ਗ੍ਰੇਗ ਐੱਲ. ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ

ਗ੍ਰੇਗ ਲਿਓਨਾਰਡ ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Gregg Leonard Semenza; ਜਨਮ 12 ਜੁਲਾਈ, 1956) ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਹੈ, ਜੋ ਜੋਨਜ਼ ਹੌਪਕਿਨਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿੱਚ ਬਾਲ ਰੋਗ, ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਓਨਕੋਲੋਜੀ, ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨ ਰਸਾਇਣ, ਦਵਾਈ ਅਤੇ ਓਨਕੋਲੋਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਹੈ। ਉਹ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਸੈੱਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਨਾੜੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।[1] ਉਹ ਬੇਸਿਕ ਮੈਡੀਕਲ ਰਿਸਰਚ ਲਈ ਅਲਬਰਟ ਲਸਕਰ ਅਵਾਰਡ ਦਾ 2016 ਦਾ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਹੈ।[2] ਉਹ ਆਪਣੀ ਐਚ.ਆਈ.ਐਫ. -1 ਦੀ ਖੋਜ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕੈਂਸਰ ਸੈੱਲਾਂ ਨੂੰ ਆਕਸੀਜਨ-ਮਾੜੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਢਾਲਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਵਿਲੀਅਮ ਕੈਲਿਨ ਜੂਨੀਅਰ ਅਤੇ ਪੀਟਰ ਜੇ. ਰੈਟਕਲਿਫ ਨਾਲ "ਸੈੱਲ ਕਿਵੇਂ ਆਕਸੀਜਨ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਸਮਝਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਢਾਲਦੇ ਹਨ" ਇਸ ਦੀਆਂ ਖੋਜਾਂ ਲਈ ਫਿਜ਼ੀਓਲੋਜੀ ਜਾਂ ਮੈਡੀਸਨ ਵਿੱਚ 2019 ਦਾ ਨੋਬਲ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸਾਂਝਾ ਕੀਤਾ।[3][4]

ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]

ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ ਦਾ ਜਨਮ 12 ਜੁਲਾਈ, 1956 ਨੂੰ,[5] ਫਲੱਸ਼ਿੰਗ, ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਚਾਰ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਵੈਸਟਚੇਸਟਰ ਕਾਉਂਟੀ, ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਹੋਏ ਸਨ।[6]

ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕੈਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]

ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ ਨੇ 1974 ਵਿੱਚ ਸਲੀਪੀ ਹੋਲੋ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ।[6] ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਡਰਗ੍ਰੈਜੁਏਟ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਉਸਨੇ ਮੈਡੀਕਲ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕ੍ਰੋਮੋਸੋਮ 21 ਤੇ ਜੀਨਾਂ ਦੀ ਮੈਪਿੰਗ ਕੀਤੀ। ਪੈਨਸਿਲਵੇਨੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚਡੀ ਲਈ, ਉਸਨੇ ਆਰਥਿਕ ਜੀਨੈਟਿਕ ਵਿਕਾਰ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਜੀਨਾਂ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਬੱਧ ਕੀਤਾ, ਬੀਟਾ-ਥੈਲੇਸੀਮੀਆ ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਜੋਨਸ ਹੌਪਕਿਨਜ਼ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡਾਕਟੋਕਟਰਲ ਫੈਲੋਸ਼ਿਪ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਡਿਊਕ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਹਸਪਤਾਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਬਾਲ ਰੋਗ ਨਿਵਾਸ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ।[7][8] ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ ਆਪਣੇ ਡਾਕਟਰੇਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜੌਨਸ ਹੌਪਕਿਨਜ਼ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਫਾਰ ਸੈੱਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵੈਸਕੁਲਰ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਬਣਿਆ।

ਖੋਜ[ਸੋਧੋ]

ਜਦੋਂ ਕਿ ਜੌਨ ਹਾਪਕਿਨਜ਼ ਵਿਖੇ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦੇ ਇੱਕ ਖੋਜਕਰਤਾ, ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ ਨੇ ਟ੍ਰਾਂਸਜੈਨਿਕ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜੀਨ ਦੀ ਸਮੀਕਰਨ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਇਹ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਐਰੀਥਰੋਪਾਇਟਿਨ (ਈਪੀਓ) ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕੀਤਾ, ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਹਾਈਪੌਕਸਿਆ ਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਕਰਨ ਦੇ ਸਾਧਨਾਂ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਖੂਨ ਵਿੱਚ ਆਕਸੀਜਨ ਦਾ ਪੱਧਰ ਘੱਟ। ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ ਨੇ ਜੀਨ ਦੇ ਤਰਤੀਬਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਾਈਪੌਕਸਿਆ-ਇੰਡਿਊਸੀਬਲ ਕਾਰਕਾਂ (ਐਚਆਈਐਫ) ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ। ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ ਦੇ ਕੰਮ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਐਚਆਈਐਫ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਹਿੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ; ਐਚਆਈਐਫ -1β, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦਾ ਸਥਿਰ ਅਧਾਰ, ਅਤੇ ਐਚਆਈਐਫ -1α ਜੋ ਵਿਗੜਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਨਾਮਾਤਰ ਆਕਸੀਜਨ ਦੇ ਪੱਧਰ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਐਚਆਈਐਫ -1α ਨੂੰ ਈ ਪੀ ਓ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਟੈਸਟ ਦੇ ਵਿਸ਼ੇ ਐਚਆਈਐਫ -1 ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਸੋਧਿਆ ਗਿਆ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਈ ਪੀ ਓ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਈ। ਇਹ ਐਚਆਈਐਫ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਕਈ ਟੈਸਟ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ ਨੇ ਅੱਗੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਐਚਆਈਐਫ -1α ਵਧੇਰੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨਾਲ ਹੋਰਨਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।[9]

ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ[ਸੋਧੋ]

ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਲੌਰਾ ਕਾਸਚ-ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਨੇ ਜੌਨਸ ਹਾਪਕਿਨਜ਼ ਵਿਖੇ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਜੋ ਇਸ ਵੇਲੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਜੀਨੋਟਾਈਪਿੰਗ ਸਹੂਲਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਚਲਾਉਂਦੀ ਹੈ।[6]

2019 ਵਿਚ, ਸੇਮੇਂਜ਼ਾ ਡਿੱਗ ਪਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਗਰਦਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਸੌਟੀ ਤੋੜ ਦਿੱਤੀ।[10]

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. "Gregg L. Semenza, M.D., Ph.D."
  2. Foundation, Lasker. "Oxygen sensing – an essential process for survival - The Lasker Foundation". The Lasker Foundation.
  3. "The Nobel Prize in Physiology or Medicine 2019". NobelPrize.org (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved October 7, 2019.
  4. Kolata, Gina; Specia, Megan (October 7, 2019). "Nobel Prize in Medicine Awarded for Research on How Cells Manage Oxygen - The prize was awarded to William G. Kaelin Jr., Peter J. Ratcliffe and Gregg L. Semenza for discoveries about how cells sense and adapt to oxygen availability". The New York Times. Retrieved October 8, 2019.
  5. "Gregg L. Semenza: Facts". nobelprize.org. Retrieved October 9, 2019.
  6. 6.0 6.1 6.2 "Profile of Gregg L. Semenza". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 107 (33): 14521–14523. August 17, 2010. doi:10.1073/pnas.1009481107. PMC 2930469. PMID 20679204.
  7. "Johns Hopkins geneticist Gregg Semenza wins Lasker Award for insights into how cells sense oxygen". September 13, 2016.
  8. "Gairdner Award". October 7, 2019.
  9. Hurst, Jillian H. (September 13, 2016). "William Kaelin, Peter Ratcliffe, and Gregg Semenza receive the 2016 Albert Lasker Basic Medical Research Award". The Journal of Clinical Investigation. 126 (10): 3628–3638. doi:10.1172/JCI90055. ISSN 0021-9738. PMC 5096796. PMID 27620538. Further support for an oxygen-sensing mechanism was provided by the discovery of erythropoietin (EPO), a glycoprotein hormone that stimulates erythrocyte production [...] During the same time period in which Semenza was developing EPO-transgenic mice, Peter Ratcliffe, a physician and kidney specialist, was establishing a laboratory in Oxford University's Nuffield Department of Medicine to study the regulation of EPO
  10. Kupferschmidt, Kai (October 11, 2019). "Cellular oxygen sensor system earns Nobel for trio". Science. 366 (6462): 167.