ਫ਼ੋਟੋਗਰਾਫ਼ੀ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਕੈਮਰੇ ਦਾ ਲੈਂਸ

ਫ਼ੋਟੋਗਰਾਫ਼ੀ ਤਸਵੀਰਾਂ ਖਿੱਚਣ ਦੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਜਾਂ ਕੈਮੀਕਲ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰ ਕੇ ਤਸਵੀਰਾਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।[1]

ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਅਸਲੀ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਆ ਰਹੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਲੈਂਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਕੈਮਰੇ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਰੌਸ਼ਨੀ-ਭਾਵੁਕ ਜਗ੍ਹਾ ਉੱਤੇ ਫੋਕਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਫ਼ੋਟੋਗਰਾਫ਼ੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਕਲਾ ਵਰਗੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਇੱਕ ਲੈਂਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਮੇਂ ਦੇ ਐਕਸਪੋਜਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਕੈਮਰੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਰੋਸ਼ਨੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸਤਹ' ਤੇ ਵਸਤੂਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਿਤ ਜਾਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਚਿੱਤਰ ਸੰਵੇਦਕ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਹਰੇਕ ਪਿਕਸਲ ਤੇ ਇੱਕ ਇਲੈਕਟ੍ਰੀਕਲ ਚਾਰਜ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸੰਸਾਧਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਜਾਂ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਲਈ ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਚਿੱਤਰ ਫਾਈਲ ਵਿੱਚ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹ।. ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਦੇ ਨਾਲ ਨਤੀਜਾ ਇੱਕ ਅਦਿੱਖ ਅਵਗਣ ਚਿੱਤਰ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਸਾਇਣਕ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ "ਵਿਕਸਤ" ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਸਮੱਗਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਰੰਗ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਜਾਂ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਫਿਲਮ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਤਸਵੀਰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਕੇ ਜਾਂ ਸੰਪਰਕ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਦੁਆਰਾ।

ਸ਼ਬਦ ਨਿਰੁਕਤੀ[ਸੋਧੋ]

ਸ਼ਬਦ "ਫ਼ੋਟੋਗਰਾਫ਼ੀ" ਯੂਨਾਨੀ ਸ਼ਬਦ "φωτός" (ਫ਼ੋਟੋਸ) ਭਾਵ "ਰੌਸ਼ਨੀ"[2] ਅਤੇ γραφή (ਗਰਾਫ) "ਚਿੱਤਰ",[3] together meaning "drawing with light".[4] ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ।

ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਇਹੀ ਜੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਕੋ ਨਵਾਂ ਸ਼ਬਦ ਬਣਾਇਆ। ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਦੇ ਕੈਂਪਿਨਾਸ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਫ੍ਰੈਂਚ ਚਿੱਤਰਕਾਰ ਅਤੇ ਖੋਜਕਰਤਾ ਹਰਕੂਲਸ ਫਲੋਰੇਂਸ ਨੇ ਇੱਕ ਨਿੱਜੀ ਨੋਟਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ 1834 ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਫ੍ਰੈਂਕੋ-ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲੀਆਈ ਖੋਜਕਰਤਾ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਵਰਤੋਂ 1980 ਵਿੱਚ ਬੋਰਿਸ ਕੋਸੋਏ ਦੀ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।

25 ਫਰਵਰੀ 1839 ਦੇ ਜਰਮਨ ਅਖਬਾਰ ਵੋਸੀਚੇ ਜ਼ੀਤੂੰਗ ਨੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਨਾਮਕ ਲੇਖ ਛਾਪਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਡੋਗੂਰੇ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਬਾਰੇ ਕਈ ਪਹਿਲ ਦੇ ਦਾਅਵਿਆਂ - ਖ਼ਾਸਕਰ ਹੈਨਰੀ ਫੌਕਸ ਟਾਲਬੋਟ ਦੇ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੇਖ ਪਬਲਿਕ ਪ੍ਰਿੰਟ ਵਿੱਚ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਘਟਨਾ ਹੈ। ਇਹ "ਜੇ ਐਮ." ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬਰਲਿਨ ਦਾ ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੋਹਾਨ ਵਾਨ ਮੈਡਲਰ ਸੀ। ਖਗੋਲ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਰ ਜੋਹਨ ਹਰਸ਼ੈਲ ਨੂੰ 1839 ਵਿਚ, ਟਾਲਬੋਟ ਤੋਂ ਸੁਤੰਤਰ, ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਕੋਨਿੰਗ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]

