ਫ੍ਰਾਂਸੈਸਕੋ ਬੋਰੋਮਿਨੀ
ਫ੍ਰੈਨਸਿਸਕੋ ਬੋਰੋਮਿਨੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Francesco Borromini; 25 ਸਤੰਬਰ 1599 - 2 ਅਗਸਤ 1667),[1][2] ਇੱਕ ਇਟਾਲੀਅਨ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਸੀ ਜੋ ਟਿਕਿਨੋ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਵਿਸ ਕੈਂਟ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ,[3] ਜੋ ਆਪਣੇ ਸਮਕਾਲੀਨ ਗਿਆਨ ਲੋਰੇਂਜ਼ੋ ਬਰਨੀਨੀ ਅਤੇ ਪਿਤਰੋ ਦਾ ਕੋਰਟੋਨਾ ਦੇ ਨਾਲ, ਰੋਮਨ ਬੈਰੋਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੇ ਉੱਭਰਨ ਵਿੱਚ ਮੋਹਰੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਸਨ।
ਮਾਈਕਲੈਂਜਲੋ ਅਤੇ ਖੰਡਰਾਂ ਦੇ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਗਹਿਰੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਬੋਰੋਮੋਨੀ ਨੇ ਇਕ ਕੱਢ ਕੱਢੀ ਅਤੇ ਕੁਜ ਵੱਖਰਾ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸਦੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤਕ ਮੁੱਢਲੇ, ਕਲਾਤਮਕ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੀਆਂ ਹੇਰਾਫੇਰੀਆਂ, ਉਸਦੀਆਂ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਵਿਚ ਜਿਓਮੈਟ੍ਰਿਕਲ ਤਰਕ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਿਚ ਪ੍ਰਤੀਕ ਅਰਥ ਹਨ।\ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਕੋਲ ਢਾਂਚਿਆਂ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਮਝ ਸੀ, ਜਿਹੜੀ ਸ਼ਾਇਦ ਬਰਨੀਨੀ ਅਤੇ ਕੋਰਟੋਨਾ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਵਿਜ਼ੂਅਲ ਆਰਟਸ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਦੀ ਘਾਟ ਸੀ। ਉਸਦੀਆਂ ਨਰਮ ਲੀਡ ਡਰਾਇੰਗ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹਨ। ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਕ ਸਵੈ-ਸਿਖਿਅਤ ਵਿਦਵਾਨ ਸੀ, ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ ਇਕ ਵੱਡੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।
ਉਸਦਾ ਕੈਰੀਅਰ ਉਸਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਦੁਆਰਾ ਸੀਮਤ ਸੀ. ਬਰਨੀਨੀ ਦੇ ਉਲਟ ਜਿਸਨੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕਮਿਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਪੈਰਵੀ ਕਰਦਿਆਂ ਸੁੰਦਰ ਦਰਬਾਨ ਦੀ ਚਾਦਰ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ, ਬੋਰੋਮੋਨੀ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲਾ ਸੀ ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਹ ਕੁਝ ਖਾਸ ਨੌਕਰੀਆਂ ਤੋਂ ਹਟ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਨਾਲ ਹੋਈ।[4]
ਸ਼ਾਇਦ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦਾ ਕੰਮ ਮੁਹਾਵਰੇ ਵਾਲਾ ਸੀ, ਉਸਦਾ ਅਗਲਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਿਆਪਕ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਕੈਮਿਲੋ-ਗੁਆਰਿਨੋ ਗੁਆਰਿਨੀ ਦੇ ਪੀਡਸੋਮੋਨ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਅਤੇ, ਉੱਤਰੀ ਯੂਰਪ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਬਾਰੋਕ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਵਿਚ, ਬਰਨੀਨੀ ਅਤੇ ਕੋਰਟੋਨਾ ਦੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਢੰਗਾਂ ਦੇ ਇਕ ਅਭਿਆਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਬਾਰਕੋ ਦੇ ਆਲੋਚਕ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫ੍ਰੈਨਸੈਸਕੋ ਮਿਲਿਜ਼ੀਆ ਅਤੇ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਸਰ ਜਾਨ ਸੋਏਨ, ਬੋਰੋਮੋਨੀ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਨ। ਉਨੀਨੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ, ਬੋਰੋਮਿਨੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਫਿਰ ਤੋਂ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਹੋਈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਢਾਂਚਾ ਇਸ ਦੀ ਕਾਢ ਦੇ ਬਦਲੇ ਸ਼ਲਾਘਾਯੋਗ ਬਣ ਗਿਆ।[5]
ਸਨਮਾਨ
[ਸੋਧੋ]
ਫ੍ਰੈਨਸਿਸਕੋ ਬੋਰੋਮਿਨੀ ਨੂੰ 6 ਵੀਂ ਲੜੀ 100 ਸਵਿਸ ਫ੍ਰੈਂਕ ਬਕਨੋਟ 'ਤੇ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜੋ 1976 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 2000 ਤਕ ਚਲਦਾ ਰਿਹਾ।[6] ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇਸ ਫੈਸਲੇ ਨਾਲ ਸਵਿਟਜ਼ਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਸਵਿਸ ਇਟਲੀ ਦੇ ਕਲਾ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਪਿਯਰੋ ਬਿਯੋਨਕੋਨੀ ਦੁਆਰਾ ਆਰੰਭ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਇਲਾਕਿਆਂ, ਜਿਹੜੀਆਂ 1803 ਵਿੱਚ ਕੈਂਟਨ ਟਿਕਿਨੋ ਬਣੀਆਂ ਸਨ, ਕੁਝ ਸਵਿੱਸ ਕੰਟੀਨਜ਼ ( ਬਾਰ੍ਹਾਂ ਕੈਂਟਨਾਂ ਦੇ ਕੰਡੋਮੀਨੀਅਮ ) ਦੇ ਇਤਾਲਵੀ ਮਾਲ ਸਨ, ਬੋਰੋਮੋਨੀ ਨੂੰ ਨਾ ਤਾਂ ਟਿਕਨੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਸਵਿਸ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ।[7]
ਉਹ 2015 ਵਿਚ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੋਈ ਯੂਗਨੇ ਗ੍ਰੀਨ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਫਿਲਮ ਲਾ ਸਪੈਨਿਜ਼ਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।
ਨੋਟ
[ਸੋਧੋ]- ↑ ਫਰਮਾ:Cite Oxford Dictionaries
- ↑ Peter Stein. "Borromini, Francesco." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 25 Jul. 2013. <http://www.oxfordartonline.com/subscriber/article/grove/art/T010190>
- ↑ "Francesco Borromini." Encyclopædia Britannica. Web. 30 Oct. 2010.
- ↑ Blunt, Anthony (1979), Borromini, Harvard University Press, Belknap, p. 21
- ↑ Blunt,(1979), p. 213-7
- ↑ Seventh banknote series, 1984
- ↑ De Bernardis, Edy (June 2006). Bettosini, Luca (ed.). "Il Boccalino" [The little wine jug]. La Terra Racconta (in Italian) (34). Archived from the original on 18 ਮਈ 2015. Retrieved 8 May 2015.
{{cite journal}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)CS1 maint: unrecognized language (link)