ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ


ਥਾਟ	ਬਿਲਾਵਲ
ਜਾਤੀ	ਸ਼ਾਡਵ-ਸਮਪੂਰਣ
ਸੁਰ	ਅਰੋਹ 'ਚ ਮਧ੍ਯਮ ਵਰਜਤ ਤੇ ਅਵਰੋਹ 'ਚ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਲਗਦੇ ਹਨ ,
ਵਾਦੀ	ਧੈਵਤ (ਧ)
ਸੰਵਾਦੀ	ਗੰਧਾਰ(ਗ)
ਸਮਾਂ	ਦਿਨ ਕਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ(4 ਵਜੇ ਤੋਂ 8 ਵਜੇ ਤੱਕ)
ਅਰੋਹ	ਸ ਰੇ ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ
ਅਵਰੋਹ	ਸੰ ਨੀ ਧ ਪ, ਧ ਨੀ ਧ ਪ, ਮ ਗ ਰੇ ਸ
ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਰਾਗ	ਦੇਵਗਿਰੀ ਬਿਲਾਵਲ ਸ਼ੁਕਲਾ ਬਿਲਾਵਲ ਕਾਕੁਭ ਬਿਲਾਵਲ

ਰਾਗ ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ ਦਾ ਤਫ਼ਸੀਲੀ ਬਿਓਰਾ-

ਇਹ ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲ ਥਾਟ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ।
ਇਸ ਰਾਗ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਹੀ ਬਿਲਾਵਲ ਥਾਟ ਦਾ ਨਾਂ ਰਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਇਕ ਉਤ੍ਰਾਂਗ੍ਵਾਦੀ ਰਾਗ ਹੈ।
ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੋਂਵੇਂ ਨਿਸ਼ਾਦ ਮਤਲਬ ਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਕੋਮਲ ਨਿਸ਼ਾਦ ਲਗਦੇ ਹਨ।
ਕੋਮਲ ਨਿਸ਼ਾਦ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਵਕ੍ਰ(ਟੇਢੇ) ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤੇ ਅਰੋਹ 'ਚ ਮਧ੍ਯਮ(ਮ) ਵਰਜਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਇਸਦੀ ਜਾਤੀ ਸ਼ਾਡਵ-ਵਕ੍ਰ ਸੰਪੂਰਨ ਵੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਵਾਦੀ ਸੁਰ ਧ ਹੈ ਤੇ ਸੰਵਾਦੀ ਸੁਰ ਗ ਹੈ।
ਗਾਉਣ-ਵਜਾਉਣ ਦਾ ਸਮਾਂ ਦਿਨ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪਹਿਰ ਹੈ।
ਇਸ ਦਾ ਸੁਭਾ ਸ਼ਾਂਤ ਤੇ ਉਤਸਾਹ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਸ ਰਾਗ 'ਚ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ ਲਗਦੇ ਹਨ।
ਸਿਰਫ ਅਵਰੋਹ 'ਚ ਥੋੜਾ ਕੋਮਲ ਨਿਸ਼ਾਦ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਅਰੋਹ :- ਸ ਰੇ ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ

ਅਵਰੋਹ:- ਸੰ ਨੀ ਧ ਪ, ਧ ਨੀ ਧ ਪ, ਮ ਗ ਰੇ ਸ

ਪਕੜ :- ਗ ਰੇ,ਗ ਪ, ਮ ਗ ਮ ਰੇ, ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ

ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲ ਤੇ ਰਾਗ ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ ਦੇ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਗਏ ਸੁਰ ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਰਾਗ ਬਿਲਾਵਲ - ਸ ਗ ਰੇ ਗ ਮ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ ਨੀ ਧ ਪ

ਰਾਗ ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ- ਸ ਗ ਰੇ ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ ਨੀ ਧ ਪ, ਧ ਨੀ ਧ ਪ, ਮ ਗ ਰੇ ਸ

ਰਾਗ ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ ਦਾ ਅਲਾਪ :-

ਸ ਗ ਰੇ ਗ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਗ ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਸ
ਗ ਪ ਮ ਗ ਰੇ, ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਧ ਪ ,ਮ ਗ ਮ ਰੇ ਸ -
ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਧ ਨੀ ਧ ਪ, ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ - - ਰੇੰ ਸੰ --ਸੰ ਨੀ ਧ ਨੀ ਧ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਗ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਸ ਸ

