ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਐਨਾ ਐਟਕਿੰਜ਼

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਐਨਾ ਐਟਕਿੰਜ਼ ਦੀ ਤਸਵੀਰ, 1861

ਐਨਾ ਐਟਕਿੰਜ਼ (16 ਮਾਰਚ 1799 – 9 ਜੂਨ 1871[1]) ਇੱਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਪੌਦਾ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਤੇ ਫੋਟੋਗਰਾਫ਼ਰ ਸੀ। ਅਕਸਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫੋਟੋਗਰਾਫ਼ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਾਲੀ ਪੁਸਤਕ ਛਾਪਣ ਵਾਲੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ।[2][3][4] ਕੁਝ ਸਰੋਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਫੋਟੋਗਰਾਫ਼ ਖਿੱਚਣ ਵਾਲੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਸੀ।[3][4][5][6]

ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ

[ਸੋਧੋ]

ਐਟਕਿੰਜ਼ ਦਾ ਜਨਮ 1799 ਵਿੱਚ ਟੋਨਬਰਿ, ਕੈਂਟ, ਯੂ।ਕੇ। ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ।[1] ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਹੈਸਟਰ ਐਨੀ ਚਿਲਡਰਨ ਬੱਚੀ ਜੰਮਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਠੀਕ ਨਹੀਂ ਹੋਈ ਅਤੇ 1800 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[5] ਐਨਾ ਆਪਣਾ ਪਿਤਾ ਜੌਨ ਜਾਰਜ ਚਿਲਡਰਨ ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੋ ਗਈ।[7] ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਔਰਤ ਹੁੰਦੇ ਹੋਏ ਵੀ ਐਨਾ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਵਿਲੱਖਣ ਰਹੀ।[8] ਇਸ ਦੀਆਂ ਖੁਣੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਿੱਪੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਲਮਾਰਕ ਦੀ ਪੁਸਤਕ Genera of Shells ਦੇ ਅਨੁਵਾਦ ਸਮੇਂ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸਮਝਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ।[8][9] 1825 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਲੰਡਨ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇੱਕ ਵਪਾਰੀ ਜੌਹਨ ਪਲੀ ਅਟਕਿੰਜ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਸੇਨਨਯੈਕਸ, ਕੈਂਟ ਦੇ ਐਟਕਿੰਜ ਪਰਿਵਾਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਹਾਲਸਟੇਡ ਪਲੇਸ ਚਲੇ[8] ਗਏ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਈ ਬੱਚੇ ਨਹੀਂ ਸਨ[10] ਐਟਕਿੰਜ ਨੇ ਬੌਟਨੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਦਿਲਚਸਪੀਆਂ ਦਾ ਪਿੱਛਾ ਕੀਤਾ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਸੁੱਕੀਆਂ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ। ਇਹ ਸੰਭਵ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋਕਾਰਡ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ[8]।1839 ਵਿੱਚ ਉਹ ਲੰਡਨ ਬੋਟੈਨੀਕਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ।[11]

ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ

[ਸੋਧੋ]

ਅੰਟਾ ਐਟਕਿੰਜ ਨੇ ਟੈੱਲਬੋਟ ਤੋਂ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਦੋ ਖੋਜਾਂ ਬਾਰੇ ਸਿੱਖਿਆ:"ਫੋਟੋੋਜਨਿਕ ਡਰਾਇੰਗ" ਤਕਨੀਕ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਆਬਜੈਕਟ ਪ੍ਰਕਾਸ਼-ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਕਾਗਜ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਸੂਰਜ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਹੈ) ਅਤੇ ਕੈਲੋਟਾਈਪ।[12][13] 1841 ਤਕ ਐਟਕਿੰਜ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕੈਮਰੇ ਤਕ ਪਹੁੰਚ ਹੋਈ ਸੀ।[8] ਕੁਝ ਸ੍ਰੋਤਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਐਟਕਿੰਜ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਸੀ।ਹੋਰ ਸਰੋਤਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਂਸਟੈਨਸ ਫਾਕਸ ਟੈੱਲਬੋਟ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਹੈ।[3][4][5][6][14] ਐਨਾ ਐਟਕਿੰਜ ਦੁਆਰਾ ਕੋਈ ਕੈਮਰੇ ਆਧਾਰਿਤ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ।[3][4][5][6][14] ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕਾਨਸਟੈਨਸ ਤਾਲਬੋਟ[15] ਦੁਆਰਾ ਕੋਈ ਵੀ ਫੋਟੋਆਂ ਬਚੀਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਦਾ ਹੱਲ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ।

ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਲਗਾ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ: ਸਿਆਨੋਟਾਈਪ ਪ੍ਰਭਾਵ

[ਸੋਧੋ]
A

ਐਟਕਿੰਜ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਦੋਸਤ ਸਰ ਜੌਹਨ ਹਦਰਸਲ ਨੇ 1842 ਵਿੱਚ ਸਲਾਈਨੋਟਿਪ ਫ਼ੋਟੋਗ੍ਰਾਫ਼ਿਕ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਆ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ।[1] ਇੱਕ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਐਟਕਿੰਜ ਨੇ ਸਲਾਈਨਟਿਪ ਪੇਪਰ ਬਣਾ ਕੇ ਐਲਗੀ (ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ, ਸੀਵੈਡ) ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ[1] ਜੋ ਕਿ ਅਣਪੁੱਛੇ ਸੁੱਕ-ਐਲਗੀ ਮੂਲ ਨੂੰ ਸਿੱਧੇ ਸਾਈਨੋਟਿਪ ਪੇਪਰ 'ਤੇ ਰੱਖ ਕੇ "ਛਪਾਈ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਸੀ"। ਐਟਕਿੰਜ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਐਲਗੀ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਸ਼ਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਫੋਟੋਕਾਰਡ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ: ਅਕਤੂਬਰ 1843 ਵਿੱਚ ਸਾਈਨੋਟਾਈਪਸ ਇਮਪ੍ਰੇਸਨਜ਼।

Detail of title page of Photographs of British Algae: Cyanotype Impressions

ਹਾਲਾਂਕਿ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ, ਕੁਝ ਸੀਮਿਤ ਕਾਪੀਆਂ ਅਤੇ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਟੈਕਸਟ ਨਾਲ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਐਲਗੀ ਦੇ ਫੋਟੋ: ਸਿਆਨੋਟਾਈਪ ਇਮਪ੍ਰੇਸਨਸ ਨੂੰ ਫੋਟੋ ਸੰਬੰਧੀ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨਾਲ ਦਰਸਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ[2][3][4][16] ਅੱਠ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ, ਜੂਨ 1844 ਵਿਚ, ਵਿਲੀਅਮ ਹੈਨਰੀ ਫਾਕਸ ਟੈੱਲਬੋਟ ਦੀ 'ਦਿ ਪੈਨਸਿਲ ਆਫ਼ ਨੇਚਰ' ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਛੁੱਟੀ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਹ ਕਿਤਾਬ "ਵਪਾਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਤਸਵੀਰ-ਕ੍ਰਮਬੱਧ ਕਿਤਾਬ ਸੀ" ਜਾਂ "ਪਹਿਲੀ ਛਪਾਈ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਪੁਸਤਕਾ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸਨ[17] ਐਟਕੀਨਜ਼ ਨੇ ਬਰਤਾਨੀਆ ਐਲਗੀ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ ਤਿੰਨ ਖੰਡਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕੀਤਾ: 1843 ਅਤੇ 1853 ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਆਨੋਟੈਪ ਇਪ੍ਰੈਂਸ਼ਨਸ।ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ, ਸਿਰਫ 17 ਕਾਪੀਆਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ।ਕਾਪੀਆਂ ਹੁਣ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਦੂਜੀਆਂ ਵਿੱਚ:

ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, ਲੰਡਨ, ਜੋ ਇਸਦੀ ਕਾਪੀ ਦੇ 429 ਸਫ਼ਿਆਂ ਦੀ ਸਕੈਨ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਾਧੂ ਪਲੇਟ ਹਨ) ਆਨਲਾਈਨ ਉਸਨੇ 1843 ਅਤੇ 1853 ਦੇ[18] ਦਰਮਿਆਨ ਜੇ.ਈ. ਗਰੇ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਵਲੋਂ ਇਹ ਵਾਲੀਅਮ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ। 1 ਕੈਲਵਿੰਗਓਵ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀ ਐਂਡ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ, ਗਲਾਸਗੋ, ਸਕੌਟਲੈਂਡ।[19] 2 ਮੇਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਆਫ ਆਰਟ, ਨਿਊਯਾਰਕ।[19] 3 ਨਿਊਯਾਰਕ ਪਬਲਿਕ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਦੀ ਕਾਪੀ ਦੇ 285 ਪੰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਆਨਲਾਈਨ।[20] 4 ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ, ਲੰਡਨ, ਜਿਸ ਦੀ ਨਕਲ 403 ਪੰਨਿਆਂ ਅਤੇ 389 ਪਲੇਟਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਨੂੰ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਇਕਮਾਤਰ ਮੌਜੂਦਾ ਕਾਪੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਐਟਕਿੰਜ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[21][22]

