ਅਟੂਰ ਕਿਲਾ
| Attur Fort | |
|---|---|
| Attur, Tamil Nadu, India | |
| |
| Attur Fort | |
| ਕਿਸਮ | Forts |
| ਸਥਾਨ ਵਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| Controlled by | Department of Archaeology |
| ਸਥਾਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ | |
| Built | 17th century |
| Built by | Gatti Mudaliars |
ਅਟੂਰ ਕਿਲ੍ਹਾ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਸਲੇਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅਟੂਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਿਲ੍ਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਿਲ੍ਹਾ ਵਸ਼ਿਟਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, 56 km (35 mi) ਸਲੇਮ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੈ। ਕਿਲ੍ਹਾ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਲਕਸ਼ਮਣ ਨਾਇਕਨ ਕਹੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮਦੁਰਾਈ ਨਾਇਕਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਪਲਾਯੱਕਰ ਦੇ ਸਰਦਾਰ ਗੱਟੀ ਮੁਦਲੀਆਰ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਉੱਤੇ ਹੈਦਰ ਅਲੀ, ਟੀਪੂ ਸੁਲਤਾਨ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਵੀ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਇਹ ਟੀਪੂ ਸੁਲਤਾਨ ਸੀ, ਇਸਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਨਾਲ ਹੱਥ ਬਦਲ ਲਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀਰੰਗਪਟਨਮ ਦੀ ਸੰਧੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਇਸ ਸਮੇਤ ਪੰਜ ਕਿਲੇ ਮਿਲੇ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੁਆਰਾ 1854 ਤੱਕ ਇੱਕ ਗੜੀ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਲ੍ਹਾ ਚਾਲੂ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਕਿਲ੍ਹਾ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਧੀਨ ਹੈ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਪੁਆਇੰਟ, ਦੋ ਮਹਿਲ, ਇੱਕ ਦਰਬਾਰ, ਤਿੰਨ ਖਜ਼ਾਨੇ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਮੰਦਰ ਹਨ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਮਦੁਰਾਈ ਨਾਇਕਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਪਲਾਯਾਕਰਾਰਸਰਦਾਰ <a href="./ਗੱਟੀ_ਮੁਦਾਲਿਸ" rel="mw:WikiLink" data-linkid="104" data-cx="{"adapted":false,"sourceTitle":{"title":"Gatti Mudalis","pageprops":{"wikibase_item":"Q12977382"},"pagelanguage":"en"},"targetFrom":"mt"}" class="cx-link" id="mwHw" title="ਗੱਟੀ ਮੁਦਾਲਿਸ">ਗੱਟੀ ਮੁਦਲੀਆਰ ਰਾਜਵੰਸ਼</a> ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। [1] ਅਟੂਰ ਕਿਲ੍ਹਾ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ <a href="./ਮੈਸੂਰ_ਦਾ_ਰਾਜ" rel="mw:WikiLink" data-linkid="107" data-cx="{"adapted":true,"sourceTitle":{"title":"Kingdom of Mysore","thumbnail":{"source":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Flag_of_Kingdom_of_Mysore.svg/80px-Flag_of_Kingdom_of_Mysore.svg.png","width":80,"height":53},"description":"Monarchy[permanent dead link] in India (1399–1947)","pageprops":{"wikibase_item":"Q266923"},"pagelanguage":"en"},"targetTitle":{"title":"ਮੈਸੂਰ ਦਾ ਰਾਜ","pageprops":{"wikibase_item":"Q266923"},"pagelanguage":"pa"},"targetFrom":"link"}" class="mw-redirect cx-link" id="mwIw" title="ਮੈਸੂਰ ਦਾ ਰਾਜ">ਮੈਸੂਰ ਕਿੰਗਡਮ</a> ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਜਦੋਂ <a href="./ਮੈਸੂਰ_ਦਾ_ਰਾਜ" rel="mw:WikiLink" data-linkid="108" data-cx="{"adapted":true,"sourceTitle":{"title":"Kingdom of Mysore","thumbnail":{"source":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Flag_of_Kingdom_of_Mysore.svg/80px-Flag_of_Kingdom_of_Mysore.svg.png","width":80,"height":53},"description":"Monarchy[permanent dead link] in India (1399–1947)","pageprops":{"wikibase_item":"Q266923"},"pagelanguage":"en"},"targetTitle":{"title":"ਮੈਸੂਰ ਦਾ ਰਾਜ","pageprops":{"wikibase_item":"Q266923"},"pagelanguage":"pa"},"targetFrom":"link"}" class="mw-redirect cx-link" id="mwJA" title="ਮੈਸੂਰ ਦਾ ਰਾਜ">ਮੈਸੂਰ ਕਿੰਗਡਮ</a> ਅਤੇ <a href="./ਮਦੁਰਈ" rel="mw:WikiLink" data-linkid="110" data-cx="{"adapted":true,"sourceTitle":{"title":"Madurai","thumbnail":{"source":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Meenakshi_Amman_West_Tower.jpg/80px-Meenakshi_Amman_West_Tower.jpg","width":80,"height":39},"description":"City[permanent