ਐਸਪੀਐਸ ਅਜਾਇਬ ਘਰ
 ਸ੍ਰੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ | |
 | |
| ਸਥਾਪਨਾ | 1898 |
|---|---|
| ਟਿਕਾਣਾ | ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਭਾਰਤ |
| ਗੁਣਕ | 34°04′00″N 74°48′47″E / 34.06678°N 74.81312°E |
| ਕਿਸਮ | ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ |
ਸ਼੍ਰੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਐਸਪੀਐਸ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਹੈ। ਇਹ ਅਜਾਇਬ ਘਰ 1898 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ 80,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਸਤੂਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ।[1]
ਵਰਣਨ
[ਸੋਧੋ]ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]1889 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖਣ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਐਸ.ਐਚ. ਗੋਡਮੇਰੀ ਵੱਲੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[2] ਸਿੰਘ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਆਰਮੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਗੋਡਮੇਰੀ ਇੱਕ ਵਿਦਵਾਨ ਸੀ।[3] ਇਸ ਜੋੜੇ ਨੇ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ, ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਅਤੇ ਅਮਰ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮੰਗ ਪੱਤਰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸੌਂਪਿਆ। ਮਜਾਰਾਹ ਨੇ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਆਗਿਆ ਦੇਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਿਆ; ਇਹ ਨਵੀਂ ਸੰਸਥਾ ਜੰਮੂ, ਕਸ਼ਮੀਰ, ਬਾਲਟਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਗਿਲਗਿਤ ਦੀਆਂ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਰੱਖੇਗੀ।ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਜੇਹਲਮ ਨਦੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲੀ ਇਮਾਰਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਨਿਰਮਿਤ ਹੋਣਾ ਸੀ।[2]
ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨੀ (ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ) ਜੌਹਨ ਮਾਰਸ਼ਲ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਦੇ ਅਕਾਊਂਟੈਂਟ ਜਨਰਲ, ਇੱਕ ਮਿਸਟਰ ਬਲਰਜੀ, ਨੂੰ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ; ਬਲਰਜੀ ਨੂੰ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੇ ਸਿੱਕਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਦਾ ਕੰਮ ਵੀ ਸੌਂਪਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ 1898 ਵਿੱਚ ਜਨਤਾ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਿੱਚ ਮਜਾਰਾ ਪ੍ਰਤਾਪ ਦੇ ਮਹਿਲ ਦੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਵਿੱਚੋਂ ਆਈਟਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
1913 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਦਯਾ ਰਾਮ ਸਾਹਨੀ ਦੇ ਪੁਨਰ-ਸੰਗਠਿਤ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਨੂੰ ਪੰਡੇਰੇਨਥਾਨ, ਪਰਿਹਾਸਪੋਰਾ ਅਤੇ ਅਵੰਤੀਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਖੁਦਾਈ ਤੋਂ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਈਆਂ।[4] ਨਿੱਜੀ ਕੁਲੈਕਟਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਦਾਨ ਰਾਹੀਂ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵਧਦਾ ਰਿਹਾ; ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਘਰੇਲੂ ਸਨ।[5]
2017 ਵਿੱਚ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਨੇ ਇੱਕ ਦੂਜੀ ਇਮਾਰਤ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ।[5] ਨਵੀਂ ਇਮਾਰਤ ਅੱਗ ਅਤੇ ਭੂਚਾਲ ਰੋਧਕ ਹੋਣ ਲਈ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਐਸ ਪੀ ਐਸ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਪੁਰਾਣੀ ਇਮਾਰਤ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।[5]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Shri Pratap Singh, Kashmir's lone museum, opens new building for public in Srinagar - Firstpost". www.firstpost.com. Retrieved 2018-11-16.
- ↑ 2.0 2.1 "SPS Museum Srinagar". museu.ms (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2018-11-16.
- ↑ "Department of Tourism, Jammu and Kashmir - SPS Museum". jktourism.org (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 2018-11-16.
- ↑ "Department of Tourism, Jammu and Kashmir - SPS Museum". jktourism.org (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 2018-11-16."Department of Tourism, Jammu and Kashmir - SPS Museum". jktourism.org. Retrieved 16 November 2018.
- ↑ 5.0 5.1 5.2 Valley’s lone museum opens to public. The Tribune. 12 Jun 2017. URL. https://www.tribuneindia.com/news/jammu-kashmir/valley-s-lone-museum-opens-to-public/420829.html Archived 2019-10-26 at the Wayback Machine. Retrieved 2018-11-16.