ਫ਼ੋਟੋਗਰਾਫ਼ੀ ਪਹਿਲੀਆਂ ਫ਼ੋਟੋਆਂ ਤੋਂ ਕਈ ਸਦੀਆਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਈਆਂ ਕਾਢਾਂ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ। 5ਵੀਂ ਅਤੇ 4ਥੀ ਸਦੀ ਈ.ਪੂ. ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਮੋਜ਼ੀ ਅਤੇ ਯੂਨਾਨੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਰਸਤੂ ਅਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਨੇ ਪਿਨਹੋਲ ਕੈਮਰੇ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ।[5][6]

ਪੂਰਵਗਾਮੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ[ਸੋਧੋ]

ਡਰਾਇੰਗ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਇੱਕ ਕੈਮਰਾ ਅਸਪਕਰਾ।

ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਕਈ ਤਕਨੀਕੀ ਖੋਜਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ, ਇੱਕ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਅਤੇ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਕੈਪਚਰ ਕਰਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ. ਕੈਮਰੇ ਦੀ ਓਬਸਕੁਰਾ ਦੀ ਖੋਜ (ਲਾਤੀਨੀ ਵਿੱਚ "ਡਾਰਕ ਚੈਂਬਰ") ਜੋ ਇੱਕ ਸੀਨ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਪੁਰਾਣੇ ਚੀਨ ਦੀ ਹੈ। ਯੂਨਾਨ ਦੇ ਗਣਿਤ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਰਸਤੂ ਅਤੇ ਯੂਕਲਿਡ ਨੇ 5 ਵੀਂ ਅਤੇ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਸਾ.ਯੁ.ਪੂ. 6 ਵੀਂ ਸਦੀ ਸਾ.ਯੁ. ਵਿਚ, ਟ੍ਰੈਲਜ਼ ਦੇ ਬਾਈਜੈਂਟਾਈਨ ਗਣਿਤ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਐਂਥਿਮੀਅਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੇ ਕੈਮਰੇ ਨੂੰ ਅਸਪਸ਼ਟ ਕਿਹਾ।

ਅਰਬ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਇਬਨ-ਅਲ-ਹੇਥਮ (ਅਲਹਜ਼ੈਨ) (965–1040) ਨੇ ਵੀ ਇੱਕ ਕੈਮਰਾ ਅਸਪਕੁਰਾ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਪਹਿਲੇ ਸੱਚੇ ਪਿੰਨਹੋਲ ਕੈਮਰੇ ਦੀ ਕਾ ਦਾ ਪਤਾ ਈਬਨ ਅਲ-ਹੇਥਮ ਦੇ ਕੰਮ ਵੱਲ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ.।ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਕ ਪਿੰਨਹੋਲ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਇੱਕ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਬਨ ਅਲ-ਹੈਥਮ ਨੇ ਕੈਮਰੇ ਦੀ ਓਬਸਕੁਰਾ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਸਹੀ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਰਤਾਰੇ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਜਿਓਮੈਟ੍ਰਿਕਲ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾਤਮਕ ਵਰਣਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ, ਅਤੇ ਸਕ੍ਰੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਹਿਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ। ਇੱਕ ਹਨੇਰਾ ਕਮਰਾ ਤਾਂ ਜੋ ਸਤਹ ਦੇ ਇੱਕ ਮੋਰੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਚਿੱਤਰ ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਕ੍ਰੀਨ ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ। ਉਸਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫੋਕਲ ਪੁਆਇੰਟ ਅਤੇ ਪਿਨਹੋਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖਦਿਆਂ, ਫਾਰਮੇਟ ਪੁਆਇੰਟਸ ਨਾਲ ਮੁੱਢਲੇ ਤਜਰਬੇ ਕੀਤੇ।

Invention[ਸੋਧੋ]

ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਬਚੀ ਹੈਲੀਓਗ੍ਰਾਫਿਕ ਉੱਕਰੀ, 1825, ਨਿਕੋਫੋਰ ਨੀਪਸ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਧਾਤ ਦੀ ਪਲੇਟ ਤੋਂ ਛਾਪੀ ਗਈ। ਪਲੇਟ ਨੂੰ ਇੱਕ ਆਮ ਉੱਕਰੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਫੋਟੋਆਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਨਕਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਇੱਕ ਕੈਮਰੇ ਨਾਲ ਖਿੱਚੀ ਗਈ ਪਹਿਲੀ ਸਥਾਈ ਤਸਵੀਰ ਵੱਲ ਇੱਕ ਕਦਮ ਸੀ।

