ਨਿਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ

ਨਿਸ਼ੀ
ਨਿਸ਼ੀ
Nyishi, Nisi, Nishing
ਇਲਾਕਾ	Arunachal Pradesh, Assam
ਨਸਲੀਅਤ	Nishi people
Native speakers	220,000 (2001 census)
ਭਾਸ਼ਾਈ ਪਰਿਵਾਰ	ਸੀਨੋ-ਤਿੱਬਤੀ Tani Western Tani ਨਿਸ਼ੀ; ; ;
ਉੱਪ-ਬੋਲੀਆਂ	Aka lel, Bangni, Nishang;
ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਕੋਡ
ਆਈ.ਐਸ.ਓ 639-3	njz

ਨਿਸ਼ੀ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਨਾਇਸ਼ੀ, ਨਿਸੀ, ਨੀਸ਼ਿੰਗ, ਨਿਸੀ, ਨਾਈਯਿੰਗ, ਬੈਂਲਨੀ, ਦਫਲਾ, ਦਫਲਾ, ਲੀਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਅਰੂਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਸੂਬਾਂਸ਼ਿਆ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਕਮੈਂਜ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਅਤੇ ਆਸਾਮ ਦੇ ਡਾਰਾਂਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਤਾਨੀ ਸ਼ਾਖਾ ਦੀ ਇੱਕ ਚੀਨੀ-ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ 1991 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਸ਼ੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 173,791 ਹੈ। 1997 ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਸ਼ੀ ਭਾਸ਼ੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਕੁਲ ਆਬਾਦੀ 261,000 ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 37,300 ਟੈਗਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਨਿਸ਼ੀ ਦੀਆਂ ਉਪਭਾਸ਼ਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੈਗਿਨ, ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਸਮਝਣ ਯੋਗ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਨਿਸ਼ੀ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਪੱਛਮੀ ਤਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀ ਸਾਖਾ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਨਿਸ਼ੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂ-ਕਿਰਿਆ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।^: 80

ਮੂਲ[ਸੋਧੋ]

ਇਸ ਬੋਲੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਮੂਲ ਨੂੰ ਜਾਰਜ ਅਬਰਾਹਮ ਗੀਅਰਸਨ ਨੇ ਦਫਲਾ ਕਿਹਾ ਹੈ।^[3]

ਧੁਨੀ ਵਿਗਿਆਨ[ਸੋਧੋ]

ਨਿਸ਼ੀ ਇੱਕ ਧੁਨੀ-ਆਧਾਰਿਤ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਤਿੰਨ ਟਨ ਵਰਤਦੀ ਹੈ: ਵਧ ਰਹੀ, ਨਿਰਪੱਖ ਅਤੇ ਡਿੱਗਣ।^: 16 ਇਹ ਸਾਰੇ ਸ੍ਵਰਾਂ ਤੇ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਮਤਲਬ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ:

bénam – "to hold"

benam – "to deliver"

bènam – "to vomit"

Vowels^[4]^: 16
Front	Central	Back
High	i	ɨ	u
Mid	e	ə	o
Low	a

Consonants^: 9
Letter	k	kh	g	ng	c	j	ny	t	d	n	p	b	m	y	r	l	s	h
IPA	k	x	g	ŋ	t͡ʃ	d͡ʒ	ɲ	t̪	d̪	n	p	b	m	j	r	l	s	h

ਵਿਆਕਰਣ[ਸੋਧੋ]

ਨਿਆਸ਼ੀ ਨੰਬਰ, ਵਿਅਕਤੀ ਅਤੇ ਕੇਸ ਵਿਚਕਾਰ ਫਰਕ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਇਸਦਾ ਲਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਲੇਕਿਨ ਲਿੰਗ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਐਂਟੀਕਸ ਨੰਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਨਾਵ[ਸੋਧੋ]

ਨਿੱਜਵਾਚਕ ਨਾਵ
ਪੁਰਖ	ਇਕਵਚਨ	ਦੋਵਚਨ	ਬਹੁਵਚਨ
ਪਹਿਲਾਂ	ŋo	ŋuiɲ	ŋul
ਦੂਜਾ	no	nuiɲ	nul
ਤੀਜਾ	mɨ	buiɲ	bul

ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ[ਸੋਧੋ]

ਅੰਕ[ਸੋਧੋ]

ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ	ਰੋਮੀਕਰਨ	ਨਾਇਸ਼ੀ	ਗਲੋ
ਇੱਕ	akin, aking	akin	aken
ਦੋ	anyi, enyi	aɲiə	aɲi
ਤਿਨ	om	oum	aum
ਚਾਰ	api
ਪੰਜ	ang, ango	aŋ(o)

ਮਨੁੱਖੀ ਬਨਾਮ ਗੈਰ-ਮਨੁੱਖੀ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਗਿਣਤੀ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੱਖ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

:ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

↑ 230,000 (2001 census), less 23,000 Bangni (2007), plus 10,000 Hill Miri (undated)
↑ ਫਰਮਾ:Ethnologue18
↑ Linguistic Survey Of India, Vol. III part I (Tibeto Burman Family) first published almost a century ago
↑ Abraham, P. T. "A Grammar of Nyishi Language" (PDF). Archived from the original (PDF) on 22 ਦਸੰਬਰ 2015. Retrieved 14 December 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)

[1] 230,000 (2001 census), less 23,000 Bangni (2007), plus 10,000 Hill Miri (undated)

[e18-2] ਫਰਮਾ:Ethnologue18

[3] Linguistic Survey Of India, Vol. III part I (Tibeto Burman Family) first published almost a century ago

[grammarnishi-4] Abraham, P. T. "A Grammar of Nyishi Language" (PDF). Archived from the original (PDF) on 22 ਦਸੰਬਰ 2015. Retrieved 14 December 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)

[1]

[2]

[3]

[4]