ਐਮ. ਕੇ. ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇਵੀ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਮਹਾਰਾਜ ਕੁਮਾਰੀ ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇਵੀ
ਜਨਮਸਨਾ ਵੰਗੋਲ
(1922-02-06)6 ਫਰਵਰੀ 1922
ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲ, ਇੰਫਾਲ, ਮਣੀਪੁਰ
ਮੌਤ17 ਜਨਵਰੀ 2011(2011-01-17) (ਉਮਰ 88)
ਯਾਸਕੁਲ, ਇੰਫਾਲ, ਮਣੀਪੁਰ
ਕਲਮ ਨਾਮਬਿਨੋਦਿਨੀ
ਕਿੱਤਾਨਾਵਲਕਾਰ, ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ ਲੇਖਕ, ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇਅ ਲੇਖਕ, ਨਿਬੰਧਕਾਰ, lyricist, ਅਨੁਵਾਦ
ਭਾਸ਼ਾਮਣੀਪੁਰੀ (ਮੈਥਿਲੀ)
ਨਾਗਰਿਕਤਾਭਾਰਤੀ
ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਵਾਰਡਜਾਮਿਨੀ ਸੁੰਦਰ ਗੁਹਾ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ (1966)
ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ (1976)
ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ (1979)
ਦਸਤਖ਼ਤ

ਮਹਾਰਾਜ ਕੁਮਾਰੀ ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇਵੀ (6 ਫਰਵਰੀ 1922-17 ਜਨਵਰੀ 2011) ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜ ਮਣੀਪੁਰ ਦੀ ਇੱਕ ਲੇਖਿਕਾ ਸੀ।[1][2] ਉਸ ਨੇ ਮੈਤੀਲੋਨ (ਅਧਿਕਾਰਕ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਮਣੀਪੁਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਵਿੱਚ ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇ ਇੱਕ ਨਾਮ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੇ 1976 ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਾਵਲ ਬੋਰੋ ਸਾਹਿਬ ਓਂਗਬੀ ਸਨਾਤੋਂਬੀ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ 1979 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ।[3] ਇਸ ਦਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ, ਦ ਪ੍ਰਿੰਸੇਸ ਐਂਡ ਦ ਪੋਲੀਟੀਕਲ ਏਜੰਟ, ਪੇਂਗੁਇਨ ਰੈਂਡਮ ਹਾਊਸ ਇੰਡੀਆ ਦੁਆਰਾ 2020 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੇਂਗੁਇਨ ਮਾਡਰਨ ਕਲਾਸਿਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[4][5]

ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਨੇ ਸਾਹਿਤਕ ਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ, ਨਾਟਕ, ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇ, ਲੇਖ, ਯਾਤਰਾ ਬਿਰਤਾਂਤ, ਬੋਲ ਲਿਖੇ ਅਤੇ ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ, ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੰਕਰ ਦਾ ਬੰਗਾਲੀ ਤੋਂ ਮਣੀਪੁਰੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ।

ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]

ਐੱਮ. ਕੇ. ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇਵੀ ਸਰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਚੂਡ਼ਚੰਦ ਸਿੰਘ, ਕੇ. ਸੀ. ਐੱਸ. ਆਈ., ਸੀ. ਬੀ. ਈ., ਮਣੀਪੁਰ ਰਾਜ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਹਾਰਾਣੀ (ਲੀਮਰੇਨੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਧਨਮੰਜੁਰੀ ਦੇਵੀ) ਤੋਂ 6 ਫਰਵਰੀ 1922 ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਬੱਚੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਸਨਾ ਵੰਗੋਲ ਜਾਂ ਵੰਗੋਲਸਾਨਾ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।[6][7][8][9][10] ਐੱਮ. ਕੇ. ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇਵੀ ਮਣੀਪੁਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ 26 ਜਨਵਰੀ 1950 ਨੂੰ ਡਾ. ਲਾਇਫੁੰਗਬਾਮ ਨੰਦਾ ਬਾਬੂ ਰਾਏ, ਐਫਆਰਸੀਐਸ, ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਐਲ. ਦੇਬਬ੍ਰਤ ਰਾਏ ਅਤੇ ਐਲ. ਸੋਮੀ ਰਾਏ ਸਨ।[11][12][13] ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਨੇ ਐਮ. ਕੇ. ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇਵੀ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਜੀਵਨੀ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਮੋਨੋਗ੍ਰਾਫ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਐਲ. ਸੋਮੀ ਰਾਏ ਦੁਆਰਾ 2022 ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਮੇਕਰਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੀਰੀਜ਼ ਲਈ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[14][15]

ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਨੇ 2003 ਵਿੱਚ ਅਰਿਬਾਮ ਸ਼ਿਆਮ ਸ਼ਰਮਾ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਜੀਵਨੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮ 'ਬਿਨੋਦਿਨੀਃ ਏ ਰਾਈਟਰਜ਼ ਲਾਈਫ' ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਵੀ ਕੀਤਾ ਸੀ।[16]

ਐੱਮ. ਕੇ. ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇਵੀ ਵੀ ਇੱਕ ਮੂਰਤੀਕਾਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਰਾਮਕਿੰਕਰ ਬੈਜ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀਨਿਕੇਤਨ ਵਿੱਚ ਕਲਾ ਦੀ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਜੋ ਹੁਣ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟਸ ਵਿੱਚ ਹਨ।[17][18][19]

ਇਮਾਸੀਃ ਮਹਾਰਾਜ ਕੁਮਾਰੀ ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇਵੀ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਇੰਫਾਲ, ਮਣੀਪੁਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਐਲ. ਸੋਮੀ ਰਾਏ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੋਸਤਾਂ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਐਮ. ਕੇ. ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[20]

ਕਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]

ਸਾਹਿਤ[ਸੋਧੋ]

ਐਮ. ਕੇ. ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇਵੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਛੋਟੀ ਕਹਾਣੀ 'ਈਮੈਟਨ' ਲਿਖੀ ਜਦੋਂ ਉਹ ਤੰਫਾਸਨਾ ਗਰਲਜ਼ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਸੀ।

ਉਸ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਕਿਤਾਬ 1965 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ 19 ਛੋਟੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੰਗਗਿਰਕਤਾ ਚੰਦਰਮੁਖੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਲਈ ਉਸ ਨੂੰ ਜੈਮਿਨੀ ਸੁੰਦਰ ਗੁਹਾ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[21][22] ਉਸ ਨੂੰ 1979 ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮਹਾਨ ਰਚਨਾ ਬੋਰੋ ਸਾਹਿਬ ਓਂਗਬੀ ਸਨਤੋੰਬੀ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਨਾਵਲ ਉਸ ਦੀ ਚਾਚੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਸਨਤੋੰਵੀ ਅਤੇ ਮਣੀਪੁਰ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਏਜੰਟ ਕਰਨਲ ਹੈਨਰੀ ਮੈਕਸਵੈੱਲ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਇਹ 1891 ਦੇ ਐਂਗਲੋ-ਮਨੀਪੁਰੀ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।

ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਨੇ ਨਾਟਕ ਅਸੰਗ ਨੋਂਗਜਾਬੀ (ਕ੍ਰਿਮਸਨ ਰੇਨ ਕਲਾਉਡਸ, ਥੀਮਾ ਬੁੱਕਸ, 2012) ਲਿਖਿਆ ਜਿਸ ਨੂੰ ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਰੇਡੀਓ ਨਾਟਕ ਤੋਂ ਸਟੇਜ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਇਆ। ਉਸ ਨੇ 15 ਰੇਡੀਓ ਨਾਟਕ ਲਿਖੇ ਜੋ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਖੋਂਜੇਲ ਲੀਲਾ ਬਿਨੋਦਿਨਿਗੀ (ਇਮਾਸੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, 2016) ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਨਾਟਕ ਏਬੋਂਗ ਇੰਦਰਜੀਤ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਅਮਾਸੁੰਗ ਇੰਦਰਜਿਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ। ਇੰਫਾਲ ਵਿੱਚ ਰੂਪ ਰਾਗ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਸੰਗਬਾ ਨੋਂਗਜਾਬੀ ਅਤੇ ਅਮਾਸੁੰਗ ਇੰਦਰਜੀਤ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਸ ਦੇ ਨਾਟਕ ਅਸੰਗਬਾ ਨੋਂਗਜਾਬੀ ਨੂੰ ਵੀ ਇੱਕ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਫ਼ਿਲਮ 2003 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਉਸ ਦੀ ਆਖਰੀ ਕਿਤਾਬ ਸ਼ਾਹੀ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਦੇ ਲੇਖਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਜਿਲਦ ਸੀ। (ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਾ ਘਰਃ ਇੱਕ ਧੀ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਜ਼ੁਬਾਨ 2015),2008 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[23]