ਪਹਿਲੀ ਸਥਾਈ ਫੋਟੋਸ਼ੈਚਿੰਗ ਇੱਕ ਚਿੱਤਰ ਸੀ ਜੋ 1822 ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੈਂਚ ਖੋਜਕਾਰ ਨਿਕੋਫੋਰ ਨੀਪਸ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਿੰਟ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਗਈ. ਨੀਪਸ 1825 ਵਿੱਚ ਫਿਰ ਸਫਲ ਰਿਹਾ। 1826 ਜਾਂ 1827 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਲੇ ਗ੍ਰਾਸ ਵਿਖੇ ਵਿੰਡੋ ਤੋਂ ਵਿਯੂ ਬਣਾਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਕੁਦਰਤ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਬਚੀ ਹੋਈ ਤਸਵੀਰ ਸੀ (ਭਾਵ, ਇੱਕ ਅਸਲ-ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਕੈਮਰਾ ਓਬਸਕੁਰਾ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ)।

ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਬਚੀ ਹੋਈ ਕੈਮਰਾ ਤਸਵੀਰ, ਲੇ ਗ੍ਰਾਸ, 1826 ਜਾਂ 1827 ਦੇ ਵਿੰਡੋ ਤੋਂ ਵੇਖੋ।

ਕਿਉਂਕਿ ਨੀਪਸ ਦੀਆਂ ਕੈਮਰੇ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਲੰਬੇ ਐਕਸਪੋਜਰ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ (ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਅੱਠ ਘੰਟੇ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਕਈ ਦਿਨ), ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਬਿਟੂਮੇਨ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਵਹਾਰਕ ਤੌਰ ਤੇ ਬਦਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ। ਲੂਯਿਸ ਡੇਗੁਏਰੇ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਐਕਸਪੋਜਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਢੰਗਾਂ ਤੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜੋ ਨੇਤਰਹੀਣ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਿਟੂਮੇਨ ਨੂੰ ਵਧੇਰੇ ਹਲਕੇ-ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਰਾਲ ਨਾਲ ਬਦਲ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਕੈਮਰੇ ਵਿੱਚ ਐਕਸਪੋਜਰ ਦੇ ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਅਜੇ ਵੀ ਲੋੜ ਸੀ। ਆਖਰੀ ਵਪਾਰਕ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਨਾਲ, ਭਾਈਵਾਲਾਂ ਨੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਗੁਪਤਤਾ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ।

ਨੀਪਸ ਦੀ ਮੌਤ 1833 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਅਤੇ ਡੱਗੂਰੇ ਨੇ ਫਿਰ ਚਾਨਣ-ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਹਿੱਲਾਂ ਵੱਲ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਨੀਪਸ ਨੇ ਕਈ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲਏ ਗਏ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਹਲਕਾ-ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥਾ ਕਰਕੇ. ਡੱਗੂਰੇ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਸਿੱਟਾ ਇਹ ਨਿਕਲਿਆ ਕਿ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਡੇਗੁਰੀਓਟਾਇਪ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਨਾਮ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੱਤ - ਇੱਕ ਚਾਂਦੀ ਦੀ ਪਲੇਟ ਵਾਲੀ ਸਤਹ ਜੋ ਕਿ ਆਇਓਡੀਨ ਭਾਫ਼ ਦੁਆਰਾ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਹੈ, ਪਾਰਾ ਭਾਫ਼ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਗਰਮ ਸੰਤ੍ਰਿਪਤ ਨਮਕ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ "ਸਥਿਰ" — 1837 ਵਿੱਚ ਜਗ੍ਹਾ ਤੇ ਸੀ. ਲੋੜੀਂਦਾ ਐਕਸਪੋਜਰ ਸਮਾਂ ਘੰਟਿਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਿੰਟਾਂ ਵਿੱਚ ਮਾਪਿਆ ਗਿਆ। 1838 ਵਿੱਚ ਪੈਰਿਸ ਦੀ ਇੱਕ ਗਲੀ ਦਾ ਨਜ਼ਾਰਾ ਲੈਂਦੇ ਸਮੇਂ ਡਾਗੁਏਰੇ ਨੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚੀ: ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਬੁਲੇਵਰਡ 'ਤੇ ਪੈਦਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਘੋੜੇ ਨਾਲ ਭਰੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਦੇ ਉਲਟ, ਜਿਹੜਾ ਉਜਾੜ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਜਿਸ ਦੇ ਬੂਟ ਪਾਲਿਸ਼ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਕਾਫ਼ੀ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਸਨ -ਮਿੰਟ-ਲੰਮੇ ਐਕਸਪੋਜਰ ਨੂੰ ਦਿਖਾਈ ਦੇਣ ਲਈ. ਡੱਗੂਰੇ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਹੋਂਦ ਦਾ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ 7 ਜਨਵਰੀ 1839 ਨੂੰ ਬਿਨਾਂ ਵੇਰਵਿਆਂ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਖ਼ਬਰ ਨੇ ਇੱਕ ਅੰਤਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਨਸਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤੀ. ਫਰਾਂਸ ਨੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਫਰਾਂਸ ਦੇ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਜੋਂ ਦੁਨੀਆ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੇ ਬਦਲੇ ਡੱਗੂਰੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪੈਨਸ਼ਨ ਅਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਹੜੀ ਉਦੋਂ ਹੋਈ ਜਦੋਂ 19 ਅਗਸਤ 1839 ਨੂੰ ਕੰਮ ਦੀਆਂ ਮੁਕੰਮਲ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸੇ ਸਾਲ, ਅਮਰੀਕੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਰਾਬਰਟ ਕੁਰਨੇਲੀਅਸ ਨੂੰ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਬਚਣ ਵਾਲੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਸਵੈ-ਪੋਰਟਰੇਟ ਲੈਣ ਦੇ ਨਾਲ।

