ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀਪ
 | ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਤਸਦੀਕ ਲਈ ਹੋਰ ਹਵਾਲੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। (ਅਗਸਤ 2025) |
ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀਪ ਇੱਕ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕਕਾਰ ਅਤੇ ਰੰਗਕਰਮੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਨਾਟ ਲੇਖਣ, ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ, ਨਿਬੰਧਕਾਰੀ, ਆਲੋਚਨਾ ਤੇ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 4 ਮਈ 1968 ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਬਲਵੀਰ ਕੌਰ ਤੇ ਪਿਤਾ ਜੰਗ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਪਿੰਡ ਰੋਝਾਂਵਾਲੀ, ਜਿਲ੍ਹਾ ਫਤਿਆਬਾਦ, ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਦੀਪ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚੋਂ ਯੂਨੀਵਿਰਸਟੀ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜ਼ੂਏਸ਼ਨ, ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤੇ ਫਿਰ ਅਧਿਆਪਕ ਬਣਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਪਿਛੋਕੜ ਨਿਮਨ ਕਿਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। ‘ਪੰਜਾਬੀ ਉਪੇਰਾ ਸਰਵੇਖਣ ਤੇ ਮੁਲਾਂਕਣ' ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ 2005 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਖੋਜ ਕਾਰਜ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ।[1] ਹੁਣ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਜਿਲ੍ਹਾ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਸੰਸਥਾ ਵਿਚ ਬਤੌਰ ਪੰਜਾਬੀ ਲੈਕਚਰਾਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਹਨ
ਰਚਨਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਨਾਟਕ
[ਸੋਧੋ]- ਇਹ ਜੰਗ ਕੌਣ ਲੜੇ (ਉਪੇਰਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ) 2002
- ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਦੇ ਮੌੜ 'ਤੇ (ਪੂਰਾ ਨਾਟਕ) 2005
- ਤੂੰ ਮੇਰਾ ਕੀ ਲਗਦਾ (ਪੂਰਾ ਨਾਟਕ) 2016
- ਭੁੱਬਲ ਦੀ ਅੱਗ (ਪੂਰਾ ਨਾਟਕ) 2016
- ਛੱਲਾ (ਪੂਰਾ ਨਾਟਕ) 2020
ਅਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਨਾਟਕ
[ਸੋਧੋ]- ਮੈਂ ਅਜੇ ਜਿੰਦਾ ਹਾਂ
- ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਦਰਬਾਰ
- ਸੂਰਾ ਸੋ ਪਹਿਚਾਨੀਐ
- ਜੀ ਜਨਾਬ
- ਅਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਟੈਗ
- ਵਰਦੀ ਫੰਡ
- ਸ਼ਿਕਾਰੀ
- ਕੁਝ ਕਿਹਾ ਤਾਂ
ਸਾਇੰਸ ਨਾਟਕ
[ਸੋਧੋ]- ਫਤਵਾ
- ਸੱਚ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ
- ਕੋਸ਼ਿਸ ਨੰਬਰ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਇੱਕ
- ਮੁਕਦੇ ਸਾਹਾਂ ਦੀ ਗਾਥਾ
- ਇੱਕ ਸੀ ਪਰੀ
- ਇਹ ਧਰਤੀ ਸਾਡੀ ਨਹੀਂ
ਬਾਲ ਨਾਟਕ
[ਸੋਧੋ]- ਪਿੰਜਰਾ
- ਸਾਡੀ ਵੀ ਸੁਣੋ
- ਇਨਸਾਫ
- ਪਸ਼ੂ ਪੰਛੀ
- ਇਕ ਸੀ ਪਰੀ (ਬਾਲ ਤੇ ਸਾਇੰਸ ਨਾਟਕ)
- ਚੱਲ ਮੇਲੇ ਨੂੰ ਚੱਲੀਏ
- ਮੈਂ ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲਾ ਬਾਗ ਬੋਲਦਾ ਹਾਂ
ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ
[ਸੋਧੋ]- ਗਿਰਝਾਂ
- ਮੇਰੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅੰਬਰ
- ਇਹ ਜੰਗ ਕੌਣ ਲੜੇ
- ਤਿੜਕਦੇ ਸੁਪਨੇ
- ਸਾਡੇ ਹਿੱਸੇ ਦਾ ਅੰਬਰ
ਕਾਵਿ ਨਾਟਕ
[ਸੋਧੋ]- ਦਹਿਲੀਜ ਤੋਂ ਪਾਰ
ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਰੰਗਮੰਚ ਸੰਬੰਧੀ ਆਲੋਚਨਾ ਦੀਆਂ ਪੁਸਤਕਾਂ
[ਸੋਧੋ]- ਵਿਸ਼ਵ ਉਪੇਰਾ ਸਿਧਾਂਤ, ਸਰੂਪ ਅਤੇ ਸਰੋਕਾਰ
- ਮੱਲ ਸਿੰਘ ਰਾਮਪੁਰੀ ਦੇ ਉਪੇਰੇ, ਪਾਠ ਪਰਿਪੇਖ ਅਤੇ ਪੜਚੋਲ
- ਮੱਲ ਸਿੰਘ ਰਾਮਪੁਰੀ ਦਾ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ- ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਜਾਈ-ਪਾਠ ਪਰਿਪੇਖ ਅਤੇ ਪੜਚੋਲ
- ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕੀ ਪਰੰਪਰਾ 2006(ਖੋਜ ਤੇ ਆਲੋਚਨਾ)
ਪੁਰਸਕਾਰ
[ਸੋਧੋ]- ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਰਾਜ ਪੱਧਰੀ ਆਈ.ਸੀ. ਨੰਦਾ ਨਾਟ ਪੁਰਸਕਾਰ 2003 (ਇਹ ਜੰਗ ਕੋਣ ਲੜੇ)
- ਹਰਿਆਣਾ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਵਲੋਂ 2004-05 ਦੀ ਸਰਵੋਤਮ ਨਾਟ ਪੁਸਤਕ ਐਵਾਰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ।[2]
- ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਵੱਲੋਂ ਬਾਲ ਸਾਹਿਤ ਪੁਰਸਕਾਰ (ਮੈਂ ਜਲ੍ਹਿਆਂ ਵਾਲ਼ਾ ਬਾਗ਼ ਬੋਲਦਾ ਹਾਂ)
ਇਹ ਜੰਗ ਕੌਣ ਲੜੇ, ਡਾ.ਦੀਪ ਦਾ ਪਲੇਠਾ ਨਾਟ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਹੈ ਉਹਨਾਂਂ ਦਾ ਇਹ ਨਾਟਕ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟ ਪਰੰਪਰਾਂ ਦੀ ਅਲੋਪ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਵਿਧਾ ਉਪੇਰਾ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੈ।[3]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ ਖੱਬੇ ਪੱਖੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦਾ ਹਾਮੀ ਹਾਂ-ਡਾ ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ- ਪ੍ਰਵਾਜ ਮੁਲਾਕਾਤੀ ਜਗਦੀਸ ਰਾਏ ਕੁਲਰੀਆਂ(ਨਵਾ ਜਮਾਨਾ(ਜਲੰਧਰ) 13 ਅਗਸਤ 2006
- ↑ ਵਿਸ਼ਵ ਉਪੇਰਾ ਸਿਧਾਂਤ ਸਰੂਪ ਅਤੇ ਸਰੋਕਾਰ (ਆਲੋਚਨਾ) ਕਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀਪ(ਡਾ.) ਚੇਤਨਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਪੰਜਾਬੀ ਭਵਨ ਲੁਧਿਆਣਾ 2008
- ↑ ਇਹ ਜੰਗ ਕੋਣ ਲੜੇ (ਕੁਲਦੀਪ ਸਿੰਘ ਦੀਪ) ਦਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਸਿਰਜਣ 126 ਅਪ੍ਰੈਲ-ਜੂਨ 2003 ਪੰਨਾ ਨੰ.89