dead link] in Tamil Nadu, India","pageprops":{"wikibase_item":"Q228405"},"pagelanguage":"en"},"targetTitle":{"title":"ਮਦੁਰਈ","pageprops":{"wikibase_item":"Q228405"},"pagelanguage":"pa"},"targetFrom":"link"}" class="cx-link" id="mwJg" title="ਮਦੁਰਈ">ਮਦੁਰਾਈ</a> ਦੇ <a href="./ਤਿਰੁਮਲਾਈ_ਨਾਇਕ" rel="mw:WikiLink" data-linkid="109" data-cx="{"adapted":false,"sourceTitle":{"title":"Tirumala Nayaka","thumbnail":{"source":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Tnayak-edited.JPG/80px-Tnayak-edited.JPG","width":80,"height":107},"description":"17th[permanent dead link] century ruler of Madurai Nayak Dynasty of India","pageprops":{"wikibase_item":"Q3535322"},"pagelanguage":"en"},"targetFrom":"mt"}" class="mw-redirect cx-link" id="mwJQ" title="ਤਿਰੁਮਲਾਈ ਨਾਇਕ">ਤਿਰੂਮਲਾਈ ਨਾਇਕ</a> ਵਿਚਕਾਰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਲੜਾਈਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਜਦੋਂ <a href="./ਡਿੰਡੀਗੁਲ" rel="mw:WikiLink" data-linkid="111" data-cx="{"adapted":false,"sourceTitle":{"title":"Dindigul","thumbnail":{"source":"https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Dindigul_Fort2.JPG/80px-Dindigul_Fort2.JPG","width":80,"height":60},"description":"City[permanent dead link] in Tamil Nadu, India","pageprops":{"wikibase_item":"Q853945"},"pagelanguage":"en"},"targetFrom":"mt"}" class="cx-link" id="mwJw" title="ਡਿੰਡੀਗੁਲ">ਡਿੰਡੀਗੁਲ</a> ਤੋਂ ਉੱਤਰ ਪੱਛਮੀ ਤਮਿਲ ਖੇਤਰ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਮੈਸੂਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ। [2]ਤੀਜੇ ਮੈਸੂਰ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਖੇਤਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਧੀਨ ਮਦਰਾਸ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੁਆਰਾ 1792 ਤੋਂ ਕੈਪਟਨ ਕੈਂਪਬੈਲ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਹੇਠ 23ਵੀਂ ਮਦਰਾਸ ਬਟਾਲੀਅਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਗੜੀ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੂੰ 1799 ਤੋਂ ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਕੰਪਨੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਸੰਕਾਗਿਰੀ ਵਿੱਚ ਚਲੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। 1854 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਿਲ੍ਹੇ ਨੇ ਇੱਕ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਕਿਲੇ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਮਦਰਾਸ ਪ੍ਰੈਜ਼ੀਡੈਂਸੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਨਵੇਂ ਬਣੇ ਸਲੇਮ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। [2]ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਕਿਲ੍ਹਾ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਧੀਨ ਹੈ। [3] ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸੇ ਟੁੱਟ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ 'ਤੇ ਝੁੱਗੀ-ਝੌਂਪੜੀ ਵਾਲਿਆਂ ਨੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕੀਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। [4] [5] [6] ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। [7]
![https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Flag_of_Kingdom_of_Mysore.svg/80px-Flag_of_Kingdom_of_Mysore.svg.png","width":80,"height":53},"description":"Monarchy](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Flag_of_Kingdom_of_Mysore.svg/80px-Flag_of_Kingdom_of_Mysore.svg.png","width":80,"height":53},"description":"Monarchy){kind=link}
![https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Meenakshi_Amman_West_Tower.jpg/80px-Meenakshi_Amman_West_Tower.jpg","width":80,"height":39},"description":"City](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Meenakshi_Amman_West_Tower.jpg/80px-Meenakshi_Amman_West_Tower.jpg","width":80,"height":39},"description":"City){kind=link}
![https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Tnayak-edited.JPG/80px-Tnayak-edited.JPG","width":80,"height":107},"description":"17th](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Tnayak-edited.JPG/80px-Tnayak-edited.JPG","width":80,"height":107},"description":"17th){kind=link}
