ਜੋਸ਼ੀ ਦਾ ਮਿਨੀਏਚਰ ਰੇਲਵੇ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ
  ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ | |
| ਸਥਾਪਨਾ | 1998 (ਮੌਜੂਦਾ ਇਮਾਰਤ) |
|---|---|
| ਟਿਕਾਣਾ | ਇਰੰਦਵਾਨੇ, ਪੁਣੇ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ |
| ਗੁਣਕ | 18°30′06″N 73°49′20″E / 18.50163°N 73.822213°E |
| ਕਿਸਮ | ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟ ਅਜਾਇਬ ਘਰ |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | www |
ਜੋਸ਼ੀ ਦਾ ਲਘੂ ਰੇਲਵੇ ਦਾ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਰੇਲਵੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਦੇ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਪੁਣੇ ਦੇ ਇਰੰਦਵਾਨੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਾਡਲਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਭਾਉ ਸਾਹਿਬ ਜੋਸ਼ੀ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਬੀ.ਐਸ. ਜੋਸ਼ੀ ਵੱਲੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਉ ਸਾਹਿਬ ਜੋਸ਼ੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[1] ਮਾਡਲ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਅਤੇ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਦੇ ਸ਼ੌਕ ਨੇ, ਉਸਨੇ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸੰਕਲਪ 'ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਮੋਬਾਈਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਾਡਲ ਬਣਾਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਲਈ ਸਥਾਪਤ ਕਰੇਦਾ। ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ 1982 ਵਿੱਚ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਗੋਖਲੇ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। 1984 ਵਿੱਚ ਲੇਆਉਟ ਮੁੰਬਈ (ਉਸ ਸਮੇਂ ਬੰਬਈ) ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਫਿਰ 1986 ਵਿੱਚ, ਪੁਣੇ ਦੇ ਦਸਤੂਰ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਸੀ ਜਦੋਂ ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ ਮੋਬਾਈਲ ਮਾਡਲਾਂ ਦੀਆਂ ਅਸੁਵਿਧਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਥਾਈ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਖਾਕਾ 1991 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ 1998 ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[2] ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੇਆਉਟ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਨਿਯੰਤਰਣਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਮਾਡਲਾਂ ਦੇ ਕਈ ਜੋੜਾਂ ਨਾਲ ਵੱਡਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਮਾਲਕ ਡਾ. ਰਵੀ ਜੋਸ਼ੀ, ਭਾਉ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਹਨ।
ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਪੁਣੇ ਮਿਉਂਸਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਇੱਕ ਦਿਨ ਦੀ ਸਿਟੀ ਟੂਰ ਬੱਸ ਵੱਲੋਂ ਕਵਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਆਕਰਸ਼ਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।[3] ਜਿਸ ਸੜਕ 'ਤੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਉਸ ਦਾ ਨਾਂ ਭਾਊ ਜੋਸ਼ੀ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[4]
ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ[ਸੋਧੋ]
ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ 'ਦੇ ਵਿੱਚ ਮਾਡਲ ਟ੍ਰੇਨਾਂ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਾਊਂਡ ਅਤੇ ਲਾਈਟ ਸ਼ੋਅ ਨਾਲ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੇਆਉਟ ਵਿੱਚ 65 ਸਿਗਨਲ, ਵਾੜ, ਲੈਂਪ ਪੋਸਟ, ਫਲਾਈਓਵਰ, ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਹੱਥੀਂ ਅਤੇ ਕੰਪਿਊਟਰ ਰਾਹੀਂ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। 2011 ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿੱਚ "10 - 15" ਕਿਸਮ ਦੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਦੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਾਡਲ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਫ਼ ਇੰਜਣ, ਬੁਲੇਟ ਟਰੇਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਿੰਨੀ ਸਕਾਈ-ਟਰੇਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[3]
2003 ਵਿੱਚ, ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਨੇ ਇੱਕ ਲਘੂ ਰੇਲਵੇ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਜੋ ਹੋਰ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਦੀਆਂ ਹਰਕਤਾਂ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਹਿਲਾ, HBLnife, ਇੱਕ ਕੰਪਨੀ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਨੂੰ ਬੈਟਰੀਆਂ, ਉੱਚ-ਫ੍ਰੀਕੁਐਂਸੀ ਟ੍ਰੈਕ ਸਰਕਟ ਡਾਟਾ ਲੌਗਰਸ, ਡਿਜੀਟਲ ਐਕਸਲ ਕਾਊਂਟਰ ਅਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਇੰਟਰਲੌਕਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਲਈ ਚਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਮਾਡਲ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪੈਮਾਨੇ ਵਾਲਾ ਮਾਡਲ ਹੈ ਜੋ ਡਿਜ਼ੀਟਲ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਮੂਵਮੈਂਟ ਦੀ ਨਕਲ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।[5]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
- ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰੇਲ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ
- ਰੇਵਾੜੀ ਰੇਲਵੇ ਹੈਰੀਟੇਜ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ
- ਖੇਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਅਜਾਇਬ ਘਰ, ਚੇਨਈ
- ਰੇਲਵੇ ਮਿਊਜ਼ੀਅਮ ਮੈਸੂਰ
- ਰੇਲਵੇ ਵਿਰਾਸਤੀ ਕੇਂਦਰ, ਤਿਰੂਚਿਰਾਪੱਲੀ
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Milind Gunaji (2010). Offbeat Tracks in Maharashtra. Popular Prakashan. p. 236. ISBN 978-81-7991-578-3. Retrieved 22 May 2012.
- ↑ "Joshi's Museum of Miniature Railways: The Only Miniature City In India". Archived from the original on 24 April 2012. Retrieved 25 May 2012.
- ↑ 3.0 3.1 "Joshi museum of Miniature Railways included in Pune Darshan trip". DNA. Mumbai: 2 Diligent Media Corporation Ltd. 20 May 2011. Retrieved 22 May 2012.
- ↑ "Road named after founder of Museum of Miniature Railways". expressindia.com. New Delhi: The Indian Express Limited. 7 Jul 2008. Archived from the original on 22 January 2013. Retrieved 22 May 2012.
- ↑ "Joshi's Museum Develops Mini-train For Simulations". financialexpress.com. New Delhi: The Indian Express Limited. 20 May 2003. Retrieved 22 May 2012.