1835 ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਅਮ ਫੌਕਸ ਟਾਲਬੋਟ ਦੁਆਰਾ ਖਿੱਚੀ ਗਈ ਲੱਕੌਕ ਐਬੇ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਝੀਲ ਵਾਲੀ ਖਿੜਕੀ. ਇਥੇ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਗਈ, ਇਹ ਇੱਕ ਕੈਮਰਾ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਵਿਚ, ਹਰਕਿਊਲਸ ਫਲੋਰੈਂਸ ਨੇ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ 1832 ਵਿੱਚ ਚਾਂਦੀ-ਲੂਣ-ਅਧਾਰਤ ਕਾਗਜ਼ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ' ਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਨਾਮ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਰੱਖਿਆ।

ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਖੋਜਕਾਰ, ਵਿਲੀਅਮ ਫੌਕਸ ਟਾਲਬੋਟ, 1834 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਕਾਗਜ਼ 'ਤੇ ਕੱਚੇ ਪਰ ਵਾਜਬ ਹਲਕੇ ਤੇਜ਼ ਚਾਂਦੀ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਕੰਮ ਗੁਪਤ ਰੱਖਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ. ਜਨਵਰੀ 1839 ਵਿੱਚ ਡਾਗੁਏਰੇ ਬਾਰੇ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਤਾਲਬੋਟ ਨੇ ਆਪਣਾ ਹੁਣ ਤਕ ਦਾ ਗੁਪਤ ਤਰੀਕਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ। ਪਹਿਲਾਂ, ਦੂਜੀ ਪ੍ਰੀ-ਡੱਗੂਰੀਓਟਾਈਪ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਟੈਲਬੋਟ ਦੀ ਕਾਗਜ਼-ਅਧਾਰਤ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕੈਮਰੇ ਵਿੱਚ ਘੰਟਿਆਂ-ਲੰਬੇ ਐਕਸਪੋਜਰ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਸੀ, ਪਰ 1840 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਕੈਲੋਟਾਈਪ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਬਣਾਈ, ਜਿਸ ਨੇ ਲੋੜੀਂਦੇ ਐਕਸਪੋਜਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਲੰਬੇ ਚਿੱਤਰ ਦੀ ਰਸਾਇਣਕ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਦੇ ਅਸਲ ਅਤੇ ਕੈਲੋਟਾਈਪ ਦੋਵਾਂ ਰੂਪਾਂ ਵਿਚ, ਟੈਲਬੋਟ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੇ ਡੱਗੂਏਰੇ ਦੇ ਉਲਟ, ਇੱਕ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਬਣਾਇਆ ਜਿਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਕਾਪੀਆਂ ਪ੍ਰਿੰਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਜੋਕੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਆਧੁਨਿਕ ਰਸਾਇਣਕ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦਾ ਅਧਾਰ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਡੱਗੂਰੀਓਟਾਈਪਸ ਸਿਰਫ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕੈਮਰੇ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚਣ ਦੁਆਰਾ ਦੁਹਰਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਟੇਲਬੋਟ ਦਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਛੋਟੇ ਕਾਗਜ਼ ਉਕਰਿਅਲ ਵਿੰਡੋ ਦੇ ਨੈਗੇਟਿਵ ਲੈਕੌਕ ਐਬੇ ਵਿਚ, ਕੈਮਰਾ ਫੋਟੋਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਜਿਸਨੇ ਉਸ ਨੇ 1835 ਦੀ ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਕੈਮਰਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੋਵੇ।

ਫ਼ਿਲਮ[ਸੋਧੋ]

