ਦਰੀਆ-ਏ- ਨੂਰ (ਅਖ਼ਬਾਰ)
| ਮਾਲਕ | فقیر سراج الدین |
|---|---|
| ਸੰਪਾਦਕ | شہسوار الدین منشی مہدی حسین خاں |
| ਸਥਾਪਨਾ | 1850ء |
| ਭਾਸ਼ਾ | اردو |
| Ceased publication | 1954ء |
| ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ | لاہور، برطانوی ہندوستان |
| Circulation | 100+ |
ਦਰੀਆ ਨੂਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਸੀ। ਇਹ 1850 ਵਿੱਚ ਕੋਹ-ਏ-ਨੂਰ ਤੋਂ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਅਖਬਾਰ ਦਾ ਦਫਤਰ ਵੀ ਉਸੇ ਇਮਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੋਹ---ਨੂਰ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਸੀ। ਫਕੀਰ ਸਿਰਾਜੁੱਦੀਨ ਇਸਦੇ ਸਰਪ੍ਰਸਤ ਸਨ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਸਵਰੂਦੀਨ ਇਸ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਸਨ। ਇਸ ਅਖਬਾਰ ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਮੁਨਸ਼ੀ ਮੇਹਦੀ ਹੁਸੈਨ ਖ਼ਾਨ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਮਤਭੇਦ ਦੇ ਕਾਰਨ ਅਸਤੀਫ਼ਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਿਆਜ਼ ਨੂਰ ਨੂੰ ਮੁਲਤਾਨ ਤੋਂ ਰਿਹਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰੀ ਸਰਪ੍ਰਸਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਨਹੀਂ ਹੋਈ, ਸ਼ਾਇਦ ਇਸ ਲਈ ਕਿ ਇਸ ਨੇ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਅਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਇਸਦਾ ਸੰਚਾਰ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਪਾਂਸਰਸ਼ਿਪ ਤੋਂ ਬਗੈਰ ਇੱਕ ਅਖਬਾਰ ਲਈ ਤਸੱਲੀਬਖਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਅਖਬਾਰ ਹਰ ਐਤਵਾਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਅਕਾਰ ਕੋਹ-ਏ-ਨੂਰ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਖ਼ਬਾਰ ਕੋਹ-ਏ-ਨੂਰ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਦੋਵਾਂ[1] ਵਿਚਕਾਰ ਕਾਫ਼ੀ ਝਗੜਾ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਨੂਰ ਨਦੀ ਬਹੁਤੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਜੀ ਨਹੀਂ ਸਕੀ ਅਤੇ ਅਖੀਰ 1854 ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਹੋ ਗਈ।[2]