![https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Dindigul_Fort2.JPG/80px-Dindigul_Fort2.JPG","width":80,"height":60},"description":"City](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Dindigul_Fort2.JPG/80px-Dindigul_Fort2.JPG","width":80,"height":60},"description":"City){kind=link}
ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ[ਸੋਧੋ]
ਅਤੂਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਸਿਸਟਾ ਨਦੀ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। 1689 ਵਿੱਚ ਮੈਸੂਰ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਅਤੂਰ ਅਨੰਤਗਿਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਇਸ ਨੂੰ ਅਤੂਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਅਟੂਰ 56 km (35 mi) ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਸਲੇਮ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੈ। ਚਾਰਾਂ ਦੇ ਚਾਰੇ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚਾਰ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ ਹਨ। [8]
ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਖੇਤਰਫਲ 62 acres (250,000 m2) ਹੈ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਕੰਧਾਂ ਲਗਭਗ 30 ft (9.1 m) ਹਨ ਲੰਬਾ ਅਤੇ 15 ft (4.6 m) ਚੌੜਾ। ਇਸਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਮੋਰਟਾਰ ਦੇ ਫਿੱਟ ਕੀਤੇ ਪਾੜੇ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਕੱਟ-ਪੱਥਰ ਦੁਆਰਾ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੰਧਾਂ ਲਈ ਨਿਰਮਾਣ ਸਮੱਗਰੀ ਕਾਲਾਦਿਥੰਕੁੰਦਰੂ ਤੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਦਰਿਆ ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਖੱਡਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਗੈਟ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੌਰਾਨ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਵੱਡੇ ਕਮਰੇ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਹਾਲ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ। ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਪੂਲ ਹਾਊਸ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਗੇਟ ਰਾਹੀਂ ਨਦੀ ਤੋਂ ਖੁਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। [4] [9] ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਖਾਈ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਦਰਿਆ ਦਾ ਪਾਣੀ ਇਸ ਨੂੰ ਦੱਖਣ ਵਾਲੇ ਪਾਸਿਓਂ ਭਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਦੀ ਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਪੁਆਇੰਟ, ਦੋ ਮਹਿਲ, ਇੱਕ ਦਰਬਾਰ, ਤਿੰਨ ਖਜ਼ਾਨੇ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਮੰਦਰ ਹਨ। ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਘੋੜੇ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਇਕ ਸਿਪਾਹੀ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਵੀ ਹੈ, ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਕਰਨਲ ਜੌਨ ਮਰੇ ਅਤੇ ਹੈਨਰੀ ਕੋਇਲ, ਅਟੂਰ ਫੋਰਟ ਕੈਪਟਨ, ਦੀਆਂ ਕਬਰਾਂ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਸਥਿਤ ਹਨ। [8]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ B. S. Baligayear. (1967). Madras District Gazetteers: Salem. Superintendent, Government Press. p. 74. ISBN 9785519483643.
- ↑ 2.0 2.1 Vink, Markus (2015). Encounters on the Opposite Coast: The Dutch East India Company and the Nayaka State of Madurai in the Seventeenth Century. BRIL. p. 483. ISBN 9789004272620.
- ↑ "List of forts in Chennai circle". Archaeological Survery of India, Chennai circle. Retrieved 10 July 2021.
- ↑ 4.0 4.1 "Attur Historical moments". Attur Municipality. 2011. Archived from the original on 2013-08-18. Retrieved 2013-07-07.
- ↑ Great Trigonometrical Survey (1891). Synopsis of the Results of the Operations, Volume 25. Columbia University. p. 75.
- ↑ Fanu, Henry Le (1883). A manual of the Salem district in the presidency of Madras. Oxford University. p. 53.
attur fort.
- ↑ "Alphabetical List of Monuments - Tamil Nadu". Archaeological Survey of India. 2011. Retrieved 2013-09-09.
- ↑ 8.0 8.1 "A walk to soak in the heritage". The Hindu. 17 October 2016. Retrieved 10 July 2021.
- ↑ "Historic fort". The Hindu. 14 January 2012. Retrieved 2013-07-07.