ਨਾ-ਵਿਕਸਿਤ ਅਰਿਸਤਾ ਬਲੈਕ ਐਂਡ ਵ੍ਹਾਈਟ ਫਿਲਮ, ਆਈਐਸਓ 125/22 °

ਹੁਰਟਰ ਅਤੇ ਡ੍ਰਫੀਲਡ ਨੇ 1876 ਵਿੱਚ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਇਮੂਲੇਸਨ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ 'ਤੇ ਪਾਇਨੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ. ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਨੇ ਫਿਲਮ ਦੀ ਗਤੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮਾਤਰਾਤਮਕ ਉਪਾਅ ਨੂੰ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ।

ਪਹਿਲੀ ਲਚਕਦਾਰ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਰੋਲ ਫਿਲਮ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਜਾਰਜ ਈਸਟਮੈਨ, ਕੋਡਕ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਦੁਆਰਾ 1885 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਰ ਇਹ ਅਸਲ "ਫਿਲਮ" ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕਾਗਜ਼ ਦੇ ਅਧਾਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਪਰਤ ਸੀ। ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਚਿੱਤਰ-ਅਧਾਰਿਤ ਪਰਤ ਨੂੰ ਕਾਗਜ਼ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਖ਼ਤ ਜਿਲੇਟਿਨ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਹਿਲੀ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਪਲਾਸਟਿਕ ਰੋਲ ਫਿਲਮ 1889 ਵਿੱਚ ਆਈ. ਇਹ ਬਹੁਤ ਜਲਣਸ਼ੀਲ ਨਾਈਟ੍ਰੋਸੈਲੂਲੋਜ ("ਸੈਲੂਲੋਇਡ") ਤੋਂ ਬਣੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਹੁਣ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਫਿਲਮ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੈਲੂਲੋਜ਼ ਐਸੀਟੇਟ ਜਾਂ "ਸੇਫਟੀ ਫਿਲਮ" ਕੋਡਕ ਦੁਆਰਾ 1908 ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਪਹਿਲਾਂ ਤਾਂ ਇਸ ਨੂੰ ਖਤਰਨਾਕ ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਫਿਲਮ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਕੁਝ ਖਾਸ ਐਪਲੀਕੇਸ਼ਨਾਂ ਮਿਲੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਾਫ਼ੀ ਸਖਤ, ਥੋੜਾ ਵਧੇਰੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਅਤੇ ਸਸਤਾ ਹੋਣ ਦੇ ਫਾਇਦੇ ਸਨ। ਤਬਦੀਲੀ ਐਕਸ-ਰੇ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ 1933 ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਅਤੇ ਹਾਲਾਂਕਿ ਸੇਫਟੀ ਫਿਲਮ ਹਮੇਸ਼ਾ 16 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਅਤੇ 8 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਘਰੇਲੂ ਫਿਲਮਾਂ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਨਾਈਟ੍ਰੇਟ ਫਿਲਮ ਥੀਏਰੀ 35 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਦੀ ਗਤੀ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਈ ਮਿਆਰੀ ਰਹੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ 1951 ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ। 21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਰੰਭ ਤਕ ਫਿਲਮਾਂ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੂਪ ਰਹੀਆਂ ਜਦੋਂ ਡਿਜੀਟਲ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਵਿੱਚ ਤਰੱਕੀ ਨੇ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਡਿਜੀਟਲ ਫਾਰਮੈਟ ਵੱਲ ਖਿੱਚਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਆਧੁਨਿਕ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਡਿਜੀਟਲ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਅਤੇ ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਦੁਆਰਾ ਫਿਲਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਾਰੀ ਹੈ। ਡਿਜੀਟਲ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਅਧਾਰਿਤ ਫੋਟੋਆਂ ਦਾ ਵਿਲੱਖਣ "ਲੁੱਕ" ਸੰਭਾਵਤ ਕਾਰਕਾਂ ਦੇ ਸੁਮੇਲ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ: ਸਪੈਕਟਰਲ ਅਤੇ ਟੋਨਲ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ (ਐਸ-ਆਕਾਰ ਦੇ ਘਣਤਾ ਤੋਂ ਟੂ-ਐਕਸਪੋਜ਼ਰ (ਐਚ ਐਂਡ ਡੀ ਕਰਵ) ਫਿਲਮ ਬਨਾਮ ਲੀਨੀਅਰ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਵਕਰ ਨਾਲ) ਡਿਜੀਟਲ ਸੀਸੀਡੀ ਸੈਂਸਰਾਂ ਲਈ) ਰੈਜ਼ੋਲਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਟੋਨ ਦੀ ਨਿਰੰਤਰਤਾ।

ਕਾਲੇ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ[ਸੋਧੋ]

