ਗ਼ੁਲਾਮ ਨਬੀ ਫਿਰਾਕ
ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਗ਼ੁਲਾਮ ਨਬੀ ਫਿਰਾਕ (15 ਜੁਲਾਈ 1927 - 17 ਦਸੰਬਰ 2016) ਇੱਕ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਕਵੀ, ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੀ। ਪਿਛਲੇ ਪੰਜਾਹ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਉਹ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਵਾਰਤਕ ਲਿਖਦਾ ਆ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਿਆਂ ਉਸਨੇ ਰਵਾਇਤੀ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਈ ਨਵੇਂ ਕਾਵਿ ਰੂਪ ਵੀ ਵਰਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਕਤ ਛੰਦ, ਖੁਲ੍ਹੀ ਕਵਿਤਾ, ਸੋਨੇਟ, ਕੁਆਟਰੇਨ, ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗੀਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜਨਾਂ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਵੀ ਕੀਤਾ।[1] ਇਸ ਸਭ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਉਸਨੇ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਨੂੰ ਅਮੀਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਸੰਚਾਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਢੁਕਵਾਂ ਬਣਾਇਆ ਜੋ ਆਪਣੀ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੋਲੀ, ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਨਿਬੰਧ ਅਤੇ ਲੇਖ ਲਿਖਦਾ ਸੀ। ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਹਵਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਦਾ ਵਾਹਨ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇੱਕ ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਉਹ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸੌ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਕਵਿਤਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਹੋਰਨਾਂ ਚੀਜਾਂ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਅੰਦਰੂਨੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਉਭਾਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਣ ਰਾਹੀਂ ਇਸ ਦੇ ਪੁਨਰ-ਉਥਾਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵੀ ਜਿੱਤਿਆ। ਉਸਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਮੀਰ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਸਭਿਆਚਾਰ, ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇੱਕ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਉਸਨੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਦਿਅਕ ਮਿਆਰਾਂ ਨੂੰ ਉੱਚਾ ਚੁੱਕਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਦੀ ਪੂਰੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਹ 1975 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਸਟੈਂਡਰਡ ਪਬਲਿਕ ਹਾਈ ਸਕੂਲ (ਵਿਦਿਅਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦਾ ਸਮੂਹ) ਦਾ ਸਹਿ-ਬਾਨੀ ਸੀ।
ਸਾਹਿਤਕ ਕੰਮ[ਸੋਧੋ]
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ[ਸੋਧੋ]
ਉਸ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਬਾਰੇ ਅਨੇਕਾਂ ਲੇਖ ਅਤੇ ਇੱਕ ਦਰਜਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ, ਪ੍ਰਸਾਰਿਤ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਸਦੇ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀ ਹੈ:
ਲੇਖ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ[ਸੋਧੋ]
1989 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕਿਤਾਬਾਂ[ਸੋਧੋ]
1989 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕਿਤਾਬਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਕੈਡਮੀ ਆਫ ਆਰਟ, ਸਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਪੱਤਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਸਿਰਲੇਖ ਫਿਰਾਕ ਅੰਕ ਹੈ।[2] ਅਕੈਡਮੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਉਸ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ 'ਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਾਰਜਾਂ ਬਾਰੇ ਸ਼ੀਰਾਜ਼ਾ ਉਸ ਨੂੰ ਭੇਟ ਕੀਤਾ।[3] ਇਹ ਉਸਦੇ ਜੀਵਨ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਦੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਬਾਰੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਆਲੋਚਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੇ ਲੇਖਾਂ ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Kashmir and Its People: Studies in the Evolution of Kashmiri Society – M. K. Kaw – Google Books. Books.google.co.uk. Retrieved 1 September 2012.
- ↑ GreaterKashmir.com (Greater Service) (6 August 2012). "Academy officials meet Firaq Lastupdate:- Mon, 6 Aug 2012 18:30:00 GMT". Greaterkashmir.com. Archived from the original on 14 August 2012. Retrieved 1 September 2012.
- ↑ "Academy officials visit ailing Firaq, present 'Sheeraza' on his life and works". Dailykashmirimages.com. Archived from the original on 21 January 2013. Retrieved 1 September 2012.