ਰਾਗ ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ 'ਚ ਕੁੱਛ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ:-


ਗੀਤ	ਸੰਗੀਤਕਾਰ/ ਗੀਤਕਾਰ	ਗਾਇਕ/ ਗਾਇਕਾ	ਫਿਲਮ/ਸਾਲ
ਭੋਰ ਆਈ ਗਿਆ ਅੰਧਿਆਰਾ	ਮਦਨ ਮੋਹਨ/ ਕੈਫ਼ੀ ਆਜ਼ਮੀ	ਮੰਨਾ ਡੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਸ਼ੰਕਰ	ਬਾਵਰਚੀ/1972
ਦਿਲ ਹੈ ਛੋਟਾ ਸਾ ਛੋਟੀ ਸੀ ਆਸ਼ਾ	ਏ. ਆਰ. ਰਹਿਮਾਨ/ ਮਨੀ ਰਤ੍ਨਮ	ਮਿਨ੍ਮਿਨੀ	ਰੋਜਾ/1992
ਸਾਰੇ ਕੇ ਸਾਰੇ ਗ ਮ ਕੋ ਲੇਕਰ ਗਾਤੇ ਚਲੇੰ	ਆਰ.ਡੀ.ਬਰਮਨ/ ਗੁਲਜ਼ਾਰ	ਕਿਸ਼ੋਰ ਕੁਮਾਰ/ਆਸ਼ਾ ਭੋੰਸਲੇ	ਪਰਿਚਏ/1972
ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਖਵਾਬ ਹੈ	ਸਲਿਲ ਚੋਧਰੀ/ ਸ਼ੈਲੇਂਦਰ/ਪ੍ਰੇਮ ਧਵਨ	ਮੁਕੇਸ਼	ਜਾਗਤੇ ਰਹੋ/1956
ਜਨ ਗਣ ਮਨ	ਰਬਿੰਦਰ ਨਾਥ ਟੈਗੋਰ	--	ਇਹ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੌਮੀ ਗੀਤ ਹੈ ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰਾਂ ਰਾਗ ਅਲ੍ਹੈਯਾ ਬਿਲਾਵਲ 'ਚ ਨਹੀਂ ਏ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੀਵ੍ਰ ਮ ਲਗਣ ਕਰਕੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਗੋਡ ਸਾਰੰਗ ਵੀ ਝਲਕਦਾ ਹੈ

ਸੁਭਾਅ

ਅਰੋਹ- ਸ ਰੇ ਗ ਪ ਧ ਨੀ ਸੰ

ਅਵਰੋਹ- ਸੰ ਨੀ ਧ ਨੀ ਧ ਪ ਮ ਗ ਰੇ ਸ

ਪਕੜ-ਗ ਰੇ ਗ ਪ ਮ ਰੇ ਗ ਪ ਮ ਰੇ ਗ ਪ ਮ ਗ ਮ ਗ ਮ ਰੇ ਸਾਂ

ਵਾਦੀ- ਧੈਵਤ

ਸੰਵਾਦੀ- ਗੰਧਾਰ

ਕੋਮਲ ਸੁਰ ਨੀ (ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਵਕਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ )

ਵਰਜਿਤ ਸਵਰਃ ਅਰੋਹਾ ਵਿੱਚ ਮ

ਅਲਹਾਈਆ ਬਿਲਾਵਲ ਨੂੰ ਬਿਲਾਵਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ੁੱਧ ਬਿਲਾਵਲ ਨੂੱ ਬਿਲਾਵਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਬਿਲਾਵਲ, ਸ਼ੁੱਧ ਬਿਲਾਵਲ, ਦੇਵਗਿਰੀ ਬਿਲਾਵਲ, ਸ਼ੁਕਲਾ ਬਿਲਾਵਲ, ਕਾਕੂਭ ਬਿਲਾਵਲ

ਸ਼ਾਂਤ ਰਸ (ਸ਼ਾਂਤੀਪੂਰਨ) ।