ਸੇਫਲਾਈਟ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਡਾਰਕ ਕਮਰਾ।

ਅਸਲ ਵਿੱਚ, ਸਾਰੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਮੋਨੋਕ੍ਰੋਮ, ਜਾਂ ਕਾਲੇ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਸੀ. ਰੰਗੀਨ ਫ਼ਿਲਮ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਉਪਲਬਧ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਕਾਲੇ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਰਹੀ, ਇਸਦੀ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ਅਤੇ ਇਸਦੇ "ਕਲਾਸਿਕ" ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਦਿੱਖ ਦੇ ਕਾਰਨ. ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਹਨੇਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚਲੇ ਧੁਨ ਅਤੇ ਵਿਪਰੀਤ ਕਾਲੇ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹੈ ਕਿ ਇਕਸਾਰ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਤੌਰ ਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਕਾਲੀਆਂ, ਗੋਰਿਆਂ ਅਤੇ ਸਲੇਟੀ ਰੰਗ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਨਹੀਂ ਬਣੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਪਰ ਉਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਇੱਕ ਖਾਸ ਰੰਗਤ ਦੇ ਰੰਗਤ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ. ਸਾਈਨੋਟਾਈਪ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ, ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਨੀਲੇ ਟਨ ਨਾਲ ਬਣੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਤਿਆਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਅਲਬੂਮਨ ਪ੍ਰਿੰਟ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 170 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਵਰਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੇ ਧੁਨ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਕੁਝ ਮੋਨੋਕ੍ਰੋਮ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੇ ਹਨ, ਕਈ ਵਾਰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕੀਤੇ ਸਿਲਵਰ-ਹੈਲਾਈਡ-ਅਧਾਰਤ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਸਥਾਪਿਤ ਆਰਕਾਈਵ ਸਥਾਈਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ. ਕੁਝ ਪੂਰੇ ਰੰਗਾਂ ਵਾਲੇ ਡਿਜੀਟਲ ਚਿੱਤਰਾਂ ਤੇ ਕਾਲੇ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਨਤੀਜੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਈ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਪ੍ਰੋਸੈਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਨਿਰਮਾਤਾ ਡਿਜੀਟਲ ਕੈਮਰੇ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਇਕੱਲੇ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਮੋਨੋਕ੍ਰੋਮ ਨੂੰ ਸ਼ੂਟ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੋਨੋਕ੍ਰੋਮ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਜਾਂ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਡਿਸਪਲੇਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਲਈਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਤਸਵੀਰਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਸਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹਨ; ਕਈ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਕਾਲੇ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਜਾਂ ਇਕੱਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਟੋਨ ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਤਾਂ ਇਹ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਪਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ. ਹਾਲਾਂਕਿ ਰੰਗ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਬਹੁਤ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ, ਪਰ ਇਕਸਾਰ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਅਜੇ ਵੀ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਲਾਤਮਕ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ। ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਡਿਜੀਟਲ ਕੈਮਰੇ ਕੋਲ ਮੋਨੋਕ੍ਰੋਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ੂਟ ਕਰਨ ਦਾ ਵਿਕਲਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਚਿੱਤਰ ਸੰਪਾਦਨ ਸਾੱਫਟਵੇਅਰ ਆਰ ਬੀ ਜੀ ਕਲਰ ਚੈਨਲ ਨੂੰ ਜੋੜ ਕੇ ਚੁਣ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਰੰਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਾਟ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮੋਨੋਕ੍ਰੋਮ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ।

ਰੰਗ[ਸੋਧੋ]

ਤਿੰਨ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਬਣਾਈ ਗਈ ਪਹਿਲੀ ਰੰਗੀਨ ਤਸਵੀਰ 1855 ਵਿੱਚ ਜੇਮਜ਼ ਕਲਰਕ ਮੈਕਸਵੈਲ ਦੁਆਰਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ 1861 ਵਿੱਚ ਥੌਮਸ ਸੱਟਨ ਦੁਆਰਾ ਲਈ ਗਈ ਸੀ. ਵਿਸ਼ਾ ਇੱਕ ਰੰਗੀਨ, ਟਾਰਟਨ ਪੈਟਰਨ ਵਾਲਾ ਰਿਬਨ ਹੈ।

ਰੰਗ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦੀ ਖੋਜ 1840 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ. ਰੰਗ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਲੰਬੇ ਐਕਸਪੋਜਰਾਂ (ਘੰਟੇ ਜਾਂ ਕੈਮਰੇ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲਈ ਦਿਨ) ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਚਿੱਟੇ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੇ ਰੰਗ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਫੋਟੋ ਨੂੰ "ਠੀਕ" ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ।

