ਗਦਰ
ਗਦਰ | |
|---|---|
 ਨਿਜ਼ਾਮ ਕਾਲਜ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੀਟਿੰਗ ਦੌਰਾਨ, ਗਦਰ - 2005 | |
| ਜਨਮ | 1949 ਤੂਪਰਾਂ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਹੈਦਰਾਬਾਦ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ |
| ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਲ | ਤੇਲੰਗਨਾ ਪ੍ਰਜਾ ਮੋਰਚਾ |
ਗੁੰਮਦੀ ਵਿੱਟਲ ਰਾਓ (31 ਜਨਵਰੀ 1949 - 6 ਅਗਸਤ 2023), ਜਿਸਨੂੰ ਗਦਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਆਂਧਰਾ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਦੇ ਤੇਲੰਗਨਾ ਖੇਤਰ ਦੇ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ, ਗਾਇਕ ਅਤੇ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਇਨਕਲਾਬੀ ਸੀ। ਗੱਦਾਰ ਨਕਸਲਵਾਦੀ-ਮਾਓਵਾਦੀ ਵਿਦਰੋਹ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਦੇ ਰਾਜ ਦੇ ਦਰਜੇ ਲਈ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸੀ।
ਗੱਦਾਰ ਨੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਕਸਲੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਫ਼ਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 1975 ਵਿੱਚ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੌਰਾਨ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰੂਪੋਸ਼ ਹੋ ਗਏ। ਵਿਵਾਦਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਹ ਜਾਤੀ ਜ਼ੁਲਮ ਅਤੇ ਦਲਿਤਾਂ ਅਤੇ ਆਦਿਵਾਸੀਆਂ ਨਾਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਅਨਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਆਵਾਜ਼ ਬਣੇ ਰਹੇ।[1] ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ) ਪੀਪਲਜ਼ ਵਾਰ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿੰਗ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ।[2] ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਨ ਨਾਟਯ ਮੰਡਲੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1987 ਵਿੱਚ ਕਰਮਚੇਡੂ ਕਤਲੇਆਮ ਵੱਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਧਿਆਨ ਖਿੱਚਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।[3]
ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ₹1 ਕਰੋੜ ਦੇ ਨਕਦ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[4]
ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਅੰਦੋਲਨ
[ਸੋਧੋ]ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਪੁਨਰ-ਉਭਾਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਗਦਰ ਨੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਰਾਜ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਲਈ ਆਪਣਾ ਸਮਰਥਨ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਹੇਠਲੀਆਂ ਜਾਤਾਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਦਲਿਤਾਂ ਅਤੇ ਪੱਛੜੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣਾ ਸੀ।[5] ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਜੋ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਆਂ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਰਾਜ ਲਈ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਨਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਜਾਤੀਆਂ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦੇ ਓਸੀ ਅਤੇ ਬੀਸੀ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਵੇ। ਉਸਨੇ ਗੌਡ ਦੇ ਏਪੀ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ ਦੌਰਾਨ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਗੋਲੀ ਮਾਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਦੇਵੇਂਦਰ ਗੌਡ ਦੀ ਐਨਟੀਪੀਪੀ (ਨਵਾ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਪ੍ਰਜਾ ਪਾਰਟੀ) ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਏਕਤਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤੀ।[6][7][8]
ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਮੌਤ
[ਸੋਧੋ]ਗੰਭੀਰ ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਤੋਂ ਪੀੜਤ, ਗੱਦਾਰ ਨੂੰ 20 ਜੁਲਾਈ 2023 ਨੂੰ ਹੈਦਰਾਬਾਦ ਦੇ ਇੱਕ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ 3 ਅਗਸਤ 2023 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਬਾਈਪਾਸ ਸਰਜਰੀ ਹੋਈ। ਸਰਜਰੀ ਤੋਂ ਠੀਕ ਹੋਣ ਦੌਰਾਨ,[9] 6 ਅਗਸਤ 2023 ਨੂੰ 74 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਅਤੇ ਪਿਸ਼ਾਬ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਕਾਰਨ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[10][11][12]
ਪੁਰਸਕਾਰ
[ਸੋਧੋ]ਨੰਦੀ ਪੁਰਸਕਾਰ:
[ਸੋਧੋ]- 1995: ਓਰੇ ਰਿਕਸ਼ਾ ਦੁਆਰਾ "ਮੱਲੇਥੀਗਾ ਕੁ ਪੰਡੀਰੀ ਵੋਲੇ" ਲਈ ਸਰਬੋਤਮ ਗੀਤਕਾਰ ਲਈ ਨੰਦੀ ਪੁਰਸਕਾਰ (ਅਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ)
- 2011: ਜੈ ਬੋਲੋ ਤੇਲੰਗਾਨਾ ਲਈ ਸਰਬੋਤਮ ਪੁਰਸ਼ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕ ਲਈ ਨੰਦੀ ਪੁਰਸਕਾਰ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Kartheek, B. (7 August 2023). "Gaddar: Revolutionary poet who fought for statehood". The New Indian Express (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 24 February 2025.
- ↑ Apparasu, Srinivasa Rao (6 August 2023). "Popular balladeer and former Maoist ideologue Gaddar passes away". Hindustan Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Archived from the original on 20 September 2024. Retrieved 24 February 2025.
- ↑ Jangam, Chinnaiah (10 August 2023). "Gaddar (1949-2023): His voice inspired resistance to oppression". Scroll.in (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 24 February 2025.
- ↑ "Telangana Formation Day 2025" (in Indian English). The Hindu. 2 June 2025. Archived from the original on 3 June 2025. Retrieved 3 June 2025.
- ↑ Satyanarayana, K. (30 August 2023). "Gaddar: The radical performer and cultural icon of Telangana". The News Minute (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 24 February 2025.
From the late 1990s, he played an active role in the struggle for a separate Telangana state.
- ↑ "Fight forces opposing separate Telangana, says Gadar". The Hindu. 18 January 2008. Archived from the original on 2008-03-27.
{{cite news}}: CS1 maint: unfit URL (link) - ↑ "Telangana minus Hyderabad unimaginable: Gadar". The Hindu. 20 January 2008. Archived from the original on 2008-01-23.
- ↑ "Smaller States viable, say leaders". The Hindu. 5 February 2008. Archived from the original on 2008-02-09.
- ↑ Reddy, U Sudhakar (6 August 2023). "Renowned Telangana folk singer Gummadi Vittal Rao, popularly known as 'Gaddar', passes away". The Times of India. Retrieved 6 August 2023.
- ↑ "Telangana: Poet activist Gaddar passes away at 77". The Siasat Daily. 6 August 2023. Retrieved 6 August 2023.
- ↑ "Telangana Poet Gaddar, Known For His Revolutionary Songs, Dies At 77". NDTV.
- ↑ "Famed Folk Singer Gaddar Passes Away at Apollo Hospital". www.telegraphindia.com. 6 August 2023.