ਕਣਕੀ
ਕਣਕੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Ischaemum rugosum) ਇਹ ਇੱਕ ਘਾਹ ਦੀ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਜੋ ਝੋਨੇ ਵਿੱਚ ਨਦੀਨ ਵਜੋਂ ਉੱਗਦੀ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਆਤੇ ਸਿਲ੍ਹ ਇਸ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਸਕੇਮਮ ਜੀਨਸ ਵਿੱਚ ਘਾਹ ਪਰਿਵਾਰ ਪੋਏਸੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਫੁੱਲਦਾਰ ਪੌਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਗਰਮ ਖੰਡੀ ਅਤੇ ਤਪਸ਼ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਹੈ, ਦਲਦਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗਿੱਲੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦਾ ਹੈ।[1] ਇਹ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਪੌਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਮੈਡਾਗਾਸਕਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਮਲਾਵਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਹੈ।[2] ਇਹ 1 ਮੀਟਰ ਤੱਕ ਦੀ ਉਚਾਈ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸਟਾਈਲ ਸਪਾਈਕਲੇਟ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਗਲੂਮ ਦੀ ਛੱਲੀ ਹੋਈ ਸਤਹ ਦੁਆਰਾ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[3] ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਚਾਰੇ ਵਜੋਂ ਇਸਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਤਾ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਪੂਰੇ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਮੱਧ-ਅਕਸ਼ਾਂਸ਼ ਵਾਲੇ ਝੋਨੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਘਾਹ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਦੀਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।[4]
ਨਿਵਾਸ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ
[ਸੋਧੋ]ਇਹ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਪਾਣੀ, ਗਿੱਲੇ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ, ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਨਦੀ ਦੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਅਤੇ ਨਿਕਾਸੀ ਖਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਚਰਾਉਣ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਜੱਦੀ ਹੈ।[5] ਇਸਦਾ ਜੋਰਦਾਰ ਸੁਭਾਅ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਉੱਚ ਹਮਲਾਵਰ ਸਮਰੱਥਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਨਮੀ ਵਾਲੇ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਸ਼ਹੂਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਬੂਟੀ ਹੈ। 20-30 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਤੱਕ ਉਗਣ ਦੀ ਸਰਵੋਤਮ ਤਾਪਮਾਨ ਸੀਮਾ ਦੇ ਅੰਦਰ, 2015 ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ 97.5% ਉਗਣ ਦੀ ਦਰ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ, ਜੋ ਇੱਕ ਹਮਲਾਵਰ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।[6] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਗਣਾ ਕਾਫ਼ੀ ਨਮੀ ਵਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਨੇਰੇ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰੋਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਨਦੀਨ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ
[ਸੋਧੋ]ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਭੋਜਨ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਅਨਾਜ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨਸਲਾਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਘੋੜਿਆਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਚਾਰੇ ਵਜੋਂ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਪਰਾਗ ਵਜੋਂ ਕਟਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਭਾਰਤ, ਥਾਈਲੈਂਡ, ਘਾਨਾ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ, ਵੈਨੇਜ਼ੁਏਲਾ ਅਤੇ ਮਲੇਸ਼ੀਆ ਸਮੇਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਝੋਨੇ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਬੂਟੀ (ਨਦੀਨ) ਵਜੋਂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ Ischaemum rugosum ਦਾ ਪ੍ਰਕੋਪ ਇੱਕ ਝੋਨੇ ਦੇ ਝਾੜ ਨੂੰ 69.4% ਤੱਕ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[7] ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪੌਦੇ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਟਹਿਣੀਆਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਣ ਵਾਲੇ ਚੌਲਾਂ ਵਰਗੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਸਨੇ ਕਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Quattrocchi, Umberto (2006). CRC World Dictionary of Grasses: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology - 3 Volume Set. CRC Press. ISBN 9780849313035.
- ↑ "Ischaemum rugosum". Plants of the World Online. Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. Retrieved May 20, 2020.
- ↑ "Ischaemum rugosum". eFloras.org. eFloras. Archived from the original on ਅਗਸਤ 4, 2020. Retrieved May 20, 2020.
- ↑ Lim, Charlemagne; Awan, Tahir; Cruz, Pompe; Chauhan, Bhagirath (September 14, 2015). "Influence of Environmental Factors, Cultural Practices, and Herbicide Application on Seed Germination and Emergence Ecology of Ischaemum Rugosum Salisb". PLOS ONE. 10 (9): e0137256. Bibcode:2015PLoSO..1037256L. doi:10.1371/journal.pone.0137256. PMC 4569434. PMID 26368808.
- ↑ Quattrocchi, Umberto (2006). CRC World Dictionary of Grasses: Common Names, Scientific Names, Eponyms, Synonyms, and Etymology - 3 Volume Set. CRC Press. ISBN 9780849313035.
- ↑ Lim, Charlemagne; Awan, Tahir; Cruz, Pompe; Chauhan, Bhagirath (September 14, 2015). "Influence of Environmental Factors, Cultural Practices, and Herbicide Application on Seed Germination and Emergence Ecology of Ischaemum Rugosum Salisb". PLOS ONE. 10 (9): e0137256. Bibcode:2015PLoSO..1037256L. doi:10.1371/journal.pone.0137256. PMC 4569434. PMID 26368808.
- ↑ Singh, T.; Kolar, J.S.; Sandhu, K.S. (1991). "Critical period of competition between wrinkle grass (Ischaemum rugosum Salisb.) and transplanted paddy". Indian Journal of Weed Science. 23 (1): 1–5. Retrieved May 20, 2020.