ਪਹਿਲੀ ਪੱਕੇ ਰੰਗ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਤਿੰਨ ਰੰਗ-ਵੱਖਰੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ 1861 ਵਿੱਚ ਲਈ ਗਈ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਦੇ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੇਮਜ਼ ਕਲਰਕ ਮੈਕਸਵੈਲ ਨੇ 1855 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਵਹਾਰਕ ਰੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੀ ਨੀਂਹ, ਮੈਕਸਵੈਲ ਦਾ ਵਿਚਾਰ ਤਿੰਨ ਵੱਖਰੀਆਂ ਕਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਚਿੱਟੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਲੈਣਾ ਸੀ ਲਾਲ, ਹਰੇ ਅਤੇ ਨੀਲੇ ਫਿਲਟਰਾਂ ਰਾਹੀਂ. ਇਹ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਨੂੰ ਰੰਗਾਂ ਦੇ ਚਿੱਤਰ ਨੂੰ ਮੁੜ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਤਿੰਨ ਬੁਨਿਆਦੀ ਚੈਨਲਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੇ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਪ੍ਰਿੰਟਸ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਰੰਗ ਫਿਲਟਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਸ਼ਨ ਸਕ੍ਰੀਨ 'ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਰੰਗ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨੁਕੂਲ ਤਰੀਕਾ. ਕਾਗਜ਼ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੰਗ ਛਾਪਣ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਪੂਰਕ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਤੀਬਿੰਬਾਂ ਦੇ ਕਾਰਬਨ ਪ੍ਰਿੰਟਸ ਨੂੰ ਉੱਚੇ ਤੌਰ ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਰੰਗ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਾ ਇੱਕ ਘਟਾਓਣਾਤਮਕ ਤਰੀਕਾ ਜੋ 1860 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਲੂਯਿਸ ਡੁਕੋਸ ਡੂ ਹੌਰਨ ਦੁਆਰਾ ਅਰੰਭ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਰੰਗ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਕੋਡਾਚ੍ਰੋਮ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਭਵ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਸਾਰਾ ਐਂਜਲਿਨਾ ਐਕਲੈਂਡ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਇਹ 1903 ਪੋਰਟਰੇਟ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਉਪਕਰਣਾਂ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ, ਲੰਬੇ ਐਕਸਪੋਜਰਾਂ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰਿੰਟਿੰਗ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁਰਲੱਭ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ।

ਰੂਸੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਰ ਸਰਗੇਈ ਮਿਖੈਲੋਵਿਚ ਪ੍ਰੋਕੁਡੀਨ-ਗੋਰਸਕੀ ਨੇ ਇਸ ਰੰਗ ਵੱਖ ਕਰਨ ਦੀ ਤਕਨੀਕ ਦੀ ਵਿਆਪਕ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ, ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੈਮਰਾ ਲਗਾਇਆ ਜਿਸ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਤਿੰਨ ਰੰਗ-ਫਿਲਟਰ ਕੀਤੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪਲੇਟ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੇ ਐਕਸਪੋਜਰਸ ਇਕੋ ਸਮੇਂ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਅਸੰਤੁਸ਼ਟ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੇ ਰੰਗ "ਫ੍ਰਿੰਜ" ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਸਨ ਜਾਂ ਜੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਇਸ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਲੰਘ ਰਹੇ ਸਨ, ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੇ ਜਾਂ ਛਾਪੇ ਚਿੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਮਕਦਾਰ ਰੰਗ ਦੇ ਭੂਤ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤੇ।

ਰੰਗ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਦੇ ਛੇੜਛਾੜ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਸੀਮਿਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦੁਆਰਾ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੀਲੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸਨ, ਸਿਰਫ ਥੋੜੇ ਜਿਹੇ ਹਰੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸਨ ਅਤੇ ਲਾਲ ਲਈ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਸਨ। 1873 ਵਿੱਚ ਫੋਟੋ ਕੈਮਿਸਟ ਹਰਮਨ ਵੋਗੇਲ ਦੁਆਰਾ ਰੰਗਤ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦੀ ਖੋਜ ਨੇ ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਹਰੇ, ਪੀਲੇ ਅਤੇ ਲਾਲ ਤੋਂ ਵੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਜੋੜਨਾ ਸੰਭਵ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਰੰਗ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰਿਆ ਰੰਗ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਚਲ ਰਹੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੇ ਰੰਗ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਰੋਕਣ ਵਾਲੇ ਲੰਬੇ ਐਕਸਪੋਜਰ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਵਪਾਰਕ ਵਿਵਹਾਰਕਤਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਿਆਇਆ ਗਿਆ।