ਫ਼ਿਲਮ[ਸੋਧੋ]

ਐੱਮ. ਕੇ. ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇਵੀ ਨੇ ਮਣੀਪੁਰੀ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਓਲੰਗਥਾਗੀ ਵਾਂਗਮਾਦਾਸੂ (ਇਮਾਗੀ ਨਿੰਗਥਮ) ਲਈ ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇ ਲਿਖੇ। ਉਸ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਗੈਹਕ ਲੰਬੀਦਾ (கியாக லாம்பிடா) ਨੂੰ ਹਾਓਬਾਮ ਪਬਨ ਕੁਮਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਲਘੂ ਫ਼ਿਲਮ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਗੈਰ-ਗਲਪੀ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਓਰਕਿਡਸ ਆਫ਼ ਮਣੀਪੁਰ, ਸੰਗਾਈਃ ਦ ਡਾਂਸਿੰਗ ਡੀਅਰ ਆਫ਼ ਮਣੀਪੁਰ ਅਤੇ ਲਾ ਲਈ ਸਕ੍ਰਿਪਟਾਂ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ।[24]

ਉਸ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਸ ਨੇ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਲਿਖੀ ਸੀ, ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਰਾਜ ਫ਼ਿਲਮ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਜਿੱਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਓਲੰਗਥਾਗੀ ਵਾਂਗਮਾਦਾਸੂ ਲਈ ਕਈ ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ 9ਵੇਂ ਮਣੀਪੁਰ ਰਾਜ ਫ਼ਿਲਮ ਅਵਾਰਡ ਵਿੱਚ ਸਰਬੋਤਮ ਕਹਾਣੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਪੁਸਤਕ ਸੂਚੀ[ਸੋਧੋ]

ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ (ਮਣੀਪੁਰੀ ਵਿੱਚ)[ਸੋਧੋ]

  • ਨੁੰਗਗੈਰਕਤਾ ਚੰਦਰਮੁਖੀ (ਕ੍ਰਾਇਸੈਂਥੇਮਮ ਇਨ ਗ੍ਰੇਵਲ, 1965)
  • ਅਸੰਗਬਾ ਨੋਂਗਜਾਬੀ (ਕ੍ਰਿਮਸਨ ਰੇਨ ਕਲਾਊਡਸ, 1966)
  • ਬੋਰੋ ਸਾਹਿਬ ਓਂਗਬੀ ਸਨਾਤੋਂਬੀ (ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਏਜੰਟ, 1976)
  • ਅਮਾਸੁੰਗ ਇੰਦਰਜੀਤ (ਅਤੇ ਇੰਦਰਜਿਤ, 1990) -ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਬੰਗਾਲੀ ਨਾਟਕ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ
  • ਹੇ ਮੈਕਸੀਕੋ! ਲਮਕੋਈ ਵਾਰੀ (2004) ਮੈਕਸੀਕੋ, ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਬਾਰੇ ਯਾਤਰਾ ਲੇਖ
  • ਚੁਰਾਚੰਦ ਮਹਾਰਾਜਗੀ ਇਮੰਗ (ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ, ਯਾਦਾਂ ਲੇਖ, 2008)
  • Isei Binodinigi (Songs of Binodini, ਐਡੀਃ ਅਰੀਬਾਮ ਸਿਆਮ ਸ਼ਰਮਾ, ਚੋਂਗਥਮ ਕਮਲਾ, ਇਮਾਸੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, 2014)
  • ਖੋਂਜੇਲ ਲੀਲਾ ਬਿਨੋਦਿਨਿਗੀ (ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇ ਰੇਡੀਓ ਪਲੇਜ਼, ਐਡੀਃ ਚੋਂਗਥਮ ਕਮਲਾ, ਡਾ. ਤਰੁੰਕੁਮਾਰੀ ਬਿਸ਼ਨੁਲਤਪਮ ਇਮਾਸੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, 2016)
  • ਵਾਰੀ ਮਚਾ ਬਿਨੋਦਿਨਿਗੀ (ਸੰਗ੍ਰਹਿਤ ਲਘੂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਬਿਨੋਦਿਨਿ ਦੀ ਐਡੀ. ਐੱਲ. ਸੋਮੀ ਰਾਏ ਇਮਾਸੀ ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨਜ਼, 2022

