ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬੰਦੋਬਸਤ ਲਈ ਬੈਂਕ
ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬੰਦੋਬਸਤ ਲਈ ਬੈਂਕ (ਸੰਖੇਪ: ਬੀ.ਆਈ.ਐੱਸ; ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Bank for International Settlements) ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿੱਤੀ ਸੰਸਥਾ ਹੈ[1] ਜੋ ਕਿ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਹੈ, ਜੋ "ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਦਰਾ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਬੈਂਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ"।[2]
ਬੀ.ਆਈ.ਐਸ. ਆਪਣੀਆਂ ਮੀਟਿੰਗਾਂ, ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਰਾਹੀਂ - ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਸੰਪਰਕ ਨੂੰ ਸੁਲਝਾਉਣ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਜਾਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਸਿਰਫ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਲਈ। ਇਹ ਬੈਸਲ, ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਅਧਾਰਤ ਹੈ, ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ ਅਤੇ ਮੈਕਸੀਕੋ ਸਿਟੀ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦੇ ਦਫਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]
ਬੀ.ਆਈ.ਐੱਸ ਨੂੰ 1930 ਵਿੱਚ ਜਰਮਨੀ, ਬੈਲਜੀਅਮ, ਫਰਾਂਸ, ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ, ਇਟਲੀ, ਜਾਪਾਨ, ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਟੇਟ ਅਤੇ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿਚਕਾਰ ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸਮਝੌਤੇ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3][4]
17 ਮਈ, 1930 ਨੂੰ ਇਸਨੇ ਬੈਸਲ, ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿਖੇ ਆਪਣੇ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹੇ।
ਬੀ.ਆਈ.ਐਸ. ਦਾ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵਰਸੇਜ਼ ਦੀ ਸੰਧੀ ਦੁਆਰਾ ਜਰਮਨੀ ਉੱਤੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਮੁਆਵਜ਼ੇ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜਰਮਨ ਸਰਕਾਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲੋਨ ਲਈ ਟਰੱਸਟੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ 1930 ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[5]
ਇਸ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਇੱਕ ਸਮਰਪਤ ਸੰਸਥਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ 1929 ਵਿੱਚ ਯੰਗ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਸੁਝਾਏ ਗਏ, ਅਤੇ ਹੇਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਸਾਲ ਦੇ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਬੈਂਡੇਨ-ਬੈਡੇਨ ਵਿਖੇ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਬੈਂਕਰਾਂ ਦੀ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕ ਲਈ ਇੱਕ ਚਾਰਟਰ ਦਾ ਖਰੜਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 20 ਜਨਵਰੀ, 1930 ਨੂੰ ਦੂਸਰੀ ਹੇਗ ਸੰਮੇਲਨ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਚਾਰਟਰ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਚਾਰਟਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬੈਂਕ ਵਿਚਲੇ ਸ਼ੇਅਰ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰੱਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬੈਂਕ ਦੀ ਆਮ ਬੈਠਕ ਵਿੱਚ ਵੋਟਿੰਗ ਅਤੇ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਲਿਆਉਣਾ ਸੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤ' ਚ ਸ਼ੇਅਰਾਂ ਦੀ ਗਾਹਕੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕ ਲਈ ਹੈੱਡ ਕੁਆਰਟਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਕਾਰਪੋਰੇਟ ਹੋਂਦ ਹੋਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬੀਆਈਐੱਸ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਨੇ ਠੇਕੇਦਾਰੀ ਰਾਜਾਂ (ਬ੍ਰਸਲਜ਼ ਪ੍ਰੋਟੋਕਾਲ 1936) ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਖਾਸ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਤਤਾ ਦਾ ਆਨੰਦ ਮਾਣਿਆ।
1964 ਤੋਂ 1 993 ਤੱਕ, ਬੀ.ਆਈ.ਐਸ ਨੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਦੇ ਸਦੱਸ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਦੇ ਗਵਰਨਰਾਂ ਦੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਲਈ ਸਕੱਤਰੇਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਈਸੀ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਯੂਰਪੀਅਨ ਕੌਂਸਲ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, 1988-89 ਵਿੱਚ ਬੀ.ਆਈ.ਐਸ. ਨੇ ਡੇਲਰਸ ਕਮੇਟੀ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੀਟਿੰਗਾਂ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰਿਕਸ਼ਟ ਸੰਧੀ (1992) ਵਿੱਚ ਅਪਣਾਈ ਮੁਦਰਾ ਇਕਾਈ ਲਈ ਇੱਕ ਨਕਸ਼ਾ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। 1993 ਵਿਚ, ਜਦੋਂ ਕਮੇਟੀ ਦੀ ਗਵਰਨਰਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਯੂਰਪੀਅਨ ਮੌਂਟਰੀਓ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੀ ਥਾਂ ਲੈ ਲਈ ਗਈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨੇ ਬੀ.ਆਈ.ਐਸ ਦਾ ਸਥਾਨ ਬੈਸਲ ਤੋਂ ਫ੍ਰੈਂਕਫਰਟ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
ਟੀਚਾ: ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ
[ਸੋਧੋ]ਬੀਆਈਐਸ ਦੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਮੱਧ ਬੈਂਕਾਂ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ ਦੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਲਈ ਸੇਵਾ ਕਰਨੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਬੈਂਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ। ਬੀ.ਆਈ.ਐਸ. ਇਸਦੇ ਮਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ:
- ਕੇਂਦਰੀ ਬਕਾਂ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਲਈ;
- ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਹੋਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗੀ ਗੱਲਬਾਤ;
- ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਸਥਿਰਤਾ ਲਈ ਸਾਰਥਕਤਾ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੇ ਖੋਜ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਨਾ;
- ਆਪਣੇ ਵਿੱਤੀ ਟ੍ਰਾਂਜੈਕਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕਾਂ ਲਈ ਮੁੱਖ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ; ਅਤੇ
- ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿੱਤੀ ਆਪਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਏਜੰਟ ਜਾਂ ਟਰੱਸਟੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ।
ਵਿੱਤੀ ਨਤੀਜੇ
[ਸੋਧੋ]31 ਮਾਰਚ 2017 ਨੂੰ ਬੀ.ਆਈ.ਐਸ. ਦੀ ਬੈਲੈਂਸ ਸ਼ੀਟ ਕੁਲ 242.2 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਸੀ।[6]
ਮੈਂਬਰ
[ਸੋਧੋ]ਹਰੇਕ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹੈ: 35 ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ, 13 ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ, 5 ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ, 3 ਉੱਤਰੀ ਅਮਰੀਕਾ, 2 ਓਸ਼ੀਅਨ ਅਤੇ 2 ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿਚ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "About BIS". www.bis.org. 2005-01-01. Retrieved 2016-03-17.
- ↑ "About BIS". Web page of Bank for International Settlements. Archived from the original on 14 May 2008. Retrieved May 17, 2008.
{{cite web}}: Italic or bold markup not allowed in:|website=(help); Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "UNTC". treaties.un.org.
- ↑ "About the BIS – overview". www.bis.org. 1 January 2005.
- ↑ BIS History – Overview. BIS website. Retrieved 2011-02-13.
- ↑ Since 2004, the BIS publishes its accounts in terms of special drawing rights (SDRs) – previously, it used as currency the Gold Franc. One SDR is equivalent to the sum of USD 0.660, EUR 0.423, JPY 12.1 and GBP 0.111. The composition of the SDR currency basket is subject to review every five years by the IMF. See BIS Annual Report 2015 http://www.bis.org/publ/arpdf/ar2015e7.pdf