ਕੰਨਿਆਸ਼੍ਰੀ ਪ੍ਰਕਲਪ
ਕੰਨਿਆਸ਼੍ਰੀ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਛੜੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀ ਨਕਦ ਮਦਦ ਕਰਕੇ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇੱਕ ਪਹਿਲ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਪਰਿਵਾਰ ਆਰਥਿਕ ਸਮੱਸਿਆ ਕਾਰਨ ਅਠਾਰ੍ਹਾਂ ਸਾਲ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੀ ਲੜਕੀ ਦੇ ਵਿਆਹ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਾ ਕਰ ਸਕਣ। ਇਸ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣਾ ਹੈ ਜੋ ਗਰੀਬ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਰਥਿਕ ਤੰਗੀ ਕਾਰਨ ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ। ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਿਕਾਸ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਯੂਨੀਸੇਫ ਦੁਆਰਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਾਨਤਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਸਕੀਮ ਦੇ ਦੋ ਭਾਗ ਹਨ:
- 10000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਵਜ਼ੀਫ਼ਾ।
- 25,000 ਰੁਪਏ ਦੀ ਇੱਕ ਵਾਰ ਦੀ ਗ੍ਰਾਂਟ
ਸਾਲਾਨਾ ਵਜ਼ੀਫ਼ਾ 13-18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਅਣਵਿਆਹੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਲਈ ਹੈ ਜੋ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਰੈਗੂਲਰ ਜਾਂ ਇਸ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਦੇ ਓਪਨ ਸਕੂਲ ਜਾਂ ਵੋਕੇਸ਼ਨਲ/ਤਕਨੀਕੀ ਸਿਖਲਾਈ ਕੋਰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਠਵੀਂ-12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹਨ।
ਇੱਕ ਸ਼ਰਤੀਆ ਨਕਦ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਯੋਜਨਾ[ਸੋਧੋ]
ਕੰਨਿਆਸ਼੍ਰੀ ਪ੍ਰਕਲਪ ਨੂੰ ਇਹ ਸੁਨਿਸ਼ਚਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲੜਕੀਆਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਰਨ। ਕੰਨਿਆਸ਼੍ਰੀ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਸਰਲ ਹੈ, ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਉਮਰ ਤੱਕ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਧਾਰਾ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ, ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰਕਾਰ ਇਹਨਾਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਰਵੱਈਏ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੋ ਆਪਣੀ ਲੜਕੀ ਦਾ ਵਿਆਹ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਸਕੀਮ ਦੇ ਦੋ ਸ਼ਰਤੀਆ ਨਕਦ ਲਾਭ ਹਿੱਸੇ ਹਨ।
- ਪਹਿਲਾ ਹੈ K1, ਰੁਪਏ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਵਜ਼ੀਫ਼ਾ। 1000/- 13 ਤੋਂ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਰਗ ਦੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਅਦਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਣਵਿਆਹੀਆਂ ਹੋਣ। (ਨੋਟ: ਸਾਲ 2013-14 ਅਤੇ 2014-1 ਦੌਰਾਨ ਸਾਲਾਨਾ ਵਜ਼ੀਫ਼ਾ 500/- ਰੁਪਏ ਸੀ)।
- ਦੂਜਾ ਲਾਭ K2 ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 25,000/- ਦੀ ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਗ੍ਰਾਂਟ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਲੜਕੀਆਂ 18 ਸਾਲ ਦੀਆਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਬਸ਼ਰਤੇ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਅਕਾਦਮਿਕ ਜਾਂ ਕਿੱਤੇ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੀਆਂ ਹੋਣ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਅਣਵਿਆਹੀਆਂ ਹੋਣ।
'ਸਿੱਖਿਆ' ਸ਼ਬਦ ਵਿੱਚ ਸੈਕੰਡਰੀ ਅਤੇ ਉੱਚ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਇਸ ਉਮਰ ਸਮੂਹ ਲਈ ਉਪਲਬਧ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ, ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਖੇਡ ਕੋਰਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਕੁਇਟੀ ਫੋਕਸ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਇਹ ਸਕੀਮ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਆਮਦਨ R. 1,20,000/- ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੋੜਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਲਈ, ਉਹ ਲੜਕੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੋਵੇਂ ਗੁਆ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਸਮੇਂ ਬਾਲ ਨਿਆਂ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਲਈ, ਇਹ ਮਾਪਦੰਡ ਮੁਆਫ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਾਲਾਨਾ ਵਜ਼ੀਫ਼ਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਦੋਂ ਹੀ ਭੁਗਤਾਨਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਲੜਕੀਆਂ ਅੱਠਵੀਂ ਜਮਾਤ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਹ ਮਾਪਦੰਡ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੋੜਾਂ ਵਾਲੀਆਂ ਲੜਕੀਆਂ ਲਈ ਮੁਆਫ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਪੰਗਤਾ 40% ਜਾਂ ਵੱਧ ਹੈ।
ਕੰਨਿਆਸ਼੍ਰੀ ਦਿਵਸ[ਸੋਧੋ]
ਰਾਜ ਭਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ 14 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਕੰਨਿਆਸ਼੍ਰੀ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 14 ਅਗਸਤ, 2013 ਨੂੰ ਇਸ ਸਕੀਮ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਜ ਵਿਆਪੀ ਸਮਾਗਮ ਕਰਵਾਏ ਗਏ। ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਮਤਾ ਬੈਨਰਜੀ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਚਲਾਈਆਂ ਗਈਆਂ।
ਕੰਨਿਆਸ਼੍ਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ[ਸੋਧੋ]
ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਸਸ਼ਕਤੀਕਰਨ ਲਈ ਨਾਦੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਕੰਨਿਆਸ਼੍ਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਅਤੇ ਰਾਜ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕੰਨਿਆਸ਼੍ਰੀ ਕਾਲਜ ਸਥਾਪਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਕੰਨਿਆਸ਼੍ਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਿਰਫ਼ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਨਵਰੀ 2019 ਵਿੱਚ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮਮਤਾ ਬੈਨਰਜੀ ਨੇ ਨਾਦੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾਨਗਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਕੰਨਿਆਸ਼੍ਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਿਆ ਸੀ।