ਰੰਗ ਦੀ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੁੱਢਲੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਸੀਮਿਤ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਨੀਲੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ, ਸਿਰਫ ਹਰੇ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਥੋੜੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ, ਅਤੇ ਲਾਲ ਪ੍ਰਤੀ ਲਗਭਗ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਦੁਆਰਾ ਰੋਕ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। 1873 ਵਿੱਚ ਫੋਟੋ ਕੈਮਿਸਟ ਹਰਮਨ ਵੋਗੇਲ ਦੁਆਰਾ ਰੰਗਤ ਸੰਵੇਦਨਾ ਦੀ ਖੋਜ ਨੇ ਅਚਾਨਕ ਹੀ ਹਰੇ, ਪੀਲੇ ਅਤੇ ਲਾਲ ਤੋਂ ਵੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਜੋੜਨਾ ਸੰਭਵ ਕਰ ਦਿੱਤਾ. ਰੰਗ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰਿਆ ਰੰਗ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਚਲ ਰਹੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੇ ਰੰਗ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਰੋਕਣ ਵਾਲੇ ਲੰਬੇ ਐਕਸਪੋਜਰ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਘਟਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸ ਨੂੰ ਵਪਾਰਕ ਵਿਵਹਾਰਕਤਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਿਆਇਆ ਗਿਆ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਫ਼ੋਟੋਗ੍ਰਾਫ[ਸੋਧੋ]

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਫੋਟੋਗਰਾਫੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਕੋਈ ਬਹੁਤਾ ਲੰਬਾ ਨਹੀਂ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਆਮਦ ਸਦਕਾ ਹੀ ਅਸੀਂ ਕਲਾ ਦੀ ਇਸ ਸਿਨਫ਼ ਨਾਲ ਰੂ-ਬ-ਰੂ ਹੋਏ। ਸੰਨ 1840 ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਢ ਬੱਝਿਆ। ਦਰਅਸਲ, ਉਦੋਂ ਤਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਇਹ ਗੱਲ ਸਪਸ਼ਟ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਉਪਰ ਰਾਜ ਕਰਨਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ, ਸਮਾਜ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਆਰਥਿਕਤਾ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰੀ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਦੇ ਸਮਾਜ-ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਾਸਤੇ ਫੋਟੋਗਰਾਫਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਦਸਤਾ ਇੱਥੇ ਭੇਜਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਢਲੇ ਫੋਟੋਗਰਾਫਰਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨ ਵਿਰਾਸਤ, ਭਵਨ ਨਿਰਮਾਣ ਕਲਾ, ਮੰਦਰਾਂ, ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਤੇ ਰਾਜਿਆਂ ਮਹਾਰਾਜਿਆਂ ਦਾ ਰਹਿਣ-ਸਹਿਣ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਨੂੰ ਕੈਮਰੇ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਕੀਤਾ। 1847 ਵਿੱਚ ਵਿਲੀਅਮ ਆਰਮ ਸਟੋਨ ਨੇ ਅਜੰਤਾ-ਐਲੋਰਾ ਦੀਆਂ ਗੁਫ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਖਿੱਚ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਕਿਤਾਬ ਛਪਵਾਈ। 1855 ਵਿੱਚ ਟੌਮਸ ਬਿਗਜ਼ ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਆਰਟਿਲਰੀ ਵੱਲੋਂ ਪੁਰਾਤਨ ਇਮਾਰਤਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਬੀਜਾਪੁਰ, ਅਹੋਲ, ਬਾਦਾਮੀ ਆਦਿ ਇਤਿਹਾਸਕ ਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਮੰਦਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਖਿੱਚੀਆਂ।[7] ਲਾਲਾ ਦੀਨ ਦਿਆਲ ਮੁਲਕ ਦੀ ਫੋਟੋਗਰਾਫੀ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਨਾਂ ਹੈ।[6]

ਕੈਮਰੇ ਦਾ ਵਿਕਾਸ[ਸੋਧੋ]

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. Spencer, D A (1973). The Focal Dictionary of Photographic Technologies. Focal Press. p. 454. ISBN 978-0133227192.
  2. φάος, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  3. γραφή, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus
  4. Harper, Douglas. "photograph". Online Etymology Dictionary.
  5. Campbell, Jan (2005) Film and cinema spectatorship: melodrama and mimesis. Polity. p. 114. ISBN 0-7456-2930-X
  6. 6.0 6.1 Krebs, Robert E. (2004). Groundbreaking Scientific Experiments, Inventions, and Discoveries of the Middle Ages and the Renaissance. Greenwood Publishing Group. p. 20. ISBN 0-313-32433-6.
  7. ਜਸਪਾਲ ਕਮਾਣਾ (2018-08-25). "ਭਾਰਤੀ ਫੋਟੋਗਰਾਫੀ ਦਾ ਪਿਤਾਮਾ". Tribune Punjabi (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2018-08-28. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |dead-url= (help)[permanent dead link]