ਕਿਤਾਬ ਸੂਚੀ

[ਸੋਧੋ]
  • ਕਰਨਲ। ਇੱਕ ਫੈਸ਼ਨਪ੍ਰਸਤ ਜੀਵਨ ਦੀ ਕਥਾ। (The Colonel। A story of fashionable life।) (1853)
  • Murder will out। A story of real life (1859)

ਪ੍ਰਚੱਲਿਤ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ

[ਸੋਧੋ]

16 ਮਾਰਚ 2015 ਨੂੰ ਐਨਾ ਦੇ 216ਵੇਂ ਜਨਮ ਦਿਨ ਉੱਤੇ ਗੂਗਲ ਦੁਆਰਾ ਮੁੱਖ ਸਫ਼ੇ ਉੱਤੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਨੀਲੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ।[23]

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 "Art encyclopedia. The concise Grove dictionary of art. Anna Atkins". Oxford University Press. 2002. Retrieved 11 August 2009.
  2. 2.0 2.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000033-QINU`"'</ref>" does not exist.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000034-QINU`"'</ref>" does not exist.
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 New York Public Library (23 October 1999 – 19 February 2000). "Seeing is believing. 700 years of scientific and medical illustration. Photography. Cyanotype photograph. Anna Atkins (1799–1871)". Archived from the original on 13 ਜੁਲਾਈ 2021. Retrieved 11 August 2009. {{cite news}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000036-QINU`"'</ref>" does not exist.
  6. 6.0 6.1 6.2 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000037-QINU`"'</ref>" does not exist.
  7. Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000038-QINU`"'</ref>" does not exist.
  8. 8.0 8.1 8.2 8.3 8.4 Halstead Parish Council. "Parish history: Anna Atkins". Retrieved 11 August 2009.
  9. "Historic figures. Anna Atkins (1799–1871)". BBC. Archived from the original on 22 ਦਸੰਬਰ 2005. Retrieved 11 August 2009. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  10. "John Pelly Atkins". Legacies of British Slave-Ownership. University College London. Retrieved 16 March 2015.
  11. Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000003C-QINU`"'</ref>" does not exist.
  12. "Ocean flowers: Anna Atkins's cyanotypes of British algae". New York Public Library Digital Gallery. Retrieved 11 August 2009.
  13. Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000003E-QINU`"'</ref>" does not exist.
  14. 14.0 14.1 Cumming, Laura (10 March 2002). "Things aren't what they seem. The V&A's exhibition of its vast photo archive shows how the camera can transform even the humblest object". The Observer. Retrieved 13 August 2009.
  15. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Smith
  16. Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000040-QINU`"'</ref>" does not exist.
  17. Glasgow University Library, Special Collections Department (ਫ਼ਰਵਰੀ 2007). "Book of the month. William Henry Fox Talbot. The Pencil of Nature". Archived from the original on 11 June 2011. Retrieved 11 August 2009. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  18. "Catalogue of photographically illustrated books. Atkins, Anna. Photographs of British algae. Cyanotype impressions.". British Library. Retrieved 11 August 2009.
  19. 19.0 19.1 "Works of art. Photographs. Photographs of British Algae: Cyanotype Impressions". Metropolitan Museum of Art. Retrieved 11 August 2009.
  20. "Catalog entry for Photographs of British Algae: Cyanotype Impressions". New York Public Library. Retrieved 11 August 2009.
  21. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Christies
  22. "Still life". Royal Society. Retrieved 11 August 2009.
  23. "Anna Atkins: Google Doodle celebrates 216th birthday of botanist who produced first photographic book". The Independent. London: Independent Digital News and Media Ltd. 16 March 2015. Retrieved 16 March 2015.
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

[ਸੋਧੋ]