ਜਵਾਨੀ
ਜਵਾਨੀ, ਜੀਵਨ ਉਹ ਦਾ ਸਮਾਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਅਕਸਰ ਬਚਪਨ ਅਤੇ ਬਾਲਗਤਾ (ਮਿਆਦ ਪੂਰੀ ਹੋਣ) ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[1][2] ਜਵਾਨੀ ਨੂੰ "ਦਿੱਖ, ਤਾਜ਼ਗੀ, ਸ਼ਕਤੀ, ਆਤਮਾ ਆਦਿ ਆਦਿ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।"[3] ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਮਰ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਇਸਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਬਦਲਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਯੁਵਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਅਵਸਥਾ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਮਰ ਦੇ ਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਬੰਨ੍ਹਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਦਾ ਅੰਤ ਬਿੰਦੂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਬਿਨਾਂ ਭੁਗਤਾਨ ਕੀਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਸਹਿਮਤੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜਿਨਸੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦਾ ਹੋਣਾ।
ਯੁਵਕ (ਜਵਾਨੀ) ਇੱਕ ਅਨੁਭਵ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਨੁਭਵ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਨਿਯਮ ਜਾਂ ਪਰੰਪਰਾ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੱਕ ਨੌਜਵਾਨ ਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਦਾ ਪੱਧਰ ਉਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਭਾਵ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ 'ਤੇ ਭਾਵੁਕਤਾ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ।
ਜਵਾਨੀ ਦਾ ਅਰਥ ਹੀ ਜੋਸ਼ ਅਤੇ ਧੜਕਣਾ ਹੈ। ਨੌਜੁਆਨ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਸਲੇ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਲਦੀ ਉਤੇਜਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਇਸ ਸਮੇਂ ਮਿਲੀ ਹੋਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਬਣਨਾ, ਵਿਗੜਨਾ, ਸੰਵਰਨਾ ਇਸ ਰੁੱਤੇ ਹੀ ਸੰਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[4]
ਯੁਵਾ ਅਧਿਕਾਰ
[ਸੋਧੋ]ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਵੱਡੇ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੋਟਿੰਗ, ਸਹਿਮਤੀ, ਡ੍ਰਾਈਵਿੰਗ, ਆਦਿ) ਅਤੇ ਕਰਤੱਵਾਂ (ਅਪਰਾਧਿਕ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ, ਆਦਿ) ਦੇ ਨਾਲ ਦਿੱਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਵੱਖਰੀਆਂ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਸੀਮਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਹੜੀਆਂ ਨੌਜਵਾਨ ਆਜ਼ਾਦ, ਸੁਤੰਤਰ ਜਾਂ ਕੁਝ ਫ਼ੈਸਲੇ ਜਾਂ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸਮਰੱਥ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਹੱਦਾਂ ਵੋਟਿੰਗ ਦੀ ਉਮਰ, ਉਮੀਦਵਾਰ ਦੀ ਉਮਰ, ਸਹਿਮਤੀ ਦੀ ਉਮਰ, ਬਹੁਮਤ ਦੀ ਉਮਰ, ਅਪਰਾਧਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀਆਂ ਦੀ ਉਮਰ, ਪੀਣ ਦੀ ਉਮਰ, ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਉਮਰ ਆਦਿ। ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਹਨਾਂ ਹੱਦਾਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਵੋਟ ਪਾਉਣ, ਸਰੀਰਕ ਸਬੰਧਾਂ, ਖਰੀਦਣ ਜਾਂ ਅਲਕੋਹਲ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਜਾਂ ਡਰਾਈਵ ਕਾਰਾਂ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਵੋਟਿੰਗ ਦੀ ਉਮਰ
[ਸੋਧੋ]ਵੋਟਿੰਗ ਦੀ ਉਮਰ ਕਾਨੂੰਨ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਉਮਰ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਚੋਣ ਵਿੱਚ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਦੇ ਯੋਗ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ, ਉਮਰ 18 ਸਾਲ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਿੰਨੀ ਉਮਰ 16 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ ਅਤੇ 21 ਜਿੰਨੀ ਉੱਚੀ ਹੈ (ਹੇਠ ਦਿੱਤੀ ਸੂਚੀ ਦੇਖੋ)। ਅਧਿਐਨ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ 21 ਸਾਲ ਦੇ ਸਾਰੇ 18 ਸਾਲ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਵੋਟਿੰਗ ਨਾਲ ਅਨੁਭਵ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਵੋਟਿੰਗ ਕਰਕੇ ਉਹ ਆਪਣੀ ਖੁਦ ਦੀ ਸਿਆਸਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਸਿਰਫ ਪੁਰਾਣੇ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ।
ਪੀਣ ਦੀ ਉਮਰ
[ਸੋਧੋ]ਕਾਨੂੰਨੀ ਪੀਣ ਦੀ ਉਮਰ ਉਹ ਉਮਰ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਸ਼ਰਾਬ ਦੇ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥ ਖਰੀਦ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਖਰੀਦ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਨੂੰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਅਤੇ ਵਿਹਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਉਮਰ ਦੀ ਅਲਕੋਹਲ ਨੂੰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਉਮਰ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਹ ਕੁਝ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਖਰੀਦਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਨੂੰਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਵੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਵਿੱਚ ਛੋਟ ਜਾਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹਾਲਾਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਾਨੂੰਨ ਸਿਰਫ ਪਬਲਿਕ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਅਲਕੋਹਲ ਪੀਣ ਲਈ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਘਰ ਵਿੱਚ ਅਲਕੋਹਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀਮਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ (ਇੱਕ ਛੋਟ, ਜਿਸਦਾ ਯੂਕੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਿਜੀ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤੇ ਖਪਤ ਲਈ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਉਮਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ)। ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅਲੱਗ ਅਲੱਗ ਕਿਸਮ ਦੇ ਅਲਕੋਹਲ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਲਈ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਸੀਮਾਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।[5]
ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਦੀ ਉਮਰ
[ਸੋਧੋ]ਡ੍ਰਾਇਵਿੰਗ ਦੀ ਉਮਰ ਉਹ ਉਮਰ ਹੈ ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਡ੍ਰਾਈਵਰਜ਼ ਲਾਇਸੈਂਸ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਆਸਟਰੇਲੀਆ, ਕੈਨੇਡਾ, ਅਲ ਸੈਲਵਾਡੋਰ, ਆਈਸਲੈਂਡ, ਇਸਰਾਈਲ, ਐਸਟੋਨੀਆ, ਮੈਸੇਡੋਨੀਆ, ਮਲੇਸ਼ੀਆ, ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ, ਨਾਰਵੇ, ਫਿਲੀਪੀਨਜ਼, ਰੂਸ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਸਲੋਵੇਨੀਆ, ਸਵੀਡਨ, ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ (ਮੇਨਲੈਂਡ) ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਪ੍ਰੋਵਿੰਸ ਅਲਬਰਟਾ ਅਤੇ ਕਈ ਯੂ ਐਸ ਦੇ ਰਾਜਾਂ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ 14 ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਨਾਈਜੀਰ 23 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਨਿਜੀ ਵਾਹਨ ਦੀ ਉਮਰ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਲਾਇਸੈਂਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਕਾਨੂੰਨੀ ਹੈ।
ਕਾਨੂੰਨੀ ਕੰਮਕਾਜੀ ਉਮਰ
[ਸੋਧੋ]ਕਾਨੂੰਨੀ ਕੰਮਕਾਜੀ ਉਮਰ ਹਰ ਵਿਅਕਤੀ ਜਾਂ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਦੁਆਰਾ ਲੋੜੀਂਦੀ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਉਮਰ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬਾਲਗਤਾ ਦੀ ਹੱਦ, ਜਾਂ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਜਾਂ 'ਬਹੁਮਤ ਦੀ ਉਮਰ', 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਕੰਮ ਦੇ ਉਮਰ ਤੋਂ ਉਪਰ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਵੀ ਕੁਝ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕਿਰਤ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਮਨਾਹੀ ਹੈ, ਜੇ ਉਹ ਅਜੇ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਪਹੁੰਚੀਆਂ ਬਹੁਮਤ ਦੀ ਉਮਰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਿਰਿਆਵਾਂ ਜੋ ਖਤਰਨਾਕ, ਸਿਹਤ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਜੋ ਨਾਬਾਲਗਾਂ ਦੇ ਨੈਤਿਕਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ ਇਸ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਧਿਕਾਰ
[ਸੋਧੋ]ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਧਿਕਾਰ ਉਹ ਹੱਕ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਵਲ, ਸੰਵਿਧਾਨਕ, ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਅਤੇ ਉਪਭੋਗਤਾ ਅਧਿਕਾਰ, ਜੋ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਵਿਦਿਅਕ ਨਿਵੇਸ਼ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਮੁਫਤ ਭਾਸ਼ਣ ਅਤੇ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ, ਸਮਾਨਤਾ, ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ, ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਨਿੱਜਤਾ ਅਤੇ ਸਮਝੌਤੇ ਅਤੇ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰਬਾਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਜਵਾਬਦੇਹੀ, ਜੋ ਕਿ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤ੍ਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]ਨੌਜਵਾਨ ਆਪਣੀ ਵਿਦਿਅਕ ਸੈਟਿੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਸਕੂਲਾਂ, ਕਾਲਜਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਨੁਭਵਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਾਅਦ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇ ਸਕਦੇ ਹਨ।[6] ਖੋਜ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਗਰੀਬੀ ਅਤੇ ਆਮਦਨੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਦੇ ਅਧੂਰਾ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਰਕ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਕਿਸੇ ਕਾਲਜ ਜਾਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵੀ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ।[7] ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ, 16 ਤੋਂ 24 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ 12.3 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਮਤਲਬ ਕਿ ਉਹ ਨਾ ਤਾਂ ਸਕੂਲ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।[8]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Youth". Macmillan Dictionary. Macmillan Publishers Limited. Retrieved 2013-8-15.
- ↑ "Youth". Merriam-Webster. Retrieved November 6, 2012.
- ↑ "Youth". Dictionary.com. Retrieved November 6, 2012.
- ↑ ਪ੍ਰੋ. ਵੀਰਪਾਲ ਕੌਰ ਕਮਲ. "ਜੋਬਨ ਰੁੱਤ ਹੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਧੁਰਾ". ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ.
{{cite news}}: Cite has empty unknown parameter:|dead-url=(help) - ↑ Drinking Age Limits Archived 2013-01-20 at the Wayback Machine. - International Center for Alcohol Policies
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000F-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Njapa-Minyard, Pamela (2010). "After-school Programs: Attracting and Sustaining Youth Participation". International Journal of Learning. 17 (9): 177–182. Archived from the original on 2017-06-30. Retrieved 2018-05-14.
{{cite journal}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Sarah Burd-Sharps and Kristen Lewis. Promising Gains, Persistent Gaps: Youth Disconnection in America. 2017. Measure of America of the Social Science Research Council.
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.