ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਬੇਗਮ
ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਬੇਗਮ | |
|---|---|
 ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਬੇਗਮ | |
| ਜਨਮ | 1892 ਭਾਰਤ |
| ਮੌਤ | 1983 ਭਾਰਤ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਅਭਿਨੇਤਰੀ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਪਟਕਥਾ ਲੇਖਕ, ਨਿਰਮਾਤਾ |
ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਬੇਗਮ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ, ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਅਤੇ ਪਟਕਥਾਲੇਖਕ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਫ਼ਿਲਮ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1] ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਉਹ ਕਈ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਲਿਖਣ, ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਕਰਣ ਲੱਗੀ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੇ ਪ੍ਰੋਡਕਸ਼ਨ ਹਾਉਸ, ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਫ਼ਿਲਮਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ 1926 ਵਿੱਚ ਬੁਲਬੁਲ-ਏ-ਪੇਰਿਸਤਾਨ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।[2] ਉਹ 1892 ਤੋਂ 1983 ਜਿੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਮਾਂ ਸੀ।
ਪਰਿਵਾਰ
[ਸੋਧੋ]ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਬੇਗਮ ਦਾ ਜਨਮ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉਰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਰਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਬੇਗਮ ਦਾ ਸਚਿਨ ਰਾਜ ਦੇ ਨਵਾਬ ਸਿਦੀ ਇਬਰਾਹਿਮ ਮੋਹੰਮਦ ਯਕੂਤ ਖਾਨ ਤੀਜੇ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਹੋਇਆ ਸੀ [3] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਵਾਬ ਅਤੇ ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਬਾਈ ਦੇ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਵਿਆਹ ਜਾਂ ਸੰਧੀ ਦਾ, ਜਾਂ ਨਵਾਬ ਦੇ ਵੱਲੋਂ ਉਸਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮੰਨਣ ਦਾ ਕੋਈ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਇਹ ਮੁਸਲਮਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਕਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪਿਤ੍ਰਤਵ ਲਈ ਇੱਕ ਸ਼ਰਤ ਹੈ। ਉਹ ਮੂਕ ਸੁਪਰਸਟਾਰ ਜੁਬੈਦਾ, ਸੁਲਤਾਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਜਾਦੀ ਦੀ ਮਾਂ ਸੀ। ਉਹ ਹੁਮਾਯੂੰ ਧਨਰਾਜਗੀਰ ਅਤੇ ਦੁਬੇਰੇਸ਼ਵਰ ਧਨਰਾਜਗੀਰ, ਅਤੇ ਜੁਬੇਦਾ ਅਤੇ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨਰਸਿੰਹੁਰ ਧਨਰਾਜਗੀਰ ਦੇ ਬੇਟੇ ਅਤੇ ਧੀ ਅਤੇ ਸੁਲਤਾਨਾ ਅਤੇ ਕਰਾਚੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਪਾਰੀ ਸੇਠ ਰਜਾਕ ਦੀ ਧੀ ਜਾਮਿਲਾ ਰਜਾਕ ਦੀ ਦਾਦੀ ਵੀ ਸੀ।
ਕੈਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਉਸਨੇ ਉਰਦੂ ਰੰਗ ਮੰਚ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਕੈਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਅਰਦੀਸ਼ਰ ਈਰਾਨੀ ਦੀ ਮੂਕ ਫਿਲਮ ਵੀਰ ਅਭਿਮਨਿਊ (1922) ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ। ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਲਈ ਨਾਟਕਾਂ ਅਤੇ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਖੇਡਣਾ ਆਮ ਗੱਲ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮਹਿਲਾ ਸੁਪਰਸਟਾਰ ਬਣ ਗਈ। ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਬੇਗਮ ਦਾ ਰੰਗ ਗੋਰਾ ਸੀ ਅਤੇ ਗੂੜ ਮੇਕ-ਅਪ ਕਰਦੀ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਸਕਰੀਨ ਤੇ ਸੇਪਿਆ/ ਕਾਲੇ ਅਤੇ ਸਫੇਦ ਛਵੀਆਂ ਨੂੰ ਜਚਦੇ ਸਨ। ਬਹੁਤੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਨਾਇਕਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਇਕਾਵਾਂ ਦੇ ਲਈ ਵੀ ਵਿੱਗਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਸੀ।