ਫ਼ਿਲਮ ਸਕ੍ਰਿਪਟਾਂ (ਮਣੀਪੁਰੀ ਵਿੱਚ)[ਸੋਧੋ]

  • ਓਲੰਗਥਾਗੀ ਵੈਂਗਮਾਡਾਸੂ (ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ, ਮੂਲ ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇਅ, 1980)
  • ਇਮਾਗੀ ਨਿੰਗਥਮ (ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ, 1981)
  • ਪਾਓਖੁਪੌਖਮ ਅਮਾ (ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ, ਮੂਲ ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇਅ, 1983)
  • ਸੰਗਾਈ, ਮਣੀਪੁਰ ਦਾ ਨੱਚਣ ਵਾਲਾ ਹਿਰਨ (ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ, 1988)
  • ਈਸ਼ਾਨੌ (ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ, ਮੂਲ ਸਕ੍ਰੀਨਪਲੇਅ, 1990)
  • ਮੇਯੋਫੀਗੀ ਮਚਾ (ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ, 1994)
  • ਮਣੀਪੁਰ ਦੇ ਆਰਕਿਡ (ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ, 1994)
  • ਸਨਾਬੀ (ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ, 1995)
  • ਲਾ (ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ, 1997)
  • ਤੇਂਗਮੱਲਬਾਰਾ ਰਾਧਾ-ਮਾਨਬੀ (ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ, 1999)
  • ਅਸੰਗਬਾ ਨੋਂਗਜਾਬੀ (ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਫੀਚਰ ਫ਼ਿਲਮ, 2003)
  • ਨਗਹਾਕ ਲੈਂਬੀਡਾ (ਛੋਟੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ, ਕਹਾਣੀ, 2006)
  • ਨੰਗਨਾ ਕੱਪਾ ਪੱਖਡ਼ੇ (ਫੀਚਰ, 2013)

ਰੇਡੀਓ ਪਲੇਅ[ਸੋਧੋ]

  • ਬਸੀ ਮਾਰੋਲ ਚੁਮਦਾਬਾ
  • ਚਰੰਗਨਾਰਬਾ ਨੁੰਗ
  • ਚੀਸਰਾ
  • ਚਿੱਟੀ
  • ਇਮਾਗੀ ਨਿੰਗਥਮ
  • ਇੰਫਾਲ ਕਾਬਾ
  • ਜਹਾਂਆਰਾ ਜਾਂ ਕੇਤੱਬਗੀ ਸੇਗੈਖਰਬਾ ਲਮਾਈਕੇਟਾਬਗੀ ਸੇਗੈਖਰਬਾ ਲਾਮਈ
  • ਕਨਾਨਾ ਕੀਥਲ ਕਬਿਨੀ?
  • ਕਾਓਰਾਬਾਰਾ ਰਾਸ ਸੰਨਾਬਾਗੀ ਅਹਿੰਗਡੋ
  • ਨੰਦਿਨੀ
  • ਨੰਗਨਾ ਕੱਪਾ ਪੱਖਡ਼ੇ
  • ਨਗਾਈਖੋ, ਹਿੰਗਮਿਨਾਖੀਸੀ
  • ਨੋਂਗਫਡੋਕ ਲਕਪਾਡ਼ਾ
  • ਸ਼ਿਲਪੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਸੰਗਬਾ ਨੋਂਗਜਾਬੀ
  • ਸ਼੍ਰੀਬੋਨ ਚਿੰਗੀ ਤਮਨਾਲਾਈ
  • ਥੇਂਗਮੱਲਬਾਰਾ ਰਾਧਾਮਨਬੀ

ਅਨੁਕੂਲਤਾ[ਸੋਧੋ]

