ਜਾਰਡਨ ਦੀ ਕਲਾ
ਜਾਰਡਨ ਦੀ ਕਲਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਅੱਮਾਨ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆਈਨ ਗ਼ਜ਼ਲ ਵਿਖੇ ਮਿਲੀਆਂ ਕੁਝ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਨਵ-ਪਾਸ਼ਾਣ ਕਾਲ ਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਲਾ ਅਤੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਖਰਾ ਜਾਰਡਨੀਅਨ ਸੁਹਜ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਇਸਲਾਮੀ ਕਲਾ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਉਭਰਿਆ ਜੋ 7ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵਧਿਆ। ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਮੋਜ਼ੇਕ, ਵਸਰਾਵਿਕਸ, ਬੁਣਾਈ, ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਕੰਮ, ਸੰਗੀਤ, ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਨੂੰ ਉਡਾਉਣ ਅਤੇ ਕੈਲੀਗ੍ਰਾਫੀ ਸਮੇਤ ਭੌਤਿਕ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ ਨਿਯਤ ਹੈ। ਉੱਤਰੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੇ ਉਭਾਰ ਨੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਸੁਹਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਨੂੰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ। 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਵਿੱਚ, ਜਾਰਡਨ ਦੇ ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇੱਕ ਸਮਕਾਲੀ ਜਾਰਡਨੀਅਨ ਕਲਾ ਅੰਦੋਲਨ ਉਭਰਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਜਾਰਡਨੀਅਨ ਕਲਾ ਸੁਹਜ ਦੀ ਖੋਜ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਜੋ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਰੂਪਾਂ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।
ਰਵਾਇਤੀ ਕਲਾ[ਸੋਧੋ]
ਜਾਰਡਨ, ਇੱਕ ਸੁਤੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਜੋਂ 1924 ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਉਹ ਖੇਤਰ ਜੋ ਹੁਣ ਜਾਰਡਨ ਹੈ, ਕਈ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਿਯਮਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਸੀ। ਇਹ ਨਬਾਟੀਅਨ ਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਜਿੱਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੇਲੇਨਿਸਟਿਕ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅਧੀਨ; ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਰੋਮਨ ਸ਼ਾਸਨ ਅਧੀਨ,[1] ਅਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ 7ਵੀਂ ਸਦੀ (ਸੀ.ਈ.) ਵਿੱਚ ਉਮਯਾਦ ਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ ਅਤੇ 15ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਓਟੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। [2]
ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਕਲਾ ਅਕਸਰ ਭੌਤਿਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਲੀਚਾ ਬਣਾਉਣਾ, ਟੋਕਰੀ ਬੁਣਨਾ, ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਬੁਣਾਈ, ਮੋਜ਼ੇਕ, ਵਸਰਾਵਿਕਸ, ਅਤੇ ਸ਼ੀਸ਼ੇ ਨੂੰ ਉਡਾਉਣ। ਬੇਦੁਈਨ ਮਾਲ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਜਿਆਦਾਤਰ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗਲੀਚੇ, ਟੋਕਰੀਆਂ ਬੁਣੀਆਂ ਅਤੇ ਵਸਰਾਵਿਕ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਅਜਿਹੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਨੇ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਬੀਲੇ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਕਬਾਇਲੀ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਸਨ।[3]
ਜਾਰਡਨ ਦੇ ਕਲਾ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ, ਵਿਜਦਾਨ ਅਲੀ ਨੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ-ਅਧਾਰਤ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਰਵਾਇਤੀ ਇਸਲਾਮੀ ਸੁਹਜ ਨੂੰ ਉੱਤਰੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੇ ਆਗਮਨ ਦੁਆਰਾ ਉਜਾੜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[4] ਹਾਲਾਂਕਿ, 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਡਿਕਲੋਨਾਈਜ਼ਡ ਦੌਰ ਵਿੱਚ, ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਸਮਕਾਲੀ ਕਲਾ ਰੂਪ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[5]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Beienkowski, P., The Art of Jordan, Stroud, Allan Sutton, 1991, pp. 16-17
- ↑ Bloom, J.M. and Blair, S. S., The Grove Encyclopedia of Islamic Art and Architecture, pp 362-363; Taylor, J. Petra and the Lost Kingdom of the Nabataeans, I.B. Tauris, 2001, p. 11 and p. 47
- ↑ Bienkowski, P. and van der Steen, E., "Tribes, Trade, and Towns: A New Framework for the Late Iron Age in Southern Jordan and the Negev," Bulletin of the American Schools of Oriental Research, No. 323 (Aug., 2001), pp. 21-47
- ↑ Ali, W., Contemporary Art from the Islamic World, London, Scorpion Publishing, 1989
- ↑ Flood, F.B. and Necipoglu, G. (eds) A Companion to Islamic Art and Architecture, Wiley, 2017, p. 1294; Lindgren, A. and Ross, S., The Modernist World, Routledge, 2015, p. 495; Mavrakis, N., "The Hurufiyah Art Movement in Middle Eastern Art," McGill Journal of Middle Eastern Studies Blog, Online: https://mjmes.wordpress.com/2013/03/08/article-5/; Tuohy, A. and Masters, C., A-Z Great Modern Artists, Hachette UK, 2015, p. 56; Ramadan, K.D., Peripheral Insider: Perspectives on Contemporary Internationalism in Visual Culture, Museum Tusculanum Press, 2007, p. 49; Asfour. M., "A Window on Contemporary Arab Art," NABAD Art Gallery, Online: http://www.nabadartgallery.com/