1926 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਫ਼ਿਲਮਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1928 ਵਿੱਚ ਵਿਕਟੋਰਿਆ- ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਫ਼ਿਲਮਸ ਦੀ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣਿਆ ਜਾਣ ਲਗਾ। ਉਹ ਫੰਤਾਸੀ ਸਿਨੇਮਾ ਲਈ ਇੱਕ ਆਗੂ ਬਣ ਗਈ,ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਲਈ ਨਕਲੀ ਫੋਟੋਗਰਾਫੀ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਕੋਹਿਨੂਰ ਸਟੂਡੀਓਜ ਅਤੇ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਸਟੂਡੀਓਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਕਟਰੈਸ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਫ਼ਿਲਮਸ ਪਰ ਆਪਣੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੇਖਣੀ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ, ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਅਦਾਕਾਰੀ ਸਭ ਕਰਦੀ ਸੀ।
ਬੇਗਮ ਆਪਣੀ 1926 ਦੀ ਬੁਲਬੁਲ-ਏ-ਪੇਰਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਬਣ ਗਈ ਸੀ।[4] ਪਰ ਹੁਣ ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਦਾ ਕੋਈ ਵੀ ਗਿਆਤ ਪ੍ਰਿੰਟ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਉੱਚ ਬਜਟ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ਨੂੰ ਫੰਤਾਸੀ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।ਜੇਕਰ ਸੱਚ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਫ਼ਿਲਮ ਬੇਗਮ ਨੂੰ ਫੰਤਾਸੀ ਸਿਨੇਮੇ ਦੇ ਜਾਰਜ ਮੇਲੀਜ ਵਰਗੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਨੇ 1938 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਆਖਰੀ ਫਿਲਮ ਦੁਨੀਆ ਕੀ ਹੈ ? ਤੱਕ ਕੋਹਿਨੂਰ ਸਟੂਡੀਓਜ ਅਤੇ ਇੰਪੀਰੀਅਲ ਸਟੂਡੀਓਜ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਅੰਤਲੀ 1929 ਵਿੱਚ, ਭਾਗ੍ਯ ਦੀ ਦੇਵੀ ਸੀ।
ਵਿਰਾਸਤ
[ਸੋਧੋ]1983 ਵਿੱਚ ਇਕਾਨਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[5] ਉਸ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਉਸ ਦੀ ਧੀ ਜ਼ੁਬੈਦਾ ਨੇ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਇਆ, ਜਿਸਨੂੰ ਇੱਕ ਮੂਕ ਫਿਲਮ ਸਟਾਰ ਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਟਾਕੀ, ਆਲਮ ਆਰਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
ਹਵਾਲਾ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Rajadhyaksha, Ashish; Willemen, Paul, eds. (1999). Encyclopedia of Indian Cinema (2 ed.). New York: Routledge. pp. 95. ISBN 1579581463.
- ↑ "Bollywood's unforgettable women - Times of India". Retrieved 2016-03-31.
- ↑ "Sachin Princely State (9 gun salute)". Archived from the original on 2017-04-23. Retrieved 2017-04-07.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "100 Years of Indian Cinema: The first women directors". Archived from the original on 2016-03-12. Retrieved 2016-03-04.
- ↑ "Wikipedia". Retrieved 2016-03-31.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
[ਸੋਧੋ]
साँचा:Commonscat inline- ਫ਼ਾਤਿਮਾ ਬੇਗਮ, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਮੂਵੀ ਡੈਟਾਬੇਸ 'ਤੇ
