ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ
ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਤੋਂ ਅਜ਼ਾਦ ਹੋਣ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਆਰਥਿਕ ਨਾਂਹ ਪੱਖੀ ਤਬਦੀਲੀ ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਇਹ ਆਈ ਕਿ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਜਨਤਕ ਬਜਟ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਕਟੌਤੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਜੋ ਕਿ 1991 ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦ ਦੇ 6% ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ 1994 ਵਿੱਚ 3% ਤੱਕ ਆ ਗਈ ਫਿਰ 1999 ਵਿੱਚ 4 ਫੀਸਦ ਤੇ ਆ ਗਈ। ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਐਲੀਮੈਂਟਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਤਨਖ਼ਾਹ ਮਿਲਦੀ ਹੈ; 1993 ਵਿੱਚ 30,000 ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਨੇ (ਜੋ 1990 ਦੇ ਅਧਿਆਪਨ ਸਟਾਫ ਦਾ ਤਕਰੀਬਨ ਇਕ-ਸੱਤਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਸਨ) ਨੇ ਵਧੇਰੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿੱਖਿਆ ਮਹਿਕਮਾ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
1994 ਵਿੱਚ ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 8,575 ਐਲੀਮੈਂਟਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ (ਗ੍ਰੇਡ ਇੱਕ ਤੋਂ 11) ਤਕਰੀਬਨ 3.2 ਮਿਲੀਅਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ 224,000 ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ 244 ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਸਨ। 1992 ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 51 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਯੋਗ ਬੱਚੇ ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 8,500 ਦੇ ਲਗਭਗ ਪ੍ਰੀ-ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਸਨ। 1994 ਵਿੱਚ ਕੁਝ 272,100 ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਉੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਸਨ।ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਹ ਫ਼ੀਸਦੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਕਜਾਖ ਸਨ ਅਤੇ 31 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਰੂਸੀ ਸਨ।
ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ ਦੇ 1995 ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਅਨੁਲਾਰ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਲਾਜ਼ਮੀ, ਸਮਾਜਿਕ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਅਦਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲੇ ਲਈ ਮੁਕਾਬਲਾ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਹੁਣ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਪਗ 5% ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹਨ ਜੋ ਰਾਜ ਦੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।
2002 ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਆਈ ਵਿਕਾਸ ਬੈਂਕ ਨੇ ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ ਨੂੰ ਸਿੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੁੱਦਿਆਂ ਅਤੇ ਤਰਜੀਹਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਦੀ ਵਿਕਾਸ ਰਣਨੀਤੀ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਕਨੀਕੀ ਸਹਾਇਤਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ 2004 ਵਿੱਚ "ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ " ਲਈ 137 ਸ਼ਾਤੀ ਦੂਤਾਂ ਰਾਹੀਂ ਮਦਦ ਕੀਤੀ।[1]
ਕਜਾਖਸਤਾਨ ਵਿੱਚ 1990 ਵਿੱਚ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 99.1% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 97.7% ਸੀ।
ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ
[ਸੋਧੋ]ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ
[ਸੋਧੋ]ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ ਗਣਤੰਤਰ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕਰਨ ਦਾ ਹੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਿਆ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 5 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ' ਤੇ ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੇ ਹਨ। 2004 ਤਕ, ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 100 ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ ਸਨ (83 ਜਨਤਕ, 4 ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਅਤੇ 13 ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ) ਅਤੇ 135 856 ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ (ਜੋ 5 ਅਤੇ 6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ 63 ਫੀਸਦ ਬਣਦਾ ਸੀ)। ਸਭ ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ ਤੋਂ ਇਹ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਜ਼ਾਖ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਾਸ਼ਾ ਉੱਤੇ ਜਿਆਦਾ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ।[2] ਰਾਜ ਵਿੱਤ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਪੈਸੇ ਦੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਗੈਰ-ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਨਾਲ ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ।
ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ
[ਸੋਧੋ]ਕਜ਼ਾਖਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 7 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ 4 ਵਰ੍ਹੇ ਚਲਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ' ਤੇ ਦੋ ਸੈਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਲਾਸਾਂ ਸਵੇਰੇ 8 ਤੋਂ 1 ਵਜੇ ਅਤੇ 2 ਤੋਂ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ 7 ਵਜੇ ਲਗਦੀਆਂ ਹਨ ਜਦੋਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਵੇਰੇ ਜਾਂ ਦੁਪਹਿਰ ਵੇਲੇ ਕਲਾਸ ਵਿੱਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸੰਵਿਧਾਨਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ।ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਅਤੇ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਕੂਲ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਮਨਿਸਟਰੀ ਆਫ਼ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ-ਇਕਹਿਰੇ ਨਿੱਜੀ ਸਕੂਲਾਂ ਲਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ ਸੁਤੰਤਰ ਰਿਟੇਲਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਖੁਦ ਖਰੀਦਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ U.S. Assistance to Kazakhstan - Fiscal Year 2004 U.S. Department of State
- ↑ "Официальный сайт Парламента Республики Казахстан". www.parlam.kz. Retrieved 11 April 2018.