  • ਅਹਿੰਗ ਅਮਾਗੀ ਵਾਰੀ (ਹਾਓਬਾਮ ਸੱਤਿਆਬਤੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ)
  • ਚਰੰਗਨਾਰਬਾ ਨੁੰਗ (ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ ਦਾ ਭੁੱਖੇ ਪੱਥਰ)
  • ਨੋਂਗਫਡੋਕ ਲਕਪਾਡ਼ਾ (ਲਾਮਬਾਮ ਬਿਰਾਮਣੀ ਦੀ ਅਤਿਥੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ)

ਅਨੁਵਾਦ[ਸੋਧੋ]

  • ਇਮਾ (ਮਾਂ, ਮੈਕਸਿਮ ਗੋਰਕੀ)
  • ਅਮਾਸੁੰਗ ਇੰਦਰਜੀਤ (ਈਵਮ ਇੰਦਰਜਿਤ, ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ)
  • ਹੱਲ X (ਬਾਦਲ ਸਰਕਾਰ)
  • ਸਖਾਂਗਦਾਬਾ ਕਯਾਨੀ (ਕੋਟੋ ਅਜਨਾਰੇ, ਸ਼ੰਕਰ)
  • ਚਰੰਗਨਾਰਬਾ ਨੁੰਗ (ਖੁਦੀਤੋ ਪਾਸਾਨ, ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ)
  • ਕਰਨਾ ਕੁੰਤੀ ਸੰਗਦ (ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ)
  • 28 ਰਬਿੰਦਰ ਸੰਗੀਤ (ਰਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ)

ਚੁਨਿੰਦਾ ਅਨੁਵਾਦ[ਸੋਧੋ]

  • ਮੇਰਾ ਪੁੱਤਰ, ਮੇਰਾ ਕੀਮਤੀ (ਇਮਾਗੀ ਨਿੰਗਥੇਮਾ) । ਅਨੁਵਾਦ ਐੱਲ. ਸੋਮੀ ਰਾਏ ਦੁਆਰਾ। ਸਿਨਵੇਵ, ਕਲਕੱਤਾ 1981
  • ਇੱਕ ਉੱਤਰ (ਪਾਓਖੁਪੌਖਮ ਅਮਾ) । ਸਿਨੇਵੇਵ, ਕਲਕੱਤਾ 1982
  • ਮੇਰਾ ਛੋਟਾ ਦੋਸਤ (ਇੰਫਾਲ ਤੁਰੇਲਗੀ ਇਤਾਮਾਚਾ) । ਅਨੁਵਾਦ ਐੱਲ. ਸੋਮੀ ਰਾਏ ਦੁਆਰਾ। ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ 2005
  • ਏ ਸਟਰਿੰਗ ਆਫ਼ ਬੀਡਜ਼ (ਚਰਿਕ ਪੇਰੇਂਗ, ਇਨ ਦ ਗ੍ਰਾਸਸ਼ੌਪਰ ਐਂਡ ਅਦਰ ਸਟੋਰੀਜ਼) ਕੈਂਬਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪ੍ਰੈੱਸ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ 2011
  • ਕ੍ਰਿਮਸਨ ਰੇਨ ਕਲਾਊਡਸ (ਅਸੰਗਬਾ ਨੋਂਗਜਾਬੀ) । ਅਨੁਵਾਦ ਐੱਲ. ਸੋਮੀ ਰਾਏ ਦੁਆਰਾ। ਥੀਮਾ ਬੁੱਕਸ, ਕਲਕੱਤਾ 2012
  • ਸਨਾਤੋਂਬੀ (ਬੋਰੋ ਸਾਹਿਬ ਓਂਗਬੀ ਸਨਾਤੋਂਬਿ) । ਇੰਦਰਮਣੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ, 2012 ਦੁਆਰਾ ਅਸਾਮੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
  • ਮਹਾਰਾਜਾ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰਃ ਇੱਕ ਧੀ ਦੀਆਂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ (ਚੁਰਾਚੰਦਗੀ ਮਹਾਰਾਜਗੀ ਇਮੰਗ) ।ਅਨੁਵਾਦ ਐੱਲ. ਸੋਮੀ ਰਾਏ ਦੁਆਰਾ। ਜ਼ੁਬਾਨ ਬੁੱਕਸ, 2015
  • ਲਡ਼ਕੀਆਂ ਦਾ ਹੋਸਟਲ (ਸ਼੍ਰੀਸ੍ਰੀ ਭਵਨਾ) ਅਨੁਵਾਦ ਐੱਲ. ਸੋਮੀ ਰਾਏ ਦੁਆਰਾ। ਵਿਸ਼ਵ ਭਾਰਤੀ ਤਿਮਾਹੀ, 2018 ਕ੍ਰਾਫਟਿੰਗ ਦ ਵਰਲਡ, ਜ਼ੁਬਾਨ ਬੁੱਕਸ, 2019
  • ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਕ ਏਜੰਟ (ਬੋਰੋ ਸਾਹਿਬ ਓਂਗਬੀ ਸਨਾਤੋਂਬੀ) ਅਨੁਵਾਦ ਐੱਲ. ਸੋਮੀ ਰਾਏ ਦੁਆਰਾ। ਪੇਂਗੁਇਨ ਮਾਡਰਨ ਕਲਾਸਿਕਸ, ਪੇਂਗੁਇਨ ਰੈਂਡਮ ਹਾਊਸ ਇੰਡੀਆ, 2020
  • ਨੀਲ ਸੰਧਿਆਡ਼ ਆਗੂਨ ਮੇਘ (ਅਸੰਗਬਾ ਨੋਂਗਜਅਸ੍ਰੀ ਭਵਨਾ') ਬੰਗਲਾ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਮੀਨਾਤੀ ਘੋਸ਼ ਅਤੇ ਐਲ. ਸੋਮੀ ਰਾਏ ਦੁਆਰਾ, ਭਾਸ਼ਾ ਸੰਸਦ, 2022

ਜੀਵਨੀ[ਸੋਧੋ]

  • ਬਿਨੋਦਿਨੀਃ ਏ ਰਾਈਟਰਜ਼ ਲਾਈਫ, ਅਰਿਬਾਮ ਸ਼ਿਆਮ ਸ਼ਰਮਾ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ, ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ, 2003,26 ਮਿੰਟ।
  • ਐੱਮਕੇ ਬਿਨੋਦਿਨੀ ਦੇਵੀ, ਐੱਲ. ਸੋਮੀ ਰਾਏ, ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ, ਮੇਕਰਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਲਿਟਰੇਚਰ ਸੀਰੀਜ਼, 2022

ਪੁਰਸਕਾਰ[ਸੋਧੋ]

  • ਨੰਗਗਿਰਕਤਾ ਚੰਦਰਮੁਖੀ, ਜਾਮਿਨੀ ਸੁੰਦਰ ਗੁਹਾ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲ, 1966 [25]
  • ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ, 1976,2001 ਵਾਪਸ ਆਇਆ [26]
  • ਬੋਰੋ ਸਾਹਿਬ ਓਂਗਬੀ ਸਨਾਤੋਂਬੀ, ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ, 1979 [27]
  • ਕਮਲ ਕੁਮਾਰੀ ਨੈਸ਼ਨਲ ਅਵਾਰਡ ਫਾਰ ਕਲਚਰ, 2002
  • ਉੱਘੇ ਸੀਨੀਅਰ ਲੇਖਕ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ, 2007
  • ਲਾਈਫਟਾਈਮ ਅਚੀਵਮੈਂਟ ਅਵਾਰਡ, ਮਣੀਪੁਰ ਰਾਜ ਕਲਾ ਅਕਾਦਮੀ, 2011 (ਪੋਸਟਹੂਮਸ) [28][29]

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. ↑ Roy, L. Somi (2022). Makers of Indian Literature: M.K. Binodini Devi (1st ed.). Kolkata: Sahitya Akademi. ISBN 978-93-5548-290-7.
  2. ↑ "Binodini's Women: The three strong characters of My Son, My Precious". The Indian Express. 9 March 2018. Retrieved 12 February 2019.
  3. ↑ "..:: SAHITYA : Akademi Awards ::." sahitya-akademi.gov.in. Retrieved 2024-04-05.
  4. ↑ "The Wire: The Wire News India, Latest News,News from India, Politics, External Affairs, Science, Economics, Gender and Culture". thewire.in. Retrieved 2024-04-04.
  5. ↑ "41 years on, Manipuri classic relives forgotten chapter of British Raj". The Times of India. 2020-05-22. ISSN 0971-8257. Retrieved 2024-04-05.
  6. ↑ "A Slice of Royalty". The Indian Express. 4 Feb 2015. Retrieved 12 Feb 2019.
  7. ↑ "Binodini's Women: The three strong characters of My Son, My Precious". The Indian Express. 9 March 2018. Retrieved 12 February 2019."Binodini's Women: The three strong characters of My Son, My Precious". The Indian Express. 9 March 2018. Retrieved 12 February 2019.
  8. ↑ "Iconic Manipuri novelist M.K. Binodini's 'The Princess and the Political Agent' to release on May 11". www.indulgexpress.com. 4 May 2020.
  9. ↑ "Maharaja Churachand Singh, KCSI, CBE". geni_family_tree (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2022-04-27. Retrieved 2024-04-04.
  10. ↑ "Churachand Higher Secondary School,Imphal-about-us". preprimaryschools.com. Retrieved 2024-04-04.
  11. ↑ "Dr Laifangbam Nanda Babu Roy". e-pao.net. Retrieved 2024-04-04.
  12. ↑ Sharma, Shamurailatpam Gautam (2014-02-05). "Somi Roy's Journey towards Setting a Pony Agenda | Manipur Times" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2024-04-04.
  13. ↑ "MK Binodini Literature". e-pao.net. Retrieved 2024-04-04.
  14. ↑ "Makers of Indian Literature". Sahitya Akademi. Retrieved 3 April 2024.
  15. ↑ "Birth centenary seminar on life and works of Maharaj Kumari Binodini Devi conducted". www.thesangaiexpress.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2024-04-05.
  16. ↑ "M.K. Binodini Devi anniversary memorial". nenow.in. 21 February 2018. Retrieved 21 February 2018.
  17. ↑ Ningthoujam, Diana (9 September 2012). "A Portrait of the Muse". Financial Express. Retrieved 3 April 2024.
  18. ↑ "Binodini by Ramkinkar Baij". Google Arts and Culture. Retrieved 4 April 2024.
  19. ↑ donyluwang (2013-03-02). "Biography of Late M.K. Binodini". DONY (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2024-04-05.
  20. ↑ "L. Somi Roy". Penguin Random House India. Retrieved 4 April 2024.
  21. ↑ "Cultural Root Is The Strength To My Literature Interview with Maharajah Kumari Binodini Devi". E-Pao. 30 June 2009. Retrieved 5 April 2024.
  22. ↑ "Governor lauds MK Binodini". www.thesangaiexpress.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2024-04-05.
  23. ↑ Chowdhury, Payel Dutta (2021-06-30). "Women in Patriarchy: Critiquing the Position of Manipuri Women in M.k. Binodini Devi's the Princess and the Political Agent". Towards Excellence: 721–727. doi:10.37867/te130258. ISSN 0974-035X.
  24. ↑ "E-CineIndia (January-March 2024) – FIPRESCI-India" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 2024-04-09.
  25. ↑ "Governor lauds MK Binodini". www.thesangaiexpress.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2024-04-05."Governor lauds MK Binodini". www.thesangaiexpress.com. Retrieved 5 April 2024.
  26. ↑ "BINODINI, RATAN THIYAM TO DISOWN PADMASHREE TITLES : 04th jul01 ~ E-Pao! Headlines". e-pao.net. Retrieved 2024-04-05.
  27. ↑ "..:: SAHITYA : Akademi Awards ::." sahitya-akademi.gov.in. Retrieved 2024-04-05."..:: SAHITYA : Akademi Awards ::." sahitya-akademi.gov.in. Retrieved 5 April 2024.
  28. ↑ "Manipur State Kala Akademi(MSKA)". artnculturemanipur.gov.in. Retrieved 2024-04-05.
  29. ↑ "Award presentation ceremony of Manipur State Kala Academy held – Manipur News" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2012-08-08. Retrieved 2024-04-05.

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]

"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਐਮ._ਕੇ._ਬਿਨੋਦਿਨੀ_ਦੇਵੀ&oldid=755439" ਤੋਂ ਲਿਆ