6. Retrieved October 17, 2020 – via Internet Archive.
- ↑ Birbal and Savitri Sahni Residence, 1937 architectural drawings by Walter Burley Griffin, in the Ryerson and Burnham Archives, Art Institute of Chicago.
- ↑ Chandra, Anil (1990). "Excerpts from the Will of the Late (Mrs.) Savitri Sahni (1902-1985)". Memoirs of the California Academy of Sciences. 17: 3–4 – via Internet Archive.