ਬਰੂਨੋ ਲਾਟੌਰ

ਬਰੂਨੋ ਲਾਟੌਰ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Bruno Latour; ਜਨਮ 22 ਜੂਨ 1947) ਇੱਕ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਮਾਨਵ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜ-ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਹੈ। ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 1982 ਤੋਂ 2006 ਤੱਕ ਈਕੋਲ ਡੇਸ ਮਿਨੇਸ ਡੀ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਸਾਇੰਸ ਪੋ ਪੈਰਸ (2006-2017) ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਬਣੇ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਸਾਇੰਸ ਪਵੋ ਮੈਡੀਲਾਅਬ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਸਨ। ਉਹ 2017 ਵਿੱਚ ਕਈ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਦੀਆਂ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਤੋਂ ਸੰਨਿਆਸ ਲੈ ਗਏ। ਉਹ ਲੰਡਨ ਸਕੂਲ ਆਫ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਵਿੱਚ ਸੈਂਨੇਟੈਨਿਅਲ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸਨ।

ਲਾਟੌਰ ਆਪਣੀਆਂ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ: ਅਸੀਂ ਕਦੇ ਮਾਡਰਨ ਨਹੀਂ ਸੀ (1991; ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦ, 1993), ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਜੀਵਨ (ਸਟੀਵ ਵੂਲਗਰ, 1979) ਅਤੇ ਸਾਇੰਸ ਇਨ ਐਕਸ਼ਨ (1987)। ਹਾਲਾਂਕਿ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਇੱਕ ਸਮੇਂ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਕੋਲ ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਰਮਾਤਾ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਲੇਟੌਰ ਅਜਿਹੇ ਪਹੁੰਚਾਂ ਤੋਂ ਕਾਫੀ ਵੱਖ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹ ਵਿਅਕਤੀਗਤ / ਮੰਤਵ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ਨੂੰ ਮੁੜ-ਵਿਕਾਸ ਕਰਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਈਕਲ ਕੈਲੌਨ ਅਤੇ ਜੌਨ ਲਾਅ ਦੇ ਨਾਲ, ਲਾਟੋਰ ਅੱਲਰਡੀਡਿਜ਼ ਜੂਲੀਅਨ ਗਰੀਮਾਸ ਦੀ ਉਤਪਤੀਸ਼ੀਲ ਸੈਯਿਯੇਟਿਕਸ ਹੈਰੋਲਡ ਗੇਰਫਿੰਕਲ, ਅਤੇ (ਵਧੇਰੇ ਹਾਲ ਵਿਚ) ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਦੇ ਨਸਲੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਭਿਆਨ-ਨੈਟਵਰਕ ਥਿਊਰੀ (ਐੱਨਟੀਟੀ) ਦੇ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਡਿਵੈਲਪਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।

ਲੈਟੌਰ ਦੇ ਮੋਨੋਗ੍ਰਾਫ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਲ 2007 ਲਈ ਮਨੁੱਖਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ-ਲਿਖਿਆ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ 10 ਵਾਂ ਸਥਾਨ ਦਿੱਤਾ।

ਜੀਵਨੀ

ਲਾਤੌਰ ਬਰਗੰਡੀ ਤੋਂ ਵਾਈਨਮੈਮੀਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਪਰਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਬਾਰਡੋਕਸ ਵਿੱਚ ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਾਮਿਤ ਜਾਇਦਾਦ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਇੱਕ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਲੈਟੌਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ੇਲ ਸੇਰੇਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। ਲੈਟੌਰ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚ.ਡੀ. ਯੂਨੀਵਰਸਟੀ ਡੀ ਟੂਰ ਵਿਖੇ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਛੇਤੀ ਹੀ ਮਾਨਵ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਈਵਰੀ ਕੋਸਟ ਵਿੱਚ ਖੇਤਰੀ ਰਚਨਾ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਨਸਲੀਕਰਨ, ਨਸਲ, ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਮੋਨੋਗ੍ਰਾਫੀ ਲਿਖੀ।

ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਈਕੋਲ ਡੇਸ ਮੀਨਜ਼ ਵਿਖੇ ਸੈਂਟਰ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਗਿਆਨ ਦੇ ਨਵੇਂ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 20 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਲਾਤੌਰ 2006 ਵਿੱਚ ਸਾਇੰਸ ਪੋ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਥੇ ਉਹ ਗੈਬਰੀਲ ਟੈਰਡ ਲਈ ਨਾਮਜ਼ਦ ਕੁਰਸੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅਹੁਦੇਦਾਰ ਸਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹ "ਆਈਕੋਨੋਕੈਸ਼" (2002) ਅਤੇ "ਮੇਕਿੰਗ ਥਿੰਗਸ ਪਬਲਿਕ" (2005) ਸਮੇਤ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਕਾਰਲਸੇਹੇ, ਵਿੱਚ ਜ਼ੈਨਟ੍ਰਾਮ ਫਰ ਕਿਨਸਟ ਅਤੇ ਮੈਡੀਟੇਨਟਨੀਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਕਲਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਕਰਟਸਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 2005 ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਐਮਸਟਰਾਡਮ ਦੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਫਿਲਾਫੋਜ਼ਾ ਚੇਅਰ ਆਫ਼ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ੀ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ

22 ਮਈ 2008 ਨੂੰ ਲਾਸੌਰ ਨੂੰ ਜੇਮਜ਼ ਆਰ ਟੇਲਰ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਜਥੇਬੰਦਕ ਸੰਚਾਰ ਕਾਨਫਰੰਸ ਦੇ ਮੌਕੇ ਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਮੌਂਟਰੀਅਲ ਦੁਆਰਾ ਆਨਰੇਰੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਲਾਟੌਰ ਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਹੋਰ ਆਨਰੇਰੀ ਡਾਕਟਰੇਟ, ਅਤੇ ਫਰਾਂਸ ਦੀ ਲੈਜਿਏਨ ਡੀਮਾਨਾਈਅਰ (2012) ਜਿਹੇ ਸਨਮਾਨ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ।

ਹੋਲਬਰਗ ਪੁਰਸਕਾਰ

13 ਮਾਰਚ 2013 ਨੂੰ, ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ 2013 ਹੋਲਬਰਗ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦੇ ਜੇਤੂ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਨਾਮ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ "ਬਰੂਨੋ ਲਾਤੌਰ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਪੁਨਰ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸੰਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਧੁਨਿਕ ਅਤੇ ਪੂਰਵ-ਆਧੁਨਿਕ, ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜ, ਮਨੁੱਖੀ ਅਤੇ ਗ਼ੈਰ-ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਚਕਾਰ ਫਰਕ।" ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ "ਲਾਟੋਰ ਦੇ ਕੰਮ ਦਾ ਅਸਰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ, ਕਲਾ ਇਤਿਹਾਸ, ਇਤਿਹਾਸ, ਦਰਸ਼ਨ, ਮਾਨਵ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਭੂਗੋਲ, ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੂਰ ਹੈ।"

ਜੋਨ ਏਲਸਟਰ ਨੇ ਐਂਫਨੇਪੋਸਟਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ 2013 ਦਾ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਲੈਟੂਰ ਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਕਿ "ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਇਨਾਮ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹੈ।" ... "ਜੇ ਐਵਾਰਡ ਦੇ [ਨਿਯਮਾਂ] ਨੇ ਨਵੇਂ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਮਾਪਦੰਡ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਸੀ, ਤਾਂ ਕਈਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਹ ਮੇਰੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਅਯੋਗ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।"