ਚੀਨ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਾਈਵੇ 219
ਚੀਨ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹਾਈਵੇ 219, ਜਿਸਨੂੰ ਤੀੱਬਤ-ਸ਼ਿੰਜਿਆਂਗ ਰਾਜ ਮਾਰਗ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਚੀਨ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਮਿਤ ਇੱਕ ਰਾਜ ਮਾਰਗ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੀਮਾ ਦੇ ਨਜਦੀਕ ਸ਼ਿੰਜਿਆਂਗ ਪ੍ਰਾਂਤ ਦੇ ਕਾਰਗਿਲਿਕ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਤੀੱਬਤ ਦੇ ਸ਼ਿਗਾਤਸੇ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਲਹਾਤਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਤੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਕੁਲ ਲੰਬਾਈ 2,086 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।[1] ਇਸਦੀ ਉਸਾਰੀ ਸੰਨ 1951 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਇਹ ਸੜਕ 1957 ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ।।[2][3] ਇਹ ਰਾਜ ਮਾਰਗ ਭਾਰਤ ਦੇ ਅਕਸਾਈ ਚਿਨ ਇਲਾਕੇ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਉੱਤੇ ਚੀਨ ਨੇ 1950 ਦੇ ਦਸ਼ਕ ਵਿੱਚ ਕਬਜਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਸਨੂੰ ਲੈ ਕੇ 1962 ਦਾ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਲੜਾਈ ਵੀ ਭੜਕ ਗਈ। 1958 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੇ ਤੀੱਬਤ ਉੱਤੇ ਕਬਜਾ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੌਰਾਨ ਚੀਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਉੱਥੇ ਬਗ਼ਾਵਤ ਭੜਕਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਜਿਸ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੱਛਮ ਵਾਲੇ ਤੀੱਬਤ ਵੱਲ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਰਸਤਾ ਨੂੰ ਤੇਜੀ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਕਰਣ ਦੀ ਠਾਨੀ। ਭਾਰਤ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੌਜੀ ਗਸ਼ਤਾਂ ਨਹੀਂ ਲਗਾਉਂਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਸਮੇਂ "ਹਿੰਦੀ-ਚੀਨੀ ਭਰਾ-ਭਰਾ" ਦੀ ਨੀਤੀ ਜੋਰਾਂ ਉੱਤੇ ਸੀ। 1957 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਸੜਕ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਈ ਤਾਂ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਚੀਨੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੂਤਾਵਾਸ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਸਿਤੰਬਰ 1957 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਚੇਤੰਨ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਲਦਾਖ਼ ਵਿੱਚ ਭਿਆਨਕ ਸਰਦੀ ਸੀ ਇਸ ਲਈ ਜੁਲਾਈ 1958 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਦੋ ਦਸਤੇ ਸੜਕ ਦਾ ਮੁਆਇਨਾ ਕਰਣ ਭੇਜੇ। ਪਹਿਲਾ ਦਸਦਾ ਸੜਕ ਦੇ ਦੱਖਣ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਵੇਖਕੇ ਅਕਤੂਬਰ 1958 ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਖ਼ਬਰ ਦਿੱਤੀ। ਦੂਜਾ ਦਸਦਾ ਸੜਕ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਗ ਦਾ ਮੁਆਇਨਾ ਕਰਣ ਗਿਆ ਪਰ ਨਹੀਂ ਪਰਤਿਆ।[4]ਤੀੱਬਤ-ਸ਼ਿੰਜਿਆਂਗ ਰਾਜ ਮਾਰਗ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਪੱਕੀ ਸੜਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਯੋਗ ਕੈਲਾਸ਼ ਪਹਾੜ ਅਤੇ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਝੀਲ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਤੋਂ ਗੁਜਰਦੀ ਹੈ। ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਲਈ ਤੀੱਬਤ ਦੇ ਰੁਤੋਗ ਜਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਧਿਆ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਅਕਸਾਈ ਚਿਨ ਦੇ ਕੋਨੇ ਉੱਤੇ ਚੀਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਦੋਮਰ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਖੇਮਾਂ ਅਤੇ ਚੂਨੇ ਦੇ ਮਕਾਨਾਂ ਦੀ ਬਸਤੀ ਬਣਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ਜੋ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭੀਹੜ ਇਲਾਕਾ ਹੈ। ਮਜ਼ਾਰ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੋਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪਰਯਟਨ ਕਰਾਕੋਰਮ ਪਰਬਤਾਂ ਅਤੇ ਕੇ2 ਪਹਾੜ ਦੇ ਵੱਲ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਪਾਂਗੋਂਗ ਤਸੋ ਝੀਲ ਦੇ ਕੋਲ ਦੀ ਵੀ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਕੁੱਝ ਭਾਗ ਭਾਰਤ ਦੇ ਲਦਾਖ਼ ਜਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਸ਼ਿੰਜਿਆਂਗ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਿਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੀੱਬਤ ਦਾ ਅੰਤਮ ਪੜਾਉ ਤਸੇਰੰਗ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਕਸਬਾ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ 5, 050 ਮੀਟਰ ਉੱਚੇ ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਦੱਰੇ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Xinjiang-Tibet Highway (Yecheng-Burang)". Archived from the original on 2010-05-28. Retrieved 2016-11-28.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ MemCons of Final sessions with the Chinese, White House, 1971-08-12
- ↑ 50th anniversary of Xinjiang-Tibet Highway marked Archived 2010-05-28 at the Wayback Machine., China Tibet Information Center, 2007-11-01
- ↑ Robert Johnson. "A region in turmoil: South Asian conflicts since 1947". Reaktion Books, 2005